Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Ҡырауға ҡаршы көрәш
Беҙҙең климат шарттарында
6-10 июнгә тиклем ҡырау төшөүе ихтимал. Уның ике төрө билдәле. Беренсеһе — иртәнге ҡырау. Ул урыны-урыны менән тарала. Икенсе төрө — төньяҡтан иҫкән ел менән килгән һыуыҡ. Ул ҙур майҙанға тарала, бер нисә көн тороуы мөмкин.


Еләк-емештең сәскә бөрөләре 4 градус һалҡында өшөүсән. Ә асыл­ған сәскә таждарын иһә 2 градус һалҡын да зарарлай. Баҡса емеше түбән урында өшөй. Бигерәк тә тау уратып алған, ел өрмәгән ерҙә һалҡындар оҙаҡ тора. Асыҡ, ҡалҡыу урындарҙан ауыр, һалҡын һауа ағымын ел уйһыу урындарға алып барып тултыра. Шуға күрә түбән урындарҙа ҡышын да, яҙын да емеш баҡсалары ҙур зыян күрә.
Ҡомло тупраҡҡа ҡарағанда, дым­лы, ауыр тупраҡта үҫемлектәр һал­ҡын­ды еңелерәк кисерә. Үҫем­лектәр менән ҡапланған ерҙә һал­ҡынлыҡ буш ерҙәрҙәгегә ҡарағанда нығы­раҡ була. Тәжрибәле баҡсасы­лар, күп йыллыҡ күҙәтеүҙәрҙән сығып, алдан һиҙеп ҡырауға ҡаршы сара күрә.
Ҡырау төшөр булһа, көндөҙгө эҫе­нән һуң киске сәғәт 6-ларҙа ҡапыл һалҡынайта, һауала тынлыҡ хөкөм һөрә; күктә болот әҫәре булмай; һауа ҡоро, үҫемлектәрҙә лә, туп­раҡта ла ысыҡ күҙәтелмәй. Бындай саҡта ҡырау төшөүен көт тә тор. Әгәр күк йөҙөндә болоттар бул­һа, ел иҫеп торһа, үләндәргә ысыҡ төшһә, ҡырау булмаясаҡ. Төн урта­һында һалҡынлыҡ 2 градусҡа тиклем төшһә, ҡырауға ҡаршы сара күрәләр.

Төрлө ысул бар

1. Сүп-сар өйөмөн яндырып, баҡ­сала йылылыҡты 1-1,5 градусҡа тиклем күтәрәләр.
2. Төтөн генә сығарып торһон өсөн яғылған материалдың өҫтөн тупраҡ йәки сей үлән менән ҡап­лайҙар.
3. Төтөн шашкалары яндырыу. Был ысул 4 градус һалҡында ла үҫемлектәрҙе һаҡлай.
4. Ҡырау төшкәндә юғары ба­ҫымда туҙанлатып һалҡын һыу һибеү ҙә юғары һөҙөмтә бирә.

Күршеһе ниндәй –
уңышы шундай


Теге йәки был культуранан яҡшы уңыш үҫтереп алыу өсөн күрше түтәлдәрҙә нимә сәселеүенә иғтибар итегеҙ.

