Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Хазинабыҙҙы һаҡлай алманыҡ
Хазинабыҙҙы һаҡлай алманыҡЛира Яҡшыбаеваның “Һынауҙарҙан туҡылған яҙмыш” исемле китабын уҡығандан һуң үҙемдең тәьҫораттарым менән уртаҡлашмаҡсы булдым.
Яҙыусы үҙенең китабында бәхет тигән төшөнсәнең нимәгә ҡайтып ҡалыуы тураһында тәрән фекер йөрөтә. Жәлил Кейекбаев, тормошондағы тауҙай кәртәләрҙе емереп, туған башҡорт телен фән кимәленә күтәргән, көрәш, ауырлыҡтар аша сынығып, үҙенең һәләте, аҡыллы, кешелекле, изгелекле булыуы менән бөтә донъя ғалимдары араһында абруй яулаған. Ул ниндәй генә ауырлыҡтар кисерһә лә, әйткән һүҙенә тоғро ҡала. Башҡорт телен фәнни йәһәттән өйрәнеп — кандидатлыҡ, фонетикаһын яҙып, докторлыҡ диссертацияһы яҡлай. Шулай уҡ башҡорт теленең морфологияһы, синтаксисы, диалектологияһы, топонимикаһы, фразеологияһы буйынса хеҙмәттәр яҙа, программалар төҙөй, дәреслектәр сығара. Жәлил Кейекбаев телдең иң ҡәҙерле милли хазина икәнлеген, тик уны һаҡлап тота белгәндә генә байытыу мөмкинлеге булыуын шәкерттәренә өйрәтә. Башҡорт теле грамматикаһын яҙған телдәр белгесе Николай Константинович Дмитриев, туған телде хөрмәт итеү генә етмәй, уның ҡулланыу даирәһен сикләмәҫкә, ныҡлы өйрәнергә, һаҡларға кәрәк, тип әйтер булған.
Эстонияның Тарту ҡалаһында Халыҡ-ара телселәр конгресында, Ҡазандағы телселәр конференцияһында Жәлил Кейекбаевтың танылыу алған ғилми хеҙмәттәрен баҫтырыуын һорайҙар. Сөнки юғары уҡыу йорттары уның дәреслектәренә мохтажлыҡ кисерә, ләкин нәшриәт директоры, мөмкинлек юҡлыҡҡа һылтанып, һаман да сығармай килә.
Кейекбаев ун йыл буйы алтындай бөртөкләп йыйылған “Хәҙерге башҡорт теленең лексикаһы һәм фразеологияһы” китабының билдәһеҙ сәбәптәр арҡаһында типографияла юғалыуын бөтөнләй ауыр кисерә. Шулай ҙа ғалим бирешмәй — өс ай эсендә уның яңы вариантын нәшриәт директорының өҫтәленә илтеп һала.
Ғалим төрлө бәләләрҙән, ығы-зығынан тик милләттәр араһындағы дуҫлыҡ, татыулыҡ, бер ғаилә булып йәшәү генә ҡотҡарғанын яҡшы аңлай һәм Ер шарындағы барлыҡ телдәрҙең дә бер-береһенә туған, бер тамырҙан икәнлеген раҫлауға, дуҫлыҡ ептәрен һуҙыуға бөтә көсөн, дәртен, белемен бирә. Шуға ла уны ҡайҙа барһа ла яраталар.
Лира Яҡшыбаева ололар аманатының кеше тормошондағы тәрбиәүи әһәмиәтен оҫта һүрәтләй. Берәй етди эш башлар йәки оло юлға сығыр алдынан Жәлил Кейекбаев ауылына ҡайтып, атаһынан фатиха ала, Ҡаранйылғаға төшөп йыуына, Әүлиәләр ерләнгән Кәзә ташына барып, көс-ҡөҙрәт алып китә торған булған.
Ул төрлө форумдарҙа, симпозиумдарҙа туған тел буйынса сығыш яһап, дуҫлыҡ күперҙәре һала, ләкин республика етәкселегендә бер ниндәй ҙә яҡлау тапмай шул.
Ғалимдың иң йәнен ҡыйғаны — бөтөн донъя ғалимдары тарафынан юғары баһа алған фәнни хеҙмәттәренең китап булып сыға алмауы. Тора-бара был Ж. Кейекбаев өсөн оло фажиғәгә әйләнә. Ошо рәхимһеҙлек арҡаһында һаулығы ҡаҡшай, рәнйешле уйҙарынан күңел төшөнкөлөгөнә лә бирелә, сөнки ҡайһы бер шәкерттәр үҙҙәренең карьераһын һаҡлау маҡсатында унан ситләшә. Фән баҫыуын сәсә, һөрә, үҫтерә, тик үҙенә әллә ни рәхәтлек тәтемәй. Азербайжан Фәндәр академияһына тюркологтар конференцияһына бара, Яҡут дәүләт университеты, Алма-Ата, Баку, Ленинград, Новосибирск, Ташкент ҡалаларына саҡыралар. Атаһының фатихаһы ярҙам итәлер инде, 1967 йылда Ж. Кейекбаев бер юлы ике хөкүмәт наградаһын — Ленин ордены һәм Башҡортостандың атҡаҙанған фән эшмәкәре исеме ала.
Китап йәш быуынға телем, ерем, милләтем тип фиҙакәр хеҙмәт иткән талантлы, бөйөк кешеләрҙе һаҡларға, эштәрен күрә белергә, ҡурсаларға кәрәклеген төшөндөрөү йәһәтенән бигерәк тә әһәмиәтле.
Нурия ХӘЛИЛОВА,
Башҡортостандың атҡаҙанған уҡытыусыһы.
Күмертау ҡалаһы.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






"Иҙел башы" менән "Арғымаҡ" осрашһа...

"Иҙел башы" менән "Арғымаҡ" осрашһа... 30.03.2019 // Әҙәбиәт

Белорет районының Абҙаҡ мәктәбендә әҙиптәр менән осрашыуҙар даими үтеп тора....

Тотош уҡырға 1 649

Шәйехзада БАБИЧ Өмөт ҡайнап, ташып күкрәгемдән, Көтәм тиҙҙән аҡ көн тыуғанын...

Шәйехзада БАБИЧ Өмөт ҡайнап, ташып күкрәгемдән, Көтәм тиҙҙән аҡ көн тыуғанын... 29.03.2019 // Әҙәбиәт

28 мартта Башҡортостан Автономияһы көрәшсеһе, азатлыҡ йырсыһы, башҡорт халҡының арҙаҡлы улы, шағир...

Тотош уҡырға 2 022

Беҙ “Пионер”ҙа тәрбиәләндек!

Беҙ “Пионер”ҙа тәрбиәләндек! 29.03.2019 // Әҙәбиәт

Мин бәләкәй саҡта ул журнал “Пионер” тип атала ине. Беҙ уны шул тиклем яратып, көтөп алып уҡыныҡ....

Тотош уҡырға 1 535

Бала саҡ иле баҫмаһы

Бала саҡ иле баҫмаһы 29.03.2019 // Әҙәбиәт

Алыҫ 1929 йылдың мартында Башҡортостан балалары “Керпе” тип аталған йөкмәткеле һәм ҡыҙыҡлы...

Тотош уҡырға 1 748

Тоғролоҡта ғына ул дуҫлыҡ бар, Тик дуҫлыҡта ғына хаҡлыҡ бар

Тоғролоҡта ғына ул дуҫлыҡ бар, Тик дуҫлыҡта ғына хаҡлыҡ бар 27.03.2019 // Әҙәбиәт

Башҡортостан – тиңдәргә-тиң илем, Һиндә һалдыҡ дуҫлыҡ һарайын. Таңдай балҡып һинең килер көнөң,...

Тотош уҡырға 1 568

“Китапты йөкмәткеһе өсөн уҡымайым”
Каникул тылсымға бай булмаҡсы

Каникул тылсымға бай булмаҡсы 23.03.2019 // Әҙәбиәт

Учалыла “Бөйөк тылсымсы – театр” тип исемләнгән балалар китабы аҙналығы башланды....

Тотош уҡырға 1 433

“Башҡортостан – баш йортобоҙ”

“Башҡортостан – баш йортобоҙ” 22.03.2019 // Әҙәбиәт

Зәйнәб Биишева исемендәге Башҡортостан “Китап” нәшриәтендә уҙған түңәрәк өҫтәл ошолай атала....

Тотош уҡырға 1 489

Һин дә флешмобҡа ҡушыл!

Һин дә флешмобҡа ҡушыл! 21.03.2019 // Әҙәбиәт

Бөгөн – Бөтә донъя шиғриәт көнө. Уның тарихы тамырҙары менән 1999 йылға барып тоташа: Францияның...

Тотош уҡырға 1 381

Яҡтыкүлгә яҡтылыҡ өҫтәп

Яҡтыкүлгә яҡтылыҡ өҫтәп 20.03.2019 // Әҙәбиәт

Әле Әбйәлил районының Яҡтыкүл шифаханаһында бер төркөм яҙыусылар һаулығын нығыта, ял итә. Ошо...

Тотош уҡырға 1 643

Әҙәбиәт һөйөүселәрҙе "Бабич" бергә тупланы

Әҙәбиәт һөйөүселәрҙе "Бабич" бергә тупланы 20.03.2019 // Әҙәбиәт

Баймаҡ биләмә-ара үҙәк китапханаһында әҙәбиәт һөйөүселәр һәм яҙыусылар араһында йылы күпер һалыуға...

Тотош уҡырға 1 374

Фәнзил САНЪЯРОВ:  "Меңйыллыҡтар ҡайҙа барғанда ла, Уралымда йәшәр шиғриәт!"

Фәнзил САНЪЯРОВ: "Меңйыллыҡтар ҡайҙа барғанда ла, Уралымда йәшәр шиғриәт!" 20.03.2019 // Әҙәбиәт

Ҡоролтайға әҙерләнәм Башҡорттарым Йәнә ҡор йыясаҡ, Бишенсегә үтер Ҡоролтай. Кәңәш-төңәш итер мәл...

Тотош уҡырға 1 545