Ошо көндәрҙә ул үҙенең 75 йәшлек юбилейын билдәләп, ҡотлауҙар ҡабул итеп, ғүмеренең тағы бер артылышына күтәрелеү тойғоһонан, һис шикһеҙ, күркәм бер картина яҙып ҡуйған булыр ине... Әммә яҙмыш бер кемде лә аямай. Башҡортостандың халыҡ рәссамы Зөфәр Ғаяновҡа арналған, йылы хәтирәләр менән һуғарылған оло һүрәтте уның менән дуҫ булған, бергә ижад иткән, уҡыған, шулай уҡ картиналары аша ғына белгән, ихтирам иткәндәр, һағынғандар күңел буяуҙары, һөйөү хисе аша яҙған. М. Нестеров исемендәге Башҡортостан художество музейында Зөфәр Ғаяновтың күргәҙмәһен асыу тантанаһы тап ошондай йылы, ихлас төҫ алды.

Зөфәр Ғаян улы Балтас райо­нының Һәйтәк ауылында донъяға килә. 1978 йылда Өфө сәнғәт институтының художество бүлеген тамамлай. Хеҙмәт юлын М. Несте­ров исемендәге Баш­ҡорт­остан художество музе­йының директоры, З. Исмәғилев исемендәге Өфө дәүләт сәнғәт академияһында һынлы сәнғәт һәм китап графи­каһы кафедраһы доценты булараҡ үтә. Музейҙа эшләгән дәүерендә тап уның башланғысы нигеҙендә һәм етәкселегендә тарихта беренсе тапҡыр музей ансамбле реконструкциялана. Рәссам республика, ил, халыҡ-ара кимәлдә үткәрелгән күргәҙмәләрҙә әүҙем ҡатнаша, үҙен һынлы сәнғәттең төрлө йүнәлештәрендә һынай.
“Йылы кис”, “Тәүге ҡар” исемле картиналарын офорт стилендәге пейзаж жанрында башҡарһа, “Тыуған яҡта” серияһын акварель ҡулланып яҙа. Әйтергә кәрәк, Зөфәр Ғаян улының станокта башҡарылған, акварель ярҙамын­да төшөрөлгән һүрәттәренең күбеһендә – портреттар һәм пейзаждар. Графиканың байтаҡ төрҙәрендә оҫталыҡ туплаған рәссам ебәктә һүрәт төшөрөү – гохуа тип аталған боронғо ҡытай сәнғәтен дә яҡшы үҙләштерә. Был жанрҙа ул фәлсәфәүи рухта, тирә-яҡты үҙенсәлекле ҡарашы аша үткәреп ижад итә. “Урал батыр”, “Туҡай илһамы” тип аталған сериялары ошондай ысулға ҡарай.
1979 йылда – идаралыҡ ағзаһы, 1997 – 2001 йылдарҙа Башҡортос­тандың Рәссамдар союзы рәйесе урынбаҫары, 2001 – 2004 йылдар­ҙа ошо союздың рәйесе булараҡ, Зөфәр Ғаян улы республика һынлы сәнғәтен үҫтереүгә, йәш һәләттәрҙе асыуға ҙур көс һала.
Рәссамдың тыуыуына 75 йыл тулыу уңайынан ойошторолған “Минең серҙәрем” тигән күргәҙ­мәне асыу тантанаһында Зөфәр Ғаян улының бай ижад юлы, һоҡланғыс тормошо хаҡында ла телгә алынды. “Ниндәй вазифала эшләһә лә, ябай, алсаҡ, ярҙамсыл кеше булды ул. Кәрәк икән, төплө кәңәшен дә бирҙе, күңеле тулып киткән мәлдә ҡулына гармун алып моңланыр, бейеп тә китер ине” тип хәти­рәләргә бирелде яҡында­ры, хеҙмәттәштәре. Оҫталығын көнсығыш сәнғәте үҙенсәлектәре менән байытһа ла, һүрәттәрендә Зөфәр Ғаянов Башҡортостан тәби­ғәтенең хозурлығын, илаһи­лығын тасуирлай, уға дан йырлай. Уның ҡәләме кешеләрҙең төрлө яҙмыш­та­рын, хеҙмәттең күркәмлеген, йә­шәйештең бөйөк­лөгөн сағылдыра.
Гөлсәсәк МОСТАЕВА.



Тәлғәт МӘСӘЛИМОВ, М. Аҡмулла исемендәге Башҡорт дәүләт педагогия универси­тетының художество-графика факультеты деканы, профессор:
– Зөфәр Ғаян улы изге күңелле, кешелекле, нескә хисле ине. Уның менән 1973 йылда 2-се педагогия училищеһына килгәс таныштым, оҫталыҡ дәрес­тәрен алдым. Үҙенең ижады аша беҙҙе – ауылдан килгән егет һәм ҡыҙҙарҙы – сәнғәт донъяһы менән таныш­тырҙы. Һуңғы йылдарҙа айырыуса тығыҙ арала­шырға насип булды. Ысын мәғә­нәһендә һоҡланғыс кеше ине ул. Һәләтлелеге һәм кешелеклелеге бергә ҡушылып, оҫтаны нурлы шәхескә әүерелдергән.