БАШ
РУС
"Иҙел башы" менән "Арғымаҡ" осрашһа... 30.03.2019 // Әҙәбиәт
Белорет районының Абҙаҡ мәктәбендә әҙиптәр менән осрашыуҙар даими үтеп тора....
Тотош уҡырға 1 880
Бөрйән районының Иҫке Монасип ауылында йәшәгән Сәлихйән Хафиз улы Дәүләтбирҙин 1927 йылда Байназар ауылында тыуа. Һигеҙенсе класты тамамлағас, уҡытыусы булып эш башлай. 1943 йылда, 16 йәшлек кенә сағында, йәшен арттырып, 18 йәшлек егеттәр менән армияға китә. Ярты йылдан һуң уны әсәһе ебәргән метрика күсермәһе буйынса кире ҡайтаралар. 1944 йылда егет армияға тағы алына, Японияға ҡаршы һуғыштарҙа ҡатнаша. 1950 йылда тыуған яғына ҡайта. Ситтән тороп уҡып, педагогия училищеһын, һуңынан БДУ-ның тарих факультетын тамамлай. Комсомол, партия эшенә лә йәлеп ителә, әммә ғүмеренең күп йылдарын мәғарифҡа бағышлай. Оҙаҡ йылдар Иҫке Монасип урта мәктәбе директоры булып эшләй, “Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған уҡытыусыһы” тигән маҡтаулы исемгә лайыҡ була.
Сәлихйән Хафиз улы – ҡәләм оҫтаһы ла. Журналист, тарихсы булараҡ, фәһемле мәҡәләләре менән район һәм республика гәзит-журналдарында йыш сығыш яһай, әммә уның иң юғары ҡаҙанышы – балалары. 66 йылдан ашыу тигеҙ ғүмер итеп, Сәлихйән Дәүләтбирҙин Асия Зекериә ҡыҙы менән бергә алты балаға ғүмер бирә. Хәҙер инде уларҙың 11 ейәне, 9 бүләһе бар. Балалары араһынан Ғәзиз – композитор, Тәнзилә – шағирә, Таһир талантлы педагог булып танылды. Зәйтүн менән Миңзәлә – рәссам, Заһир уҡытыусы һөнәренә эйә булды.
Отставкалағы гвардия капитаны Сәлихйән Дәүләтбирҙин һуғышта күрһәткән батырлыҡтары өсөн II дәрәжә Ватан һуғышы ордены, “Батырлыҡ өсөн”, “Германияны еңгән өсөн”, “Японияны еңгән өсөн” миҙалдары менән бүләкләнгән.
90 йәшлек уҙаманға ныҡлы һаулыҡ, бәхетле оҙон ғүмер теләп, ҡыҙы Тәнзилә Дәүләтбирҙинаның уға арналған шиғырҙар шәлкемен тәҡдим итәбеҙ.
Бесән саптыҡ
Атай менән бесән сапҡан
Сабынлыҡты мал тапай.
Ун өс йәштән салғы тоттом,
Таңдан-төнгә ял тапмай.
Саңғы сүкегән тауыштар
Һаман сыңлай ҡолаҡта.
Кибеп, ҡороп бөткән хәҙер
Беҙ һыу алған улаҡтар.
Беҙ артылған Биштауҙарға
Машина саҡ-саҡ менә.
Ҡайта инек тау түбәнгә
Ярышып Суҡ-Саҡ менән.
Йәйәү йөрөүҙән табандар
Шаңҡыһа ла шат инек.
Атай урта йәштә ине,
Минең бала саҡ ине.
Мәңге үтмәҫ кеүек ине
Шул бәхетле дәүерҙәр.
...Бер мәл тәпәш һикәлтәне
Тауҙай күрә дәү ирҙәр!
Мал көйшәүкәйҙәре тына,
Мәле еткәс, һарайҙа.
Туҙған кәртә ишектәре
Бәйле эттәй ҡарайҙар.
Салғы түгел, сынаяҡты
Тотабыҙ йәйҙәр менән.
Алҡымға тығылған йәште
Йотабыҙ сәйҙәр менән...