Мәҫәлән, ҡыяр күршеһендә картуф һәм хуш еҫле үләндәр булыуын яратмай. Киреһенсә, борсаҡ, фасоль, кәбеҫтә, помидор, әсе торма, укроп менән дуҫ.
Аҡ кәбеҫтә һуған, укроп, салат, сельдерей, картуф менән йәнәш яҡшы үҫә. Ә бына еләк, помидор һәм фасолде өнәмәй.
Кишерҙең “холҡо” бик йомшаҡ: ул барлыҡ йәшелсәне лә күрше итә ала. Бигерәк тә һуған, помидор, шалфей, салат, майоран, борсаҡ менән һәйбәт үҫә.
Әсе торманың да “дуҫтары” күп: сөгөлдөр, кишер, пастернак, ҡыяр, помидор.
Һуған һәм һарымһаҡтан бор­саҡ менән фасолде алыҫҡараҡ сәсеү хәйерле.
Түтәлдәрҙәге үҙ-ара һыйышыу­сан­лыҡ ҡоротҡос­тарға ҡаршы кө­рәшергә ярҙам итә, сөнки ҡайһы бер культураларҙың ҡоротҡос бө­жәктәрҙе ҡыуыу һәләте бар. Мәҫә­лән, һуған талпанды һәм кишер се­бенен ҡурҡыта, тимәк, уны ошо ҡорот­ҡос­тарға бирешеүсән үҫем­лек­тәргә яҡын ултыртырға кәрәк. һарымһаҡ­ты япон ҡондоҙо, әүернә, төрлө бөр­сә һәм кәрәүеҙле талпан менән зарарланыусы помидор, ре­дис, коль­раби менән күрше итергә кәрәк.
Сельдерей еҫе кәбеҫтә күбә­ләген һәм кәбеҫтә ҡортон ҡурҡыта. Шулай уҡ шалфейҙы кәбеҫтә менән йәнәш сәсергә мөмкин.
Ҡыяр һәм помидор янына әсе торма ултыртырға тәҡдим ителә.
Помидор – әҫпе үләне ҡоротҡо­со­нан, үлән бетенән һәм көйә күбә­ләгенән ышаныслы һаҡсы. Көйә күбәләгенән зарарланған крыжовник эргәһенә бер нисә төп помидор ултыртыу килешер.
Картуфҡа тыныслыҡ бирмәгән колорадо ҡуңыҙына ҡаршы көрәш­тә фасоль ярҙамсы булыр. Үҙ сиратында картуф фасолде башҡа ҡоротҡос­тарҙан ҡотҡара.
Кәбеҫтәнең аҡ күсәнлеһен дә, төҫлөһөн дә еләккә яҡын ултыр­тырға ярамағанлығын иҫегеҙгә төшөрәбеҙ.

Ағас ултыртыу

Ҡурай еләге ҡояшлы урынды ярата. Уны ергә ныҡ тәрән ултырт­майҙар. Тамырын күмгәс, һабағы, саҡ ҡына ҡалдырылып, ҡырҡып ташлана. Махсус урын булмағанда, ҡурай еләген баҡса ситенең һәр бағанаһы тирәһенә өсәр төп ултыртып сығырға мөмкин. Аҙаҡтан улар бағанаға бәйләп ҡуйыла һәм башҡа емеш-еләккә ҡамасауламай ғына үҫеүен дауам итә. Ҡурай еләгенең тамыры аҫҡа әллә ни төшмәй, шуға уның тирәһен тәрән ҡаҙмайҙар. Кәрәк саҡта баҡса буйлап таралыуын, тирәләп тәрән канау ҡаҙып йә ергә ҡалай һәм шифер күмеп, сик­ләргә мөмкин.
Ҡарағаттың ҡара, ҡыҙыл һәм аҡ сорттары бар. Уларҙың һәр ҡайһы­һы үҙенсә үҫтерелә. Ҡыҙыл һәм ағын үрмә ҡыуаҡ рәүешендә үрсе­тергә мөмкин. Бының өсөн ситке ботаҡтарын көҙ һайын ҡырҡып ташлап тороғоҙ. Ҡара ҡарағат ергә һабаҡтары 8-10 сантиметр тәрән­лектә башланырлыҡ итеп ултыртыла – был уға ҡыуаҡланырға мөм­кинлек бирәсәк. Иң мул емеш биреүсе һабаҡтар булып икенсе йылғы ботаҡтар иҫәпләнә, шуға, япраҡтарын ҡойғас, ҡарағатты “ту­нарға” кәрәк. Ҡара ҡарағатты ағас рәүешендә лә үҫтерергә була. Бының өсөн 60-70 сантиметрлыҡ үҫентене 15 сантиметр тәрәнлектә ултыртып, ситке ботаҡтарын киҫеп, өҫкә үҫә торған бер нисәһен генә ҡалдыралар. Бер өс йылдан ҡара­ғатығыҙ бейек булып үҫеп китер. Тик бының уңыш өсөн файҙаһы юҡ: ситке ботаҡтары әҙ ҡалғас, емешле тәлгәштәр ҙә әҙерәк буласаҡ. Был ысулды урын экономиялау йә экзотика өсөн генә ҡулланып ҡарарға мөмкин.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Баҙар түгел,  баҡса бирә ашлама

Баҙар түгел, баҡса бирә ашлама 31.01.2024 // Баҡса

Баҡсалағы һәр түтәл-ҡыуаҡтан биҙрәләп уңыш алыу – һәммәбеҙҙең дә яҡты хыялы. “Компостер” тигән...

