Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Йәмғиәтте тотоп торған рухи бағана
Кейәү мунсаһы

Кәләш мунсаға тәүҙә әхирәт ҡыҙҙары менән барып йыуына. Өлкән еңгә никахта бирелгән шәрбәт һыуын мейес ташына теләк әйтеп һала. Миндек бешерелә.
Кейәүгә сыҡҡан ҡыҙҙы иң элек ата-әсәһе иҫән булған ҡыҙ сабындыра. Унан әхирәттәр бергәләп сабына. Ҡыҙҙар сыҡҡас, кәләше янына кейәү килә. Йәштәр мунсанан ҡайтҡанда, болдор төбөндә улар­ҙы еңгәләре туҡтата. Кейәү ҡатламаны һындырып ала ла, бер ҡабып, ҡалған һыныҡты яурыны аша ырғыта.
Тышта торған ауыл егеттәренән уны кем беренсе булып тота — шул тәүҙә өйләнә. Өйгә ингәс, еңгәләр кейәүҙең өҫ кейемдәрен һала. Тик бүркенә теймәй­ҙәр. Уға кәләшенең генә хоҡуғы бар.
Ҡыҙ мунсанан һуң кейәү бүләк иткән кейемдәрҙе кейә. Егет уны биҙәүестәр менән дә һөйөндөрә. Кейәү алып килгән сымылдырыҡ йәштәрҙең карауатына һалына.

Килен алырға барыу

Бында ҡоҙағый бүләкте күп итеп алып килә. Сәй эсәләр, ҡотлашалар. “Килен күренеше” тип, ҡыҙҙың ата-әсәһенә ҡоҙағый бүләк һала. Шунан килен ҡул биреп күрешеп сыға.
Ҡоҙа-ҡоҙағыйҙар менән яңынан ҡор йыйыла, бүләкләшеү үткәрелә.

Шәл ташлау

Килендең битен асыу ошонда үтә. “Шәл ташлау” тип атала ул. Аҙаҡ, ике мөйөшөнә аҡса төйнәп, еңгәләре ҡыҙға шәл яба.
Кейәүҙең бүләктәрен, күлдәктәрен батмусҡа һалып индерәләр. Уларҙы аҡса һалып алалар. Ҡоҙаларға ла бүләк һалына. Был күренеш “күшәгә баш” тип атала. Йыртыш таратыла, ҡуй салына. Был эште башҡарғандарға ла кейәү бүләк бирә.

Ҡыҙ оҙатыу


Ҡыҙҙы күсерер алдынан йә урамға, йә аҙбарға йәшерәләр. Егет эҙләп тапҡас, оҙаталар. Ата-әсә йортонан сыҡҡан саҡта арҡан тоталар. Юлына арҡыры таҫма йә туҡыма ҡуйып торалар. Кейәү уның ике яғындағы кешеләргә лә хаҡ түләй. Шунан ғына ҡыҙҙы ебәрәләр. Арҡан тотоуҙы бер нисә урында ҡабатлайҙар. Был йола ҡапҡа янында, урамда, ауылды сыҡҡас үтәлә. Кейәү һәр береһенә хаҡ түләп сыға.

Ығырмау таратыу

Кейәү яғына төшкәс, килен кешенең әсәһе ығырмау тарата, йә иһә уны кейәү башҡара. Суҡлы, биҙәкле бау ул. Балалар шуларҙы тотоп, урам буйлап йүгерә, уйнап-көлөп йөрөй. Үҙенсә туйҙы ҡотлау кеүек була. Ҡыҙ яғында ла ығырмау таратыла.
Кейәүҙең бүркен алалар ҙа ҡыҙыҡ өсөн уның хаҡын (туй тәңкәһен) һорайҙар. Түләнгәс, бүрек хужаһына ҡайта.
Кейәү яғынан йыртыш таратыла