Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Ҡалаҡ яһау серҙәре
Ағастан юнып, семәрләп ниндәйҙер әйбер яһауҙың да үҙ алымы, сере бар. Шуға ла уйығыҙҙы тормошҡа ашырыр өсөн ябай ғына, шул уҡ ваҡытта көнкүрештә кәрәкле нәмәләрҙән башларға кәңәш итәбеҙ. Мәҫәлән, ҡалаҡ, сүмес һәм башҡа шундай кәрәк-яраҡтан.

Ағас ҡашыҡтар хәҙер һирәк осрай, ул да булһа станоктарҙа эшләнә. Ҡулдан яһалғанына иһә һәр саҡ өҫтөнлөк бирелә, хатта оҫтаның "маркаһы"на тиклем иҫәпкә алына. Бындай йыһаздар беҙгә боронғолоҡто килтереп еткерә, хәҙерге заман һулышын өрә. Цивилизацияның түренә үткән һайын кеше тәбиғилеккә тартыла бит.
Бөгөнгө оҫталар һауыт-һаба яһағанда йүкә, уҫаҡ, ҡайынды һайлай. Элек саған да ҡулланылған. Нисек кенә булмаһын, киптерелгән ағасты эшкәртер алдынан 2-3 сәғәт парҙа тотоп, дымлылығын 15-20 процентҡа еткерәләр.
Ҡалаҡ яһау ысулы һүрәттә эҙмә-эҙлекле күрһәтелгән. Эшләнмәнән саҡ ҡына оҙонораҡ итеп түмәр киҫелә, һуңынан ул ярҡаларға бүленә. Мәҫәлән, балаларҙың нәҙек ҡалағына — 170 х 55 х 25 мм, аштыҡына — 195 х 80 х 45 мм.
Ярҡанан тәүҙә ҡалаҡ формаһын яһайҙар (2-се һүрәт), һуңынан инде ҡасау менән эсен алалар. Был эште башҡарғанда ҡасау ҡара-ҡаршы тотола, бер яҡҡа нығыраҡ батырһаң, ул ярылып китәсәк. Уйылған урын ҡалаҡтың ян-яғынан 4-5 мм булырға тейеш. Һабын бик һаҡ эшләргә кәрәк. Уның уртаһынан алып бысаҡты ике яҡҡа — башына һәм һабының өҫ яғына табан — йөрөтөргә кәрәк. Бер яҡҡа ғына эшләгәндә, ярылыуы ихтимал. Шулай итеп, тәүге "операция" тамамлана. Әҙер ҡалаҡтар тышҡа, күләгәгә киптерергә ҡуйыла. Кипкән саҡта аҙ ғына сәрпәкләнгән урындары була. Өс көндән һуң материалды алып, тағы бысаҡ, ҡасау менән бер аҙ йоҡартып шымартаһың.
Һуңғы эш — ҡалаҡты биҙәү. Әйтәйек, бәғзе бер оҫталар һабына һырлап геометрик фигуралар яһай. Был алым рәсми телдә "хотьковский" ысулы тип атала. Ә бына Себер, Архангель, Владимир ҡалаҡтарына төҫлө һүрәттәр төшөрөлә. Вятканыҡыларға биҙәктәр яндырып эшләнә. Беҙҙең халыҡ иһә сүмес, ҡалаҡтарҙы, башҡа һауыт-һабаны биҙәмәгән — тәбиғи килеш ҡулланыуға сығарған. Тик оҫтаның тамғаһына йәки ырыу орнаментына өлөшләтә генә өҫтөнлөк бирелгән.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Баҙар түгел,  баҡса бирә ашлама

Баҙар түгел, баҡса бирә ашлама 31.01.2024 // Баҡса

Баҡсалағы һәр түтәл-ҡыуаҡтан биҙрәләп уңыш алыу – һәммәбеҙҙең дә яҡты хыялы. “Компостер” тигән...

Тотош уҡырға 1 287

Ҡыяр-помидор тоҙлар мәл Һыуыҡ һыуҙа тоҙланған ҡыяр

Ҡыяр-помидор тоҙлар мәл Һыуыҡ һыуҙа тоҙланған ҡыяр 15.07.2023 // Баҡса

Өс литрлыҡ банка төбөнә бер укроп һабағы, ҡурай еләге, ҡарағат, сейә япрағы һалырға. Бер рәт ҡыяр...

Тотош уҡырға 3 160

Уңышты нисек һаҡларға?

Уңышты нисек һаҡларға? 15.07.2023 // Баҡса

Сөгөлдөр һәйбәт һаҡланһын өсөн һабағын ҡул менән бороп өҙмәгеҙ, ә төбөн 1-1,5 сантиметр оҙонлоғонда...

Тотош уҡырға 1 437

Алтын йомортҡа... һарайҙа

Алтын йомортҡа... һарайҙа 21.05.2023 // Баҡса

Тауыҡ йылы тамамланды, ләкин шәхси хужалыҡтарҙа ҡош-ҡорт тотоу төп тармаҡ булып ҡала. Ите,...

Тотош уҡырға 1 145

Кишер яратһаң

Кишер яратһаң 21.05.2023 // Баҡса

Кишерһеҙ бер табынды ла күҙ алдына килтереп булмай. Уны беҙ аш, былау бешергәндә, салаттар...

Тотош уҡырға 1 147

Сәскәләр тураһында

Сәскәләр тураһында 21.05.2023 // Баҡса

– Башҡа мәшәҡәттәр менән мартта сәскә сәсә алманым. Йәй көнө баҡсаға күсереп ултыртыу өсөн әле...

Тотош уҡырға 1 380

Ер еләге үҫтереү тәртибе

Ер еләге үҫтереү тәртибе 21.05.2023 // Баҡса

Беҙҙәге һауа шарттарында ер еләгенең вегетация осоро ҡар иреп бөткәс тә башлана. Май аҙаҡтарында...

Тотош уҡырға 1 142

Нимә беләбеҙ?

Нимә беләбеҙ? 21.05.2023 // Баҡса

Картуф мал, ҡош-ҡорт аҙығында ла, сәнәғәт өлкәһендә лә киң ҡулланыла. Медицина өлкәһе ғалимдары...

Тотош уҡырға 1 206

Редис, помидор, борос...

Редис, помидор, борос... 23.03.2022 // Баҡса

Иртә яҙҙан сәсеп үҫтерелгән йәшелсә үҫентеләрен башта быяла йәки полиэтилен япма аҫтына, шунан асыҡ...

Тотош уҡырға 1 894

Һыу һибеү һәм туҡландырыу

Һыу һибеү һәм туҡландырыу 23.03.2022 // Баҡса

Июлдә баҡсала төп эштәр­ҙең береһе ул. Һыуҙы иртән йә­ки кисен, ҡояш артыҡ ҡыҙ­ҙыр­ма­ғанда,...

Тотош уҡырға 2 008

Ҡоротҡостарҙы ҡоротҡос

Ҡоротҡостарҙы ҡоротҡос 23.03.2022 // Баҡса

Туҡланыу шарттарына ҡарап, ҡоротҡостар ике төргә бүленә: беренсеһе үҫемлектең һутын һурһа, икенсеһе...

Тотош уҡырға 1 306

Әтәсте нисек һайларға?

Әтәсте нисек һайларға? 23.03.2022 // Баҡса

Ихата йәме нимәлә? Нисек кенә сәйер булмаһын — әтәстә! Һәүетемсә генә барған ауыл тормошона...

Тотош уҡырға 1 535