Атайым йыры
Атай, һинең йырың сыңлап тора
Һаман, һаман ҡолаҡ төбөндә.
Үҙеңде бер күргән кеүек булдым,
Йырың иҫләп бына бөгөн дә.
Моңоң һинең әйтеп аңлатҡыһыҙ,
Күңелең һинең таҙа, тылсымлы.
Шуғалыр ҙа тауышың быуалмаған,
Ҡырҡалмаған көйөң йыл-сылбыр.
Атай, һинең моңоң минең алдан
Сойорғоп та осҡан һандуғас!
Шиғриәтем минең осор булһа –
Осор, осор! Былбыл булып осор,
Икебеҙҙә бер үк ҡан булғас.
* * *
Аталы бала – арҡалы,
Арҡам ныҡлығын һиҙәм.
Юлымдағы кәртәләрҙе
Ҡарашым менән иҙәм.
Атайҙың алтын һүҙҙәре
Күңелдә урын алған.
“Бирешмә” тигән ине ул,
Тетрәтһә нахаҡ-ялған.
Аталы бала – арҡалы,
Донъя тотҡаһы – атай.
Атай кәңәшен тотҡандар
Абынмай, ҡыйыу атлай.
Олоһоң, тип ҡарап торма,
Арҡамдан һөй, атайым.
Тормош һынауҙары ауыр,
Бала саҡҡа ҡайтайым.
Инде мин дә әсәй булдым,
Ҡар төшә сәстәремә.
Олоғайһам да мохтажмын
Атайымдың һөйөүенә,
Атайҙың хәстәренә.
Иркәмен
“Ҡолонсағым!” тигән тауыш
Ҡолағымда яңғырай.
Атайымдың ошо һүҙе
Миңә шифа ямғырҙай.
Олоғайған көнөмдә дә
Иркәмен бәпәй һымаҡ.
Тик хәҙер атайым наҙы
Буй етмәҫ тәтәй һымаҡ.
Үҙем әсәй, үҙем бәпәй…
Һағындыра бала саҡ!
Инде атай мәрхәмәтен
Уландарым аласаҡ.
Ана, нисек тупылдатып
Ейәндәрен ярата!
Унан да яғымлы, алсаҡ
Тағы ниндәй бар атай?
Ана нисек нур бөркөлә
Атайымдың йөҙөнән!
Һөйөү менән
йәшәрә ул,
Ҡайтып ғүмер көҙөнән.
Атайымдың йырлауы
Атайымдың йырлауы,
Минең һығылып илауым…
Атай бакуй башлап төшә,
Һыға быуып билбауын.
Атайымдың йырлауы…
Ялан яңғыратып, сүкей,
Йырлап, үткер салғыһын.
Моңға арбалып, үләндең
Килә башын һалғыһы…
Атам һүҙ ҡыҫтыра бер мәл,
Өҙөп оҙон көйҙәрен:
“Бесән эшләүҙәре – дәүер,
Тип балаңа һөйләрһең”.
Бесән эшләүҙәре – дәүер.
Дәүер ҡәҙерен беләйек.
Хаҡ Тәңренән наҙлы ҡояш,
Еләҫ елкәй теләйек.
Нисәнсе йыл йәй күкрәге –
Гөлбостанға һыйынам.
Эскән һыуым –
тәрән шишмә,
Татлы еләк – һыйғынам.
Нисәмә йыл гөрләтеп тә
Йырлап ебәрә атай.
Уның моңонда аҙашып,
Урау уйҙарға батам…
Атайымдың йырлауы,
Минең һығылып илауым…
Атай бакуй башлап төшә,
Ҡыҫып ғүмер билбауын.
Изгелек
Ете ҡат тир һыҡҡан сабынлыҡтан
Күҙ бәйләнгәс кенә ҡуҙғалам.
Мине ҡыуып етмәй, һылтыҡлаған
Атайыма йәлләп күҙ һалам.
Текә тауҙан табан яндырырҙай
Ҡаты баҫып, түбән елдерәм.
