Һуң был тормош бит баш­ҡорттарҙыҡына ла оҡшаш, тип ҡарап ултырҙым, йөрәгемде усҡа йомоп, ҡаҙаҡ яҙыусыһы Олжас Жанай­даровтың “Йот” драмаһын. Уны М. Ғафури исемендәге Башҡорт дәүләт академия драма театрында режиссер Айрат Абушахманов сәхнәләштерҙе.


Ауыр, бик ауыр тойғолар баҫа күңелде. Юҡ, халыҡтарҙың ас­лыҡ­тағы яфаларын күреүҙән, кешеләрҙең бер-береһен ашай башлауы хаҡында ишетеүҙән, сабый балаларҙың яҡты донъя­ның матурлығын да күрә алмай мәңгелеккә күсеүенән генә түгел ине йән һыҙланыуы, киреһенсә, ана шундай афәттәрҙе кисереп тә, етешлектә, муллыҡта йәшә­гән замандаштарҙың рухи йот­лоҡҡа килеп терәлеүен аңлауҙан булды тетрәнеү! Ә артистар, ысын мәғәнәһендә, аслыҡ йыл­да­рын, ҡаҙаҡ далалары һулы­шын тергеҙҙе. Фәнис Рәхмә­товты, Римма Ҡаһарма­нованы үҙем өсөн яңынан астым. Актрисаны “Музбаҙар” тапшырыуын алып барыусы тип кенә белеүем декрет ялында оҙаҡлауым менән бәйлелер, кү­рәһең. Мәртәбәле, затлы нәҫел ҡаҙаҡ ҡатыны образын ана ни­сек тетрәндергес итеп асты Римма! Баш эймәҫкә, ата-бабалар рухына тоғро ҡалыу, яңы­лыҡҡа ҡаршы тороу кеүек си­фаттар хас уға. Ир-аттың бер тибын психологтар ҙа киҫкен хәлдәрҙә юғалып ҡалыусан тип иҫәпләй. Сауленың ире Әхмәт тә шундайҙарҙан. Заман үҙгәреш­тәрен ҡабул итергә әҙер бул­маған, шул уҡ ваҡытта тамаҡ ҡайғыртҡан, нәҫеленең дауамын һаҡлап ҡалырға теләгән зат сағыла Фәнис Рәхмәтов тыу­ҙырған образда.
Ә бит һаҡланып ҡала Әхмәт­тең дауамы. Йылдар, совет осо­ро үтеү менән, ана, уның ейәне Ербол Мәскәүҙә нисек йөрөп ята! Башҡортостандың халыҡ артисы Хөрмәтулла Үтәшев был ролде бик ҡыҙыҡлы еткерҙе тамашасыға. Мин ҡаҙаҡ менән башҡорт халҡының уртаҡ яҡ­та­ры бик күп тип иҫәпләй торғай­ным. Һәр хәлдә, ир-ат бигүк оҡшаш түгел икән, тигән фекергә килдем Ерболдың бәйләнсе­герәк булыуына, ҡатын-ҡыҙҙың әле алдына, әле артына сығып, ярарға тырышыуына иғтибар итеп. Башҡорттарҙа менталитет башҡа. Эйе, беҙ ҙә ҡунаҡсыл ул, әммә ир-ат ул хәтлем өлтө­рә­мәй, етмәһә, ҡатын-ҡыҙ алдын­да. Ә Ербол нимәһе менәндер төҙөлөш эштәре өсөн Баш­ҡортос­танға тулған тау халыҡта­рын хәтерләтеп ҡуйҙы. Ҡаҙаҡ уҙаманының маҡсаты – аслыҡ, йот кеүек ауырлыҡтарҙы кисер­гән олатаһы хаҡында башҡа­ларға һөйләү һәм... Ошо арала заман һулышы, халыҡтың ынтылышы, рухи ҡиммәттәрҙең юғала барыуы, йоттан да ауырыраҡ һынау рухи аслыҡ түгелме икән, тигән һорауҙар араһында тороп ҡалыу... Әллә ҡайһы ергә, үҙәккә даңҡылдатып килтереп һуҡҡан кеүек булды Ерболдың журналист Ленаға әйткән һүҙҙәре. Ә артабан нимә? Нимә тәҡдим итә алабыҙ һуң беҙ замандаштарға? Балалары­быҙ­ға? Ҡайҙа барып сығасаҡбыҙ бындай йәшәйеш, бындай ҡа­раш менән? Мегаполистарҙа, ҙур-ҙур ҡалаларҙа әллә бәхет, әллә тәхет, әллә асыш, әллә дан, әллә нан эҙләп ҡарарбыҙ ҙа, яңынан ауылдарға ҡайтып һыйы­нырбыҙмы икән? Шулай йәшлек дәрте, көсө менән ваҡыт үткәнен дә тоймаҫбыҙ, ә бер көн килеп рухи йот ишек шаҡыу ғына түгел, йорттарыбыҙҙы емереп килеп инһә?!