Тотош уҡырға 1 287

Ҡыяр-помидор тоҙлар мәл Һыуыҡ һыуҙа тоҙланған ҡыяр

Ҡыяр-помидор тоҙлар мәл Һыуыҡ һыуҙа тоҙланған ҡыяр 15.07.2023 // Баҡса

Өс литрлыҡ банка төбөнә бер укроп һабағы, ҡурай еләге, ҡарағат, сейә япрағы һалырға. Бер рәт ҡыяр...

Тотош уҡырға 3 160

Уңышты нисек һаҡларға?

Уңышты нисек һаҡларға? 15.07.2023 // Баҡса

Сөгөлдөр һәйбәт һаҡланһын өсөн һабағын ҡул менән бороп өҙмәгеҙ, ә төбөн 1-1,5 сантиметр оҙонлоғонда...

Тотош уҡырға 1 437

Алтын йомортҡа... һарайҙа

Алтын йомортҡа... һарайҙа 21.05.2023 // Баҡса

Тауыҡ йылы тамамланды, ләкин шәхси хужалыҡтарҙа ҡош-ҡорт тотоу төп тармаҡ булып ҡала. Ите,...

Тотош уҡырға 1 145

Кишер яратһаң

Кишер яратһаң 21.05.2023 // Баҡса

Кишерһеҙ бер табынды ла күҙ алдына килтереп булмай. Уны беҙ аш, былау бешергәндә, салаттар...

Тотош уҡырға 1 147

Сәскәләр тураһында

Сәскәләр тураһында 21.05.2023 // Баҡса

– Башҡа мәшәҡәттәр менән мартта сәскә сәсә алманым. Йәй көнө баҡсаға күсереп ултыртыу өсөн әле...

Тотош уҡырға 1 380

Ер еләге үҫтереү тәртибе

Ер еләге үҫтереү тәртибе 21.05.2023 // Баҡса

Беҙҙәге һауа шарттарында ер еләгенең вегетация осоро ҡар иреп бөткәс тә башлана. Май аҙаҡтарында...

Тотош уҡырға 1 142

Нимә беләбеҙ?

Нимә беләбеҙ? 21.05.2023 // Баҡса

Картуф мал, ҡош-ҡорт аҙығында ла, сәнәғәт өлкәһендә лә киң ҡулланыла. Медицина өлкәһе ғалимдары...

Тотош уҡырға 1 206

Редис, помидор, борос...

Редис, помидор, борос... 23.03.2022 // Баҡса

Иртә яҙҙан сәсеп үҫтерелгән йәшелсә үҫентеләрен башта быяла йәки полиэтилен япма аҫтына, шунан асыҡ...

Тотош уҡырға 1 894

Һыу һибеү һәм туҡландырыу

Һыу һибеү һәм туҡландырыу 23.03.2022 // Баҡса

Июлдә баҡсала төп эштәр­ҙең береһе ул. Һыуҙы иртән йә­ки кисен, ҡояш артыҡ ҡыҙ­ҙыр­ма­ғанда,...

Тотош уҡырға 2 008

Ҡоротҡостарҙы ҡоротҡос

Ҡоротҡостарҙы ҡоротҡос 23.03.2022 // Баҡса

Туҡланыу шарттарына ҡарап, ҡоротҡостар ике төргә бүленә: беренсеһе үҫемлектең һутын һурһа, икенсеһе...

Тотош уҡырға 1 306

Әтәсте нисек һайларға?

Әтәсте нисек һайларға? 23.03.2022 // Баҡса

Ихата йәме нимәлә? Нисек кенә сәйер булмаһын — әтәстә! Һәүетемсә генә барған ауыл тормошона...

Тотош уҡырға 1 535