Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Тарих заңы ишетелгәндәй
2006 йылда Башҡортостандың Фәндәр академияһына "Башҡорт халҡының тарихы" тигән ете томлыҡ китап сығарыу бурысы йөкмәтелгәйне. Коллектив монографияның тәүге томы — 2009 йылда, бишенсеһе былтыр донъя күрҙе. Ошо көндәрҙә республика тарихсылары, китаптың III, IV, VI томдарын нәшер итеп, исем туйы үткәрҙе. Авторҙар коллективын Башҡортостан Хөкүмәте Премьер-министры урынбаҫары Салауат Сәғитов, Рәсәйҙең Дәүләт Думаһы депутаттары Зөһрә Рәхмәтуллина, Сәлиә Мырҙабаева һәм башҡалар тәбрикләне.
Академик хеҙмәттең ете томда нәшер ителеүе юҡҡа түгел. Ғалимдар башҡорт халҡының тарихын эҙмә-эҙлекле өйрәнмәксе. Атап әйткәндә, тәүге томда — боронғо дәүерҙән алып беҙҙең эраға тиклемге V быуатҡаса, II томда — V быуаттан XVI быуат урталарына хәтлем осор, III томда — XVI быуат уртаһынан XVIII быуатҡаса дәүер, IV томда — XIX быуат, V томда — 1900 — 1940 йылдар, VI томда — 1941 — 1985 йылдар, VII томда 1985 йылдан алып XXI быуат башына тиклемге тарих сағылыш таба. Томдарҙың эҙмә-эҙлекле нәшер ителмәүенең сәбәбе лә тап ана шул тарихи хронологияла, тип аңлата белгестәр. Һәр томға авторҙар коллективы беркетелгән. Улар башлыса архивтарҙа эшләй.
Тарихсылар йыйынтыҡты башҡорт халҡының тарихын комплекслы өйрәнгән ғилми хеҙмәт тип баһаланы. Иң мөһиме — баҫма халҡыбыҙҙың үткәненә дәлилле яңылыҡтар индерә. Әйтәйек, ошоғаса күптәр, имеш, башҡорттар XX быуат башында ла күсмә тормош алып барған, тигән фекерҙе яҡланы. Был бөтөнләй дөрөҫ түгел, ти тарихсылар. Йәйләүгә сыҡҡандар, әлбиттә, әммә был күсмә тормошта йәшәү тигәнде аңлатмай бит әле. Унан һуң нәҡ "Башҡорт халҡының тарихы" китабында "борон башҡорттарҙың үҙ яҙмаһы булмаған" тигән фекер инҡар ителә. Ҡыҫҡаһы, монографияла башҡорт халҡының оҙайлы тарихына, үткәненә яңыса ҡараш ташлана.
— Тарихи яңылыҡтар бик күп. Томдар өҫтөндә эшләгәндә, мәҫәлән, илдең 80-дән ашыу архивында булырға тура килде. Бик күп ҡыҙыҡлы материалға тап булдыҡ. Классик хеҙмәт һаналған монографияға бөтәһен дә яҙып та булмай. Шуны иҫәпкә алып, һәр томға 20 табаҡтан торған ҡушымта әҙерләнек. Ә яңылыҡтарға килгәндә, улар башҡорт халҡының тарихына икенсе күҙлектән ҡарарға мәжбүр итте. Бер генә миҫал: ошоға тиклем беҙ башҡорт тарихына бәйләп яуҙарҙан 1812 йылғы Ватан һуғышын ғына ентекле өйрәндек. Ә баҡһаң, башҡорт полктары поляк походтарында ла ҡатнашҡан, — ти Рәсәй Фәндәр академияһы Өфө ғилми үҙәгенең Тарих, тел һәм әҙәбиәт институты директоры, филология фәндәре докторы, профессор Фирҙәүес Хисамитдинова.
Тарихсылар әйтеүенсә, быйыл китаптың икенсе һәм етенсе томдары ла донъя күрәсәк. Ҙур проектты быйыл тамамлау күҙаллана.
А. ӘҺЛИУЛЛИНА.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






"Иҙел башы" менән "Арғымаҡ" осрашһа...

"Иҙел башы" менән "Арғымаҡ" осрашһа... 30.03.2019 // Әҙәбиәт

Белорет районының Абҙаҡ мәктәбендә әҙиптәр менән осрашыуҙар даими үтеп тора....

Тотош уҡырға 1 878

Шәйехзада БАБИЧ Өмөт ҡайнап, ташып күкрәгемдән, Көтәм тиҙҙән аҡ көн тыуғанын...

Шәйехзада БАБИЧ Өмөт ҡайнап, ташып күкрәгемдән, Көтәм тиҙҙән аҡ көн тыуғанын... 29.03.2019 // Әҙәбиәт

28 мартта Башҡортостан Автономияһы көрәшсеһе, азатлыҡ йырсыһы, башҡорт халҡының арҙаҡлы улы, шағир...

Тотош уҡырға 2 255

Беҙ “Пионер”ҙа тәрбиәләндек!

Беҙ “Пионер”ҙа тәрбиәләндек! 29.03.2019 // Әҙәбиәт

Мин бәләкәй саҡта ул журнал “Пионер” тип атала ине. Беҙ уны шул тиклем яратып, көтөп алып уҡыныҡ....

Тотош уҡырға 1 779

Бала саҡ иле баҫмаһы

Бала саҡ иле баҫмаһы 29.03.2019 // Әҙәбиәт

Алыҫ 1929 йылдың мартында Башҡортостан балалары “Керпе” тип аталған йөкмәткеле һәм ҡыҙыҡлы...

Тотош уҡырға 1 952

Тоғролоҡта ғына ул дуҫлыҡ бар, Тик дуҫлыҡта ғына хаҡлыҡ бар

Тоғролоҡта ғына ул дуҫлыҡ бар, Тик дуҫлыҡта ғына хаҡлыҡ бар 27.03.2019 // Әҙәбиәт

Башҡортостан – тиңдәргә-тиң илем, Һиндә һалдыҡ дуҫлыҡ һарайын. Таңдай балҡып һинең килер көнөң,...

Тотош уҡырға 1 855

“Китапты йөкмәткеһе өсөн уҡымайым”
Каникул тылсымға бай булмаҡсы

Каникул тылсымға бай булмаҡсы 23.03.2019 // Әҙәбиәт

Учалыла “Бөйөк тылсымсы – театр” тип исемләнгән балалар китабы аҙналығы башланды....

Тотош уҡырға 1 633

“Башҡортостан – баш йортобоҙ”

“Башҡортостан – баш йортобоҙ” 22.03.2019 // Әҙәбиәт

Зәйнәб Биишева исемендәге Башҡортостан “Китап” нәшриәтендә уҙған түңәрәк өҫтәл ошолай атала....

Тотош уҡырға 1 731

Һин дә флешмобҡа ҡушыл!

Һин дә флешмобҡа ҡушыл! 21.03.2019 // Әҙәбиәт

Бөгөн – Бөтә донъя шиғриәт көнө. Уның тарихы тамырҙары менән 1999 йылға барып тоташа: Францияның...

Тотош уҡырға 1 583

Яҡтыкүлгә яҡтылыҡ өҫтәп

Яҡтыкүлгә яҡтылыҡ өҫтәп 20.03.2019 // Әҙәбиәт

Әле Әбйәлил районының Яҡтыкүл шифаханаһында бер төркөм яҙыусылар һаулығын нығыта, ял итә. Ошо...

Тотош уҡырға 1 843

Әҙәбиәт һөйөүселәрҙе "Бабич" бергә тупланы

Әҙәбиәт һөйөүселәрҙе "Бабич" бергә тупланы 20.03.2019 // Әҙәбиәт

Баймаҡ биләмә-ара үҙәк китапханаһында әҙәбиәт һөйөүселәр һәм яҙыусылар араһында йылы күпер һалыуға...

Тотош уҡырға 1 584

Фәнзил САНЪЯРОВ:  "Меңйыллыҡтар ҡайҙа барғанда ла, Уралымда йәшәр шиғриәт!"

Фәнзил САНЪЯРОВ: "Меңйыллыҡтар ҡайҙа барғанда ла, Уралымда йәшәр шиғриәт!" 20.03.2019 // Әҙәбиәт

Ҡоролтайға әҙерләнәм Башҡорттарым Йәнә ҡор йыясаҡ, Бишенсегә үтер Ҡоролтай. Кәңәш-төңәш итер мәл...

Тотош уҡырға 1 779