1990-2000 йылдар
Башҡорт ҡатын-ҡыҙҙары йәмғиәте үҙенең эшен
ХХ быуат аҙағында яңынан йәйелдереп ебәрә. 1988 йылда ҡатын-ҡыҙҙар хәрәкәтен тергеҙеү буйынса Нәжибә Мәҡсүтова етәкселегендә тәүге инициатив төркөм төҙөлә.

Йәмғиәттең 1990 йылдың 17 но­ябрендә үткән съезында идара составы һайлана, йәм­ғи­әт рәйесе итеп Н.Х. Мәҡсү­това, ә урынбаҫары итеп Т.Х. Күсе­мова һайлана. Ида­ра­ның иң әүҙем ағзалары Р. Туй­сина, М. Ғәйнуллина, Ә. Са­фиуллина, Р. Аҡкучукова, З. Хис­­мәтул­лина һәм Р. Ураҡ­сина тотош республика райондары буйлап сәфәргә сыға, фольклор материалдары йыя, халыҡ ара­һын­да телебеҙгә, тарихы­быҙға, мәҙәниәтебеҙгә ҡарата һөйөү һәм ихтирам уятырлыҡ саралар ойоштора.
Нәжибә Хәйерзаман ҡыҙы — милләтебеҙҙең һоҡланғыс шә­хестәренең береһе. Юрматы башҡорто Зәки Вәлиди менән Силәбенән Оло Ҡатай йорто башҡорто Абдулҡадир Инан кеүек башҡорт телен бөтә донъя кимәленә та­ныт­ҡан, 1993 йылдың сен­тябрендә Анкарала 48 илдән килгән ға­лимдар алдында бөтә Шәреҡ һәм Европа донъяһын яң­ғыратҡан атаҡлы башҡорт һәм төрөк диалектологы, лингвогеограф Н. Х. Мәҡсүтова, бө­йөк Ҡол Ғәли, Салауат Юлаев һәм Рәми Ғарипов кеүек үк, Әй буйынан – Мәсетле районы­ның Һөләймән ауылында ты­уып үҫ­кән. Башҡорт һөй­ләш­тәрен һәм диалекттарын эҙмә-эҙлекле тасуирлап 400-гә яҡын ғилми хеҙмәт яҙған, эштәре, тикше­ренеүҙәре Голландия, Америка Ҡушма Штаттары, Төркиә, Фин­ляндия, Швеция, Италия ке­үек үҫешкән илдәрҙә ба­ҫы­лып сыҡҡан. Тап ошо ғали­мәбеҙ башҡорт телен Европа телдәренең диалектологик атласына индерҙе. Халыҡ-ара симпозиумдарҙа, Пермь, Екатеринбург, Силәбе, Ҡазан, Мәс­кәү ғалимдары алдында тәрән һәм төплө ғилми сығыш­тар яһап, үҙ фекерен ышаныслы яҡлап сыҡты.
Нәжибә Хәйерзаман ҡыҙы башҡорт теленең космони­мия­һы, терминологияһы, төрки, фин-уғыр һәм монгол телдәре­нең сағыштырмаса лексикаһы буйынса тикшеренеүҙәр уҙғар­ҙы. Ғилми эшмәкәрлегенән тыш, һөйөклө ил инәһе була­раҡ, ул рухи, мәҙәни һәм сәйә­си өлкәлә лә үҙ-үҙен аямай, фиҙакәр эшләүен дауам итте.
Н.Х. Мәҡсүтованың исеме “Төрки телдәренең диалектологик атласы”н, ”Европа телдә­ренең лингвистик атласы”н төҙөүселәрҙең береһе булараҡ та кешеләр хәтерендә ҡала­саҡ. “Башҡорт һөйләштәре һүҙ­ле­ге”­нең өс томын әҙерләп сығарыуға етәкселек итте. Бер үк ваҡытта Нәжибә Хәйерза­ман ҡыҙы республиканың йә­мәғәт тормошонда ла әүҙем ҡатнашты. Ул оҙаҡ йылдар Башҡортостан Республикаһы Президенты ҡарамағындағы Терминология комиссияһына етәкселек итте, Бөтә донъя баш­ҡорттары ҡоролтайы Баш­ҡарма комитеты рәйесе урын­баҫары, Башҡортостан ҡа­тын-ҡыҙҙары йәмғиәтенең тәүге рәйесе булды.