Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Ижадҡа арналған ғүмер
Ижадҡа арналған ғүмер
Сәйфи Ҡудаш Шишмә районының Келәш ауылында тыуған.
1913 йылда шундағы мәҙрәсәне тамамлағас, белемен арттырыу маҡсатында ҡаҙаҡ далаларына, Ҡустанайға юл тота. Үҙенең тәүге уҡытыусыларынан алған белеме менән ҡаҙаҡ балаларын уҡытырға саҡыралар. Ошо осорҙа ҡаҙаҡ телен, уларҙың фольклорын, йырҙарын, тарихын өйрәнә. Әҙәбиәттә үҙ көсөн тәүге тапҡыр һынап ҡарай. Ҡустанайҙа эшләгәндә Ғабдулла Туҡай тураһында тәүге шиғырын яҙа. Данлыҡлы «Ғәлиә» мәҙрәсәһендә уҡыу теләге лә тормошҡа аша.


Үҙенең тормош юлы тура­һында шағир былай тип хә­терләй:
“1913 йылда тыуған ауы­лым­дағы мәҙрәсәне тамамлағас, бәхет эҙләп, белемемде арттырыу өсөн аҡса табыу маҡса­тын­да тәүге сәйәхәткә юлланырға ҡарар ҡылдым. Өй тулы бала-сағаһы булған әсәйемдән аҡса һорарға оялдым. Һораһам, әлбиттә, берәй малын һатып булһа ла бирер ине. Еребеҙ бәләкәй ине, атай иртә мәрхүм булды, мал да аҙ ине, ярлы­ларҙың балалары ғына күп бит... Мин ҡаҙаҡ далаларына, Ҡустанайға юл тоттом. Ул саҡ­та бер ниндәй самолет та, машиналар ҙа юҡ ине, дала ­буйлап йәйәү атлайым, осраған һәр нәмәгә – ҡояшҡа, үләнгә, мине алға этәр­гән елгә һәм бигерәк тә кеше­ләргә – ҡыуанам. Төндәрен ҡайҙа етһәм, шунда – ҡунал­ҡала, ауылдарҙа – үткәрәм.
Сәйәхәтселәрҙе кешеләр бо­рон-борондан ихтирам итә тор­ғайны, ҡунырға индерер, ҡайҙа һатып, ә күп осраҡта йәлләп ашарға ла бирер ине. Үҙебеҙ­ҙең Келәш мәктәбендәге уҡытыусыларҙан алған ярайһы уҡ яҡшы белемем арҡаһында мине ҡаҙаҡ балаларын уҡытырға саҡырҙылар. Ул саҡтағы бәхетле көндәремде ғүмерҙә онотаһым юҡ. Ике генә йыл. Әммә улар миңә күп нәмә бирҙе. Мин ҡаҙаҡ телен, улар­ҙың фольклорын өйрәндем, күп йырҙар ишеттем, аҡындар күп тарих һөйләне. Был изге күңелле, эшһөйәр халыҡты яратып киттем. Мин унда әҙә­биәттә үҙ көсөмдө тәүге тапҡыр һынап ҡараным. Ҡустанайҙа бөйөк Туҡайҙың вафаты тура­һында ишеттем һәм Туҡай тура­һында тәүге шиғырымды яҙҙым. Минең бик тә данлыҡлы “Ғәлиә” мәҙрәсәһендә уҡығым килде, унда дини менән бер рәттән донъяуи белем дә би­рәләр ине бит. Һәм мин был бәхеткә ирештем, унда ҡаҙаҡ Бәйембәт Майлин, Шәйехзада Бабич, Хәсән Туфан менән дуҫлаштым. Ошонда мин тәүге тапҡыр Мәжит Ғафуриҙы, Сәғит Рәмиевте күрҙем. Өс йыл ва­ҡыт һиҙелмәй ҙә үтеп китте. Октябрь революцияһынан һуң ауылда мәктәптә уҡыттым.
1925 йылда Өфөгә күс­тем. Тәү­ҙә “Башҡортостан” редак­цияһында, һуңынан “Яңы ауыл”­да эшләнем. Ошо ваҡыт­та Мә­жит Ғафури менән яҡын­дан дуҫлашып киттем. Мәжит Ға­фури үпкә туберкулезы ме­нән сирле ине. Ул саҡта көслө да­рыуҙар булманы. Башҡорт Хө­күмәте шағир тере саҡта уның алты том әҫәрҙәрен сығарыуҙы тиҙләтергә ҡарар итте. Ғафу­риҙың теләге буйынса был яуап­лы эште миңә һәм Булат Ишемғоловҡа йөк­мәттеләр. Көн-төн ал-ял бел­мәй эшлә­нек, лә­кин беҙгә эште тамамларға бирмәне­ләр. Кем­деңдер ошаҡ­ла­уы арҡаһында мине “Етегән” тигән ниндәйҙер йәшерен ойош­мала ҡатна­шыу­ҙа ғәйеп­ләнеләр. Үҙемде тың­лар­ға ла теләмәнеләр, пар­­ти­я­нан сығар­ҙы­лар. “Октябрь” журналы мө­хәррире бу­лып эшләп йөрө­гәнем­дә эштән ҡыуҙы­лар. Ҡулға алыуҙан ҡур­салап, мине Ҡыйғы районына ебәрҙеләр”.
...Сәйфи Ҡудаш Ҡыйғы ра­йон гәзитен ойоштороуҙа төп роль уйнай. Унда эшләгәнендә (1930 – 1931) баҫмала йыш сығыш яһай, ҙур әҫәр өсөн материалдар йыя, һәм шиғыр менән яҙылған “Ҡушҡайын” романы донъя күрә. Унда коллективлаштырыу, колхоздарҙы нығы­тыу тураһында һөйләнелә.
Һуңынан шағир Өфөгә әй­лә­неп ҡайта. ВКП (б) Үҙәк Комитетына партия сафына ҡай­­та­­рыу­ҙарын һорап апелляция яҙа – 1927 йылда теләген үтәйҙәр. 30-сы йылдар урта­һы­нан Сәйфи Ҡудаш үҙен тулы­һынса әҙәби ижадҡа арнай. Башҡорт әҙәбиәте аҡһа­ҡалы­ның 80-дән ашыу китабы сы­ға. Улар күп телдәргә тәрже­мә ителгән.
1964 йылда Сәйфи Ҡудашҡа “Башҡортостандың халыҡ ша­ғиры” исеме бирелә, ә 1985 йылда ул “Шиғырҙар һәм поэмалар” китабы өсөн Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһына лайыҡ була.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






