Тарихи ваҡиғаларҙы һүрәтләүҙең ни тиклем ауыр һәм яуаплы эш икәнен беләм. Юҡ, үҙем яҙып ҡарағанға түгел. Мин мәктәптә башҡорт теле һәм әҙәбиәтен уҡытам, шуға яҙыусыларҙың ижад үҙенсәлеген дә өйрәнәм, балаларға ла һөйләйем. Тарихи әҫәр яҙыу өсөн күптән уҙған хәл-ваҡиғаларҙы күҙ алды­на килтереү менән бергә, шул замандың ысынбарлығын документ һәм факттар аша өйрәнергә, боронғо тормошҡа хилаф килтер­мәҫлек итеп яҙырға кәрәк бит.
Ғәлим Хисамовтың “Тамып та ғына ҡала ҡандары”, “Аҡтамыр”, “Аһура Мазда”, “Өн һәм һан” романдарын уҡыһаң, күҙ алдынан бөйөк дәүер үтә. “Аҡтамыр” бынан 100 йыллап элек булыуы ихтимал ваҡиғаларҙы һүрәтләһә, “Аһура Мазда” менән “Өн һәм һан” китаптары уҡыусыны 10-15 меңләп йыл әүәл булып үт­кән осорға алып китә.
Тарихи әҫәрҙәрҙе уҡырға яратам мин. Улар­­ҙан ҡасандыр булырға мөмкин яҙмыш­тарҙы, тарих ваҡиғаларын үҙ ҡулдары менән ҡорған кешеләрҙең холоҡ-фиғелен белеп хайран ҡалаһың һәм үҙеңде, бығаса бар тип тә уйламаған ваҡиғаларҙың шаһиты һымаҡ тойоп, йә һоҡланаһың, йә ҡайғыраһың. Мин, мәҫәлән, утҡа табыныусыларҙың динен ке­ше­ләргә еткереүсе Заратустра пәйғәмбәр бик борон Уралда көн күргән, дин хаҡында мәғ­лүмәтте ошонда кешеләргә һөйләй баш­ла­ған, тип һис уйламай торғайным. Нух пәй­ғәм­бәр заманында һыуға батмай ҡалған кешеләрҙең кәмәһе Урал армыттарына килеп төртөлгән һәм унда, меңәр йылдар үткәс, башҡорт тип аталыр халыҡтың иң боронғо ата-әсәһе, Йәнбирҙе менән Йәнбикә, ҡоро ергә аяҡ баҫ­ҡан тип уйларлыҡмы ни? Баҡһаң, беҙҙең меңәр йыллыҡ тарихыбыҙ бар, боронғо ба­баларыбыҙ мәңге Уралда көн күргән икән дә баһа. Ә бығаса, башҡорттоң тарихы, уҙа бар­һа, мең ярым йыллыҡ, ул Уралға әллә ҡайһы тарафтан килгән, тип һеңдерҙеләр беҙҙең башҡа. Юҡ, беҙҙең ҡатлам-ҡатлам һоҡ­лан­ғыс тарихыбыҙ, бихисап батырыбыҙ, дәүләт­тәр ойошторған батша-хандарыбыҙ, аҡыл­дарын кешеләр меңәр йылдар дауамында файҙаланған зиһенле бабаларыбыҙ булған икән. Шуны белгәс, күңелгә ғорурлыҡ тула.
Бына ошондай тойғолар уята Ғәлим Хи­са­мовтың романдары. Шундай ҡыҙыҡлы әҫәр­ҙәре өсөн рәхмәт уға! “Аҡтамыр” менән “Өн һәм һан” романдарын Салауат Юлаев исе­мендәге дәүләт премияһына тәҡдим иткән Яҙыусылар союзы идараһына “афарин” тип әйтке килә. Дәүләт үҙенең лайыҡлы ул һәм ҡыҙҙарын күрә белергә тейеш.