Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Тарих төпкөлөнә һеңгән йыр
Йырға һалып хат ебәрәм, Фатима,
Йыр һөйөүсе дуҫтарымдың артынан.
Бик алыҫ-алыҫ ерҙәрҙән,
Ут эсендәге илдәрҙән –
Өҙөлөп сәләм һиңә ҡартыңдан.
Мин иҫән,
мин үлмәм,
миндә ике йән:
Береһе – йөрәгем,
береһе – һөйгәнем,
береһе – һин, Фатимам.


Был юлдарҙы уҡығанда арағыҙҙан ошо йырҙы иҫләүселәр булдымы? Ай-һай, бик һирәктер…
Йәшәү дәүерендә, тормош юлын үткәндә кеше бик күп төшөнсәләрҙе аңлай. Ғүмер юлында ҡайһы бер ваҡиғалар иғтибар үҙәгенән ситтә тороп ҡала, хатта ғәзиз кешеләрең дә. Әммә бер көн туҡтап, тирә-яғыңды байҡап ҡараһаң, яныңда ғына йөрөгән кеше юҡ… Шул саҡ ҡапыл бер уй йөрәгеңә инеп оялай. Бер уй сатҡыһы һинең йоҡоңдо ала. Баҡтиһәң, ғүмер шулай яныңдан ғына үтеп китеп бара. Бына шулай, кеше генә түгел, кеше менән бергә йырҙар ҙа тарих төпкөлдәренә инеп, һеңә бара. Үткән дәүер кешеләре менән бергә йырҙар ҙа китә икән шул…
Ә был йырҙың һүҙҙәрен Мирсәй Әмир яҙған, көйө Ғәйфулла Сарбаев­ты­ҡы. Ул йырҙы тәүгеләрҙән булып баш­ҡарыусы – Башҡортос­тан­дың ха­лыҡ артисы Хәмзә Ҡурсаев. Ошо йыр­ҙың икенсе варианты ла бар. Көйө Мөсәлим Вәлиевтеке, башҡа­рыусыһы – Мәғәфүр Хисмәтуллин. Әммә халыҡ беренсе вариантын һорай. Халыҡ те­лендә ул “Тормош йыры”, “Фатима”, “Йыр­ға һалып хат ебәрәм”, “Басир йыры” тигән төрлө исемдәр менән йөрөй.
1996 йылда һуғышты үткән әҙип, журналист, уҡытыусы Әмир Моратов ошо йыр тураһында яҙып сыҡҡан. “Нисә тиҫтә йылдар инде ошо иңрәткес моң, алыҫтарҙа тороп ҡалған шаңдау булып, күңелебеҙҙе зарыҡтыра. Ул шулай уҡ онотолормо? Өлкән быуындың ғына һағышы булып ҡалырмы?” – тип яҙа ул. Республикабыҙҙың атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре Абрар Ғабдрахманов та “Йырға һалып хат ебәрәм” тигән мәҡәләһендә “Тормош йыры”ның ысын сәнғәт әҫәре булыуын, унан аһәңле моң урғылып тороуын белдерә. Баймаҡ районының Юлыҡ ауылынан Фидай Әбүбәкировтың бала сағы һуғыш ауырлыҡтарына тура килгән. Танылған уҡытыусы былай ти: “Тормош йыры” йә “Басир йыры” беҙҙең ауылға спектакль булып килде. Малай ғына Хәмзә Ҡурсаев Басир ролендә уйнаны. Шунда йырланы ул. Ас-яланғас, ҡайғыға сумған ҡатын-ҡыҙ уны үҙ итте, ошо йырға бөтә аһ-зарын һалды. Беҙ, балалар ҙа, өйрәндек уны. Шулай итеп, был йыр халыҡтыҡына әүерелде.
Ҡайтмай ҡалһам, тупраҡ булһам, бәхил бул!
Илаҡ булма, Фатимам, батыр бул!
Тыуған илдән көс алырһың,
Миңә тиң дуҫтар табырһың.
Мин йыр булып ҡайтырмын!
Йырҙы Хәмзә Ҡурсаев бәләкәй сағынан алып, ярты быуатлыҡ ижади дәүерендә ихлас йырланы. Үҙе лә: “Нисек йырламайһың, минең дә бынамын тигән өс ағайым яу ҡырында һәләк булды. Был минең генә йырым түгел, халыҡтыҡы”, – тине. Хәмзә ағай, республикабыҙҙың арҙаҡлы шәхестәре менән осрашып, видеотаҫмалар ҡалдырҙы. Әммә был йыр Еңеү көндәрендә генә йырланып, тарихтан бөтөнләй төшөп ҡалды шул. Сөнки һәр замандың үҙ заңы. Нисек тә был йырҙы йәшәтергә, ғүмерен оҙайтырға кәрәк! Әйтәйек, Башҡортостаныбыҙҙың бер районында ошо йырға конкурс үткәрергә кәрәк. Олоһо, йәше, кесеһе ҡатнашһын. Конкурста бер нисә генә кеше йырлаһа ла, йыр артабан да йәшәйәсәк, киләһе быуынға барып етәсәк.

Нурзиә ӘБДРӘШИТОВА,
Башҡортостандың халыҡ артисы.







Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






"Иҙел башы" менән "Арғымаҡ" осрашһа...

"Иҙел башы" менән "Арғымаҡ" осрашһа... 30.03.2019 // Әҙәбиәт

Белорет районының Абҙаҡ мәктәбендә әҙиптәр менән осрашыуҙар даими үтеп тора....

Тотош уҡырға 1 682

Шәйехзада БАБИЧ Өмөт ҡайнап, ташып күкрәгемдән, Көтәм тиҙҙән аҡ көн тыуғанын...

Шәйехзада БАБИЧ Өмөт ҡайнап, ташып күкрәгемдән, Көтәм тиҙҙән аҡ көн тыуғанын... 29.03.2019 // Әҙәбиәт

28 мартта Башҡортостан Автономияһы көрәшсеһе, азатлыҡ йырсыһы, башҡорт халҡының арҙаҡлы улы, шағир...

Тотош уҡырға 2 059

Беҙ “Пионер”ҙа тәрбиәләндек!

Беҙ “Пионер”ҙа тәрбиәләндек! 29.03.2019 // Әҙәбиәт

Мин бәләкәй саҡта ул журнал “Пионер” тип атала ине. Беҙ уны шул тиклем яратып, көтөп алып уҡыныҡ....

Тотош уҡырға 1 578

Бала саҡ иле баҫмаһы

Бала саҡ иле баҫмаһы 29.03.2019 // Әҙәбиәт

Алыҫ 1929 йылдың мартында Башҡортостан балалары “Керпе” тип аталған йөкмәткеле һәм ҡыҙыҡлы...

Тотош уҡырға 1 778

Тоғролоҡта ғына ул дуҫлыҡ бар, Тик дуҫлыҡта ғына хаҡлыҡ бар

Тоғролоҡта ғына ул дуҫлыҡ бар, Тик дуҫлыҡта ғына хаҡлыҡ бар 27.03.2019 // Әҙәбиәт

Башҡортостан – тиңдәргә-тиң илем, Һиндә һалдыҡ дуҫлыҡ һарайын. Таңдай балҡып һинең килер көнөң,...

Тотош уҡырға 1 605

“Китапты йөкмәткеһе өсөн уҡымайым”
Каникул тылсымға бай булмаҡсы

Каникул тылсымға бай булмаҡсы 23.03.2019 // Әҙәбиәт

Учалыла “Бөйөк тылсымсы – театр” тип исемләнгән балалар китабы аҙналығы башланды....

Тотош уҡырға 1 460

“Башҡортостан – баш йортобоҙ”

“Башҡортостан – баш йортобоҙ” 22.03.2019 // Әҙәбиәт

Зәйнәб Биишева исемендәге Башҡортостан “Китап” нәшриәтендә уҙған түңәрәк өҫтәл ошолай атала....

Тотош уҡырға 1 512

Һин дә флешмобҡа ҡушыл!

Һин дә флешмобҡа ҡушыл! 21.03.2019 // Әҙәбиәт

Бөгөн – Бөтә донъя шиғриәт көнө. Уның тарихы тамырҙары менән 1999 йылға барып тоташа: Францияның...

Тотош уҡырға 1 417

Яҡтыкүлгә яҡтылыҡ өҫтәп

Яҡтыкүлгә яҡтылыҡ өҫтәп 20.03.2019 // Әҙәбиәт

Әле Әбйәлил районының Яҡтыкүл шифаханаһында бер төркөм яҙыусылар һаулығын нығыта, ял итә. Ошо...

Тотош уҡырға 1 673

Әҙәбиәт һөйөүселәрҙе "Бабич" бергә тупланы

Әҙәбиәт һөйөүселәрҙе "Бабич" бергә тупланы 20.03.2019 // Әҙәбиәт

Баймаҡ биләмә-ара үҙәк китапханаһында әҙәбиәт һөйөүселәр һәм яҙыусылар араһында йылы күпер һалыуға...

Тотош уҡырға 1 409

Фәнзил САНЪЯРОВ:  "Меңйыллыҡтар ҡайҙа барғанда ла, Уралымда йәшәр шиғриәт!"

Фәнзил САНЪЯРОВ: "Меңйыллыҡтар ҡайҙа барғанда ла, Уралымда йәшәр шиғриәт!" 20.03.2019 // Әҙәбиәт

Ҡоролтайға әҙерләнәм Башҡорттарым Йәнә ҡор йыясаҡ, Бишенсегә үтер Ҡоролтай. Кәңәш-төңәш итер мәл...

Тотош уҡырға 1 574