"Иҙел башы" менән "Арғымаҡ" осрашһа...

"Иҙел башы" менән "Арғымаҡ" осрашһа... 30.03.2019 // Әҙәбиәт

Белорет районының Абҙаҡ мәктәбендә әҙиптәр менән осрашыуҙар даими үтеп тора....

Тотош уҡырға 1 879

Шәйехзада БАБИЧ Өмөт ҡайнап, ташып күкрәгемдән, Көтәм тиҙҙән аҡ көн тыуғанын...

Шәйехзада БАБИЧ Өмөт ҡайнап, ташып күкрәгемдән, Көтәм тиҙҙән аҡ көн тыуғанын... 29.03.2019 // Әҙәбиәт

28 мартта Башҡортостан Автономияһы көрәшсеһе, азатлыҡ йырсыһы, башҡорт халҡының арҙаҡлы улы, шағир...

Тотош уҡырға 2 256

Беҙ “Пионер”ҙа тәрбиәләндек!

Беҙ “Пионер”ҙа тәрбиәләндек! 29.03.2019 // Әҙәбиәт

Мин бәләкәй саҡта ул журнал “Пионер” тип атала ине. Беҙ уны шул тиклем яратып, көтөп алып уҡыныҡ....

Тотош уҡырға 1 780

Бала саҡ иле баҫмаһы

Бала саҡ иле баҫмаһы 29.03.2019 // Әҙәбиәт

Алыҫ 1929 йылдың мартында Башҡортостан балалары “Керпе” тип аталған йөкмәткеле һәм ҡыҙыҡлы...

Тотош уҡырға 1 953

Тоғролоҡта ғына ул дуҫлыҡ бар, Тик дуҫлыҡта ғына хаҡлыҡ бар

Тоғролоҡта ғына ул дуҫлыҡ бар, Тик дуҫлыҡта ғына хаҡлыҡ бар 27.03.2019 // Әҙәбиәт

Башҡортостан – тиңдәргә-тиң илем, Һиндә һалдыҡ дуҫлыҡ һарайын. Таңдай балҡып һинең килер көнөң,...

Тотош уҡырға 1 856

“Китапты йөкмәткеһе өсөн уҡымайым”
Каникул тылсымға бай булмаҡсы

Каникул тылсымға бай булмаҡсы 23.03.2019 // Әҙәбиәт

Учалыла “Бөйөк тылсымсы – театр” тип исемләнгән балалар китабы аҙналығы башланды....

Тотош уҡырға 1 633

“Башҡортостан – баш йортобоҙ”

“Башҡортостан – баш йортобоҙ” 22.03.2019 // Әҙәбиәт

Зәйнәб Биишева исемендәге Башҡортостан “Китап” нәшриәтендә уҙған түңәрәк өҫтәл ошолай атала....

Тотош уҡырға 1 732

Һин дә флешмобҡа ҡушыл!

Һин дә флешмобҡа ҡушыл! 21.03.2019 // Әҙәбиәт

Бөгөн – Бөтә донъя шиғриәт көнө. Уның тарихы тамырҙары менән 1999 йылға барып тоташа: Францияның...

Тотош уҡырға 1 584

Яҡтыкүлгә яҡтылыҡ өҫтәп

Яҡтыкүлгә яҡтылыҡ өҫтәп 20.03.2019 // Әҙәбиәт

Әле Әбйәлил районының Яҡтыкүл шифаханаһында бер төркөм яҙыусылар һаулығын нығыта, ял итә. Ошо...

Тотош уҡырға 1 845

Әҙәбиәт һөйөүселәрҙе "Бабич" бергә тупланы

Әҙәбиәт һөйөүселәрҙе "Бабич" бергә тупланы 20.03.2019 // Әҙәбиәт

Баймаҡ биләмә-ара үҙәк китапханаһында әҙәбиәт һөйөүселәр һәм яҙыусылар араһында йылы күпер һалыуға...

Тотош уҡырға 1 585

Фәнзил САНЪЯРОВ:  "Меңйыллыҡтар ҡайҙа барғанда ла, Уралымда йәшәр шиғриәт!"

Фәнзил САНЪЯРОВ: "Меңйыллыҡтар ҡайҙа барғанда ла, Уралымда йәшәр шиғриәт!" 20.03.2019 // Әҙәбиәт

Ҡоролтайға әҙерләнәм Башҡорттарым Йәнә ҡор йыясаҡ, Бишенсегә үтер Ҡоролтай. Кәңәш-төңәш итер мәл...

Тотош уҡырға 1 780