Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Ер еләге ултыртырға ваҡыт
Беҙҙең климат шарттарында ер еләгенең вегетация осоро ҡар иреп бөткәс тә башлана. Май аҙаҡтарында сәскә ата, мыйыҡ ебәрә башлай; июнь ахырында еләк өлгөрә. Август аҙағында мыйыҡтар күпләп үҫә, ергә тамыр ебәреп, тупраҡтан дымды, туҡлыҡлы матдәләрҙе күпләп һура, киләһе йыл уңышына зыян килтерә. Шуға күрә мыйыҡтарҙы даими ҡырҡып торорға кәрәк.
Ер еләге бүтән емеш-еләк кеүек көҙ япраҡ ҡоймай, йәшел килеш ҡар аҫтына инә.
Үҫентеләрен үрсетеүгә тәме, эрелеге, уңдырышлылығы менән айырылып торған сорттар һайлап алына. Улар ашланған ергә 30–40 сантиметр аралыҡта ултыртыла. Ултыртыуға тамырҙарының оҙонлоғо 5 сантиметр булған, өс-дүрт япраҡлы мыйыҡтар иң яҡшыһы һанала. Улар һәйбәт ашланған, еңелсә дымлы тупраҡлы ерҙә тамыр йәйеп тиҙ үҫеп китә һәм мыйыҡ ебәрә башлай. Тәүге йылды мыйыҡтан барлыҡҡа килгән үҫентеләр ултыртыуға яраҡлы булмай. Плантацияһын даими туҡландырып, һыу һибеп торорға кәрәк. Уны нормаль дымлылыҡта тотоу айырыуса мөһим. Мыйыҡтар ергә йәбешеп тамыр ебәрһен өсөн йомшартып торорға кәрәк. Икенсе йылында юғары сифатлы үҫентеләр өлгөрөп етә. Тамырының оҙонлоғо 5–6 сантиметр булған өс-дүрт япраҡлы үҫентеләр алынып тәғәйенләнгән ергә ултыртыла. Ерҙең һәр квадрат метрына 2 килограмм органик ашлама, 80 грамм комплекслы минераль ашлама индереп, тәрән итеп ҡаҙыла, ер өҫтөн тигеҙләйҙәр.
Тәжрибәләрҙән күренеүенсә, еләкте тәрән оя йәки бураҙна яһап ултыртыу иң яҡшы ысул һанала. Уның өҫтөнлөгө шунда: йыл һайын еләктең үҙәк тамыры өҫкә сығыусан, тәрән ояларҙа иһә өҫкә сыҡҡан тамыр күмелә. Икенсенән, ояларҙа дым оҙаҡ һаҡлана. Өсөнсөнән, ҡар яуыу менән уларға ҡар тула һәм көҙгө һалҡындарҙа үҫентене туңыуҙан һаҡлай.
Ултыртыр алдынан мул итеп һыу һибелә, шунан тамырҙарын тирә-яҡҡа йәйеп, үҫентеләр ултыртыла (үҙәген тупраҡ менән ҡапларға ярамай).
Һуңғы йылдарҙа һәүәҫкәр баҡсасылар еләкте түтәл өҫтөнә ҡара толь йәйеп ултыртыу ысулын файҙалана башланы. Түтәл өҫтөнә ябылған толдәргә 30–40 сантиметр аралыҡта тишек яһап ултыртҡанда, дым яҡшы һаҡлана, мыйыҡтар ергә йәбешеп тамыр йәймәй, толь өҫтөнә тарала, уларҙы ҡырҡып алыуы ла еңел була.
Ҡайһы бер баҡсасылар еләк түтәлдәре өҫтөнә 45–50 сантиметр бейеклектә каркастар эшләп, ҡар иреп бөтөр алдынан пленка ябып ҡуя. Һөҙөмтәлә ҡар тиҙ иреп бөтә, пленка аҫтында еләк 10–15 көнгә иртәрәк өлгөрә.
С. ХАЖИЕВтың “Баҡсасы белешмәһе” китабынан.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Был йәшелсә һәм емеш-еләкте туңдырырға ярамай

Был йәшелсә һәм емеш-еләкте туңдырырға ярамай 18.08.2025 // Баҡса

Бөтә нәмәне лә туңдырғысҡа ташлап, ҡышын ашағы килә лә бит. Тик, булмай! ...

Тотош уҡырға 11

Ныҡ тәмле!

Ныҡ тәмле! 16.08.2025 // Баҡса

Грушалар уңды быйыл. Унан лимон сиробындағы грушалар әҙерләйек....

Тотош уҡырға 15

Ташҡабаҡтан - кәтлиттәр

Ташҡабаҡтан - кәтлиттәр 16.08.2025 // Баҡса

Ташҡабаҡ йәш булырға тейеш. Уларҙы таҙартып эре ҡырғыстан сығарабыҙ. Уға шулай уҡ ҡырғыстан...

Тотош уҡырға 19

Еләк ваҡыты бер генә, үтә ул мәл тиҙ генә...

Еләк ваҡыты бер генә, үтә ул мәл тиҙ генә... 14.08.2025 // Баҡса

Шатланырға ла өлгөрмәнек, күршенең кәзәләре инеп, түтәлдәрҙе эшлектән сығарған. Ул ғына етмәгәйне,...

Тотош уҡырға 30

15 йыл ошо рецепт буйынса ҡыяр тоҙлай

15 йыл ошо рецепт буйынса ҡыяр тоҙлай 14.08.2025 // Баҡса

“Ныҡ еңел ысул. Һыу ҡайнатып, банкаларға бер ҡойоп, бер кире түгеп, тағы ҡайнатып ыҙаларға түгел”,...

Тотош уҡырға 30

Ҡыярҙы ҡышҡылыҡҡа томат һыуында әҙерләһәгеҙ, телеңде йоторлоҡ була!

Ҡыярҙы ҡышҡылыҡҡа томат һыуында әҙерләһәгеҙ, телеңде йоторлоҡ була! 13.08.2025 // Баҡса

Был рецепт менән ябылған ҡыярҙы барыһы ла бик оҡшата һәм яратып ашай....

Тотош уҡырға 32

“Ауылға ҡайтыуыбыҙға һөйөнөп бөтә алмайбыҙ”

“Ауылға ҡайтыуыбыҙға һөйөнөп бөтә алмайбыҙ” 12.08.2025 // Баҡса

Был ҡәҙәре матурлыҡты тыуҙырыу өсөн көн-төн эшләргә кәрәктер инде, моғайын, тип уйлап ҡуяһың....

Тотош уҡырға 32

Серәкәйҙән нисек һаҡланырға?

Серәкәйҙән нисек һаҡланырға? 11.08.2025 // Баҡса

Баҡтиһәң, был бөжәктәр лимон менән ҡәнәфер еҫен яратмай. Ә бына тешләнгән урын ҡысымаһын өсөн йылы...

Тотош уҡырға 35

Ҡаҡты ошолай эшләп ҡарағыҙ

Ҡаҡты ошолай эшләп ҡарағыҙ 11.08.2025 // Баҡса

Пюреға шәкәр ҡушһаң, ул  әсеп бармай, ти аш-һыу уңғаны...

Тотош уҡырға 37

Тиҙҙән ҡомалаҡ өлгөрә!

Тиҙҙән ҡомалаҡ өлгөрә! 11.08.2025 // Баҡса

Һуңғы йылдарҙа ҡомалаҡтан әсетеп бешерелгән икмәккә иғтибар артты. Һеҙҙең иғтибарға әсетке яһау...

Тотош уҡырға 30

Алма менән сливанан ныҡ тәмле ҡайнатма

Алма менән сливанан ныҡ тәмле ҡайнатма 11.08.2025 // Баҡса

Көтмәгәндә, бик үҙенсәлекле килеп сыға....

Тотош уҡырға 32

Һарымһаҡ  һаҡлауҙың уникаль ысулы

Һарымһаҡ һаҡлауҙың уникаль ысулы 10.08.2025 // Баҡса

Мәләүез районы Боһорман ауылында йәшәгән Зифа Миңлеғәле ҡыҙынан кәңәш....

Тотош уҡырға 35