Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Урта Рәсәйҙең ҡара төҫлө урман бал ҡорто
Урта Рәсәйҙең ҡара төҫлө урман бал ҡортоУл Рәсәйҙең, Белоруссияның урман зонаһында, Балтик буйы илдәрендә районлаштырылған. Урта Рәсәйҙең тоҡомло ҡорттары Италия тоҡомонан башҡаларға ҡарағанда әҙерәк. Эшсе бал ҡорттарының томшоғоноң оҙонлоғо — 5,9 – 6,3 миллиметр. Инә ҡорттоң үрсеү һәләте (йомортҡа һалыу) ҡорт ғаиләләренең иң ҡыҙыу үҫеше осоронда тәүлегенә 1500 – 2000 йомортҡа тәшкил итә.

Ҡорттоң тәне көңгөрт-һорғолт төҫлө, һары төҫ ҡатышмай. Балдың көбө (балауыҙ япмаһы) аҡ "ҡоро", йәғни кәрәҙ күҙәнәктәренә тултырылған бал менән балауыҙ япмаһы араһында бик бәләкәй үлсәмдә бушлыҡ бар, шуға ла аҡ төҫ өҫтөнлөк итә.
Ояны тикшергән саҡта бал ҡорттары үҙҙәрен уҫал тота, бик ныҡ тынысһыҙлана, аҫҡа ҡасып төшә һәм, рамдың түбәндәге бурсаһында бергә уҡмашып, тәлгәшләнеп һалынып тора. Кире фототаксис, йәғни кәрәҙҙең яҡты яғынан ҡараңғы яғына китеү ныҡ күҙәтелә. Сит бал ҡорттары һөжүменән насар һаҡланалар. Ояны бал ҡорто елеме менән уртаса һылайҙар. Урта Рәсәй бал ҡорттары яланға һуңыраҡ осоп сыға һәм умартаға иртәрәк әйләнеп ҡайта, был һәләте менән көньяҡ (Кавказ) ҡорттарынан айырылып тора. Бал йыйыу мәле башланыу менән беренсе сиратта балды ояның өҫкө өлөшөнә, йәғни умартаның өҫтәмәһенә (магазинға) йыялар, унан ғына оя корпустарына күсәләр.
Был ҡорттарҙың балауыҙ бүлеүсе биҙҙәре һәм балауыҙ төҙөү инстинкты яҡшы үҫешкән. Серек ауырыуҙарына, рәшә бал токсикозына һәм нозематозға (ҡорттарҙың йоғошло эс китеүе), көньяҡ тоҡомло ҡорттарҙан айырмалы рәүештә, бик бирешеп бармайҙар.
Ыңғай шарттар булғанда йүкәнән, болануттан һәм ҡарабойҙайҙан төп бал йыйыуға ҙур көс туплайҙар. Башҡа тоҡом ҡорттарына ҡарағанда йүкәнән һәм ҡарабойҙайҙан һутты йәһәтерәк йыялар, йүкәнән ҡыҫҡа ғына ваҡытлы бал йыйыуҙы яҡшы файҙаланалар. Ҡышҡы һыуыҡтарға сыҙамлы был ҡорттар урманлы зонаның ҡырыҫ шарттарына бик яҡшы яраҡлашҡан. Улар көньяҡ тоҡомло ҡорттар һымаҡ бик урлашып бармай.
Урта Рәсәй ҡорттарының кире сифаттары шул: улар бик уҫал һәм күс айырыуға әүәҫ. Ҡайһы бер йылдарҙа умарталыҡтағы бөтә ҡорттар ғаиләләренең 80–90 процентына тиклеме күс айырыу хәленә килә. Умарта эсенә һалынған инә көбөләренең уртаса һаны 25–30-ға тиклем етә. Умартасы инә көбәләрен юҡ итеп йәки ояларҙы ҡапыл киңәйтеп ебәреп кенә күс айырыу хәленең барлыҡҡа килеүен һәр ваҡытта ла туҡтата алмай. Был осраҡта ғаиләнең көнөнә 2,5 – 3 килограмм бал йыя башлауы ғына ярҙам итергә мөмкин. Ғәҙәттә, күс айырыу осоронда ҡапыл көслө бал йыйыу (мәҫәлән, йүкәнән) башланһа, ҡорттар оялағы бөтә инә ҡорттарҙың көбөләрен емерә, юҡ итә һәм бал йыйыуға тотона. Уларҙың бындай ҡылығы шуның менән аңлатыла: һут йыйыу инстинкты үрсеү һәм күс айырыу инстинктынан өҫтөнөрәк булып сыға.
Эҫе климатлы көньяҡ райондарҙа Урта Рәсәй ҡорттары насар үҫешә, бик тиҙ сырхаулай һәм балды әҙ бирә.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Ярманы йыуған һыуҙы әрәм итмәгеҙ

Ярманы йыуған һыуҙы әрәм итмәгеҙ 14.11.2025 // Баҡса

Улар - гөл өсөн бынамын тигән ашлама. Тағы ниндәй ябай ғына ашламалар тәҙрә төбөгөҙҙө шау сәскәгә...

Тотош уҡырға 3

Тәҙрә төбөндә нисек ҡыяр үҫтерергә?

Тәҙрә төбөндә нисек ҡыяр үҫтерергә? 13.11.2025 // Баҡса

Уңған хужабикәләр ҡышын да ғаиләләрен тәбиғи аҙыҡ-түлек менән һыйларға тырыша. Тәҙрә төбөндә ҡыяр...

Тотош уҡырға 4

Телде йоторлоҡ кетчуп!

Телде йоторлоҡ кетчуп! 01.09.2025 // Баҡса

Уны әҙерләгән саҡта төрлө эксперименттар яһарға мөмкин. Мәҫәлән, татлы алма ҡушһаң, “Краснодарский”...

Тотош уҡырға 21

Бүләк ителгән раузаларҙы тамырландырам тиһәң...

Бүләк ителгән раузаларҙы тамырландырам тиһәң... 30.08.2025 // Баҡса

Был сәскәләр батшаһы матур, әммә тиҙ һулыйҙар. Әммә уларҙы тамырландырып, икенсе ғүмер бүләк итергә...

Тотош уҡырға 30

Ҡамыры мамыҡ һымаҡ йомшаҡ килеп сыға

Ҡамыры мамыҡ һымаҡ йомшаҡ килеп сыға 29.08.2025 // Баҡса

Эслегенә нимә һалһағыҙ ҙа, отолмаҫһығыҙ....

Тотош уҡырға 40

Ябыҡтыра ла, һауыҡтыра ла...

Ябыҡтыра ла, һауыҡтыра ла... 27.08.2025 // Баҡса

Рәсәй ғалимдарының был асышы ҡыҙыҡлы. Һимеҙлектән, артыҡ ауырлыҡтан яфаланған кешеләргә эсемлектең...

Тотош уҡырға 53

“Иремдең хөрмәтенә ултыртҡайным..."

“Иремдең хөрмәтенә ултыртҡайным..." 26.08.2025 // Баҡса

Сәскәләр аллеяһы күҙҙең яуын ала. “Аҡ кәләш” – уның иң яратҡан сәскәһе....

Тотош уҡырға 51

"Ҡыяр-мыяр, салат-малат ябып ятаһығыҙмы?"

"Ҡыяр-мыяр, салат-малат ябып ятаһығыҙмы?" 25.08.2025 // Баҡса

Йылайыр районында йәшәгән уҡытыусы-блогер Зөлфирә Таһированан ҡыяр тоҙлау буйынса шәп рецепт тәҡдим...

Тотош уҡырға 46

Рассольник яһанығыҙмы әле?

Рассольник яһанығыҙмы әле? 25.08.2025 // Баҡса

Рецепт - сайтта. Һаҡлап ҡуйығыҙ...

Тотош уҡырға 54

Һалҡын аджика рецепты (бешермәйбеҙ!)

Һалҡын аджика рецепты (бешермәйбеҙ!) 25.08.2025 // Баҡса

Инде өсөнсө йыл әҙерләйем һәм һәр ваҡыт аҙ. Беренсе йылын 10 килограмдан эшләгәйнем. Етмәне. Былтыр...

Тотош уҡырға 52

Һуғанды нисек һаҡларға?

Һуғанды нисек һаҡларға? 24.08.2025 // Баҡса

Рузалия апай һыналған алымы менән уртаҡлашты.  ...

Тотош уҡырға 60

Аджика эшләнегеҙме әле?

Аджика эшләнегеҙме әле? 23.08.2025 // Баҡса

Дилбәр Хәмитованан еңел, ябай, тиҙ һәм иң мөһиме тәмле рецепт тәҡдим итәбеҙ....

Тотош уҡырға 59