“Ҡолонсағым!” тигән йомшаҡ тауыш
Яндарыма килә ел менән.
Ҡолонсаҡҡа хатта эйәралмаҫ
Көн килә шул аттың атына!
Йәш ҡайындан таяҡ әтмәләгән
Атай һалмаҡ атлай артымдан.
Изгелектең ҡәҙерен белмәҫ булһам,
Тораташтай бына ҡатайым –
Ике аяҡлы итәм тиеп беҙҙе,
Өс аяҡҡа ҡалды атайым!
Автор: Тәнзилә ДӘҮЛӘТБИРҘИНА.
Шәйехзада БАБИЧ Өмөт ҡайнап, ташып күкрәгемдән, Көтәм тиҙҙән аҡ көн тыуғанын... 29.03.2019 // Әҙәбиәт
28 мартта Башҡортостан Автономияһы көрәшсеһе, азатлыҡ йырсыһы, башҡорт халҡының арҙаҡлы улы, шағир...
Тотош уҡырға 2 259
Беҙ “Пионер”ҙа тәрбиәләндек! 29.03.2019 // Әҙәбиәт
Мин бәләкәй саҡта ул журнал “Пионер” тип атала ине. Беҙ уны шул тиклем яратып, көтөп алып уҡыныҡ....
Тотош уҡырға 1 782
Бала саҡ иле баҫмаһы 29.03.2019 // Әҙәбиәт
Алыҫ 1929 йылдың мартында Башҡортостан балалары “Керпе” тип аталған йөкмәткеле һәм ҡыҙыҡлы...
Тотош уҡырға 1 954
Тоғролоҡта ғына ул дуҫлыҡ бар, Тик дуҫлыҡта ғына хаҡлыҡ бар 27.03.2019 // Әҙәбиәт
Башҡортостан – тиңдәргә-тиң илем, Һиндә һалдыҡ дуҫлыҡ һарайын. Таңдай балҡып һинең килер көнөң,...
Тотош уҡырға 1 857
“Китапты йөкмәткеһе өсөн уҡымайым” 26.03.2019 // Әҙәбиәт
Тәү сиратта уның теле мөһим....
Тотош уҡырға 1 866
Каникул тылсымға бай булмаҡсы 23.03.2019 // Әҙәбиәт
Учалыла “Бөйөк тылсымсы – театр” тип исемләнгән балалар китабы аҙналығы башланды....
Тотош уҡырға 1 633
“Башҡортостан – баш йортобоҙ” 22.03.2019 // Әҙәбиәт
Зәйнәб Биишева исемендәге Башҡортостан “Китап” нәшриәтендә уҙған түңәрәк өҫтәл ошолай атала....
Тотош уҡырға 1 732
Һин дә флешмобҡа ҡушыл! 21.03.2019 // Әҙәбиәт
Бөгөн – Бөтә донъя шиғриәт көнө. Уның тарихы тамырҙары менән 1999 йылға барып тоташа: Францияның...
Тотош уҡырға 1 584
Яҡтыкүлгә яҡтылыҡ өҫтәп 20.03.2019 // Әҙәбиәт
Әле Әбйәлил районының Яҡтыкүл шифаханаһында бер төркөм яҙыусылар һаулығын нығыта, ял итә. Ошо...
Тотош уҡырға 1 846
Әҙәбиәт һөйөүселәрҙе "Бабич" бергә тупланы 20.03.2019 // Әҙәбиәт
Баймаҡ биләмә-ара үҙәк китапханаһында әҙәбиәт һөйөүселәр һәм яҙыусылар араһында йылы күпер һалыуға...
Тотош уҡырға 1 585
Фәнзил САНЪЯРОВ: "Меңйыллыҡтар ҡайҙа барғанда ла, Уралымда йәшәр шиғриәт!" 20.03.2019 // Әҙәбиәт
Ҡоролтайға әҙерләнәм Башҡорттарым Йәнә ҡор йыясаҡ, Бишенсегә үтер Ҡоролтай. Кәңәш-төңәш итер мәл...
Тотош уҡырға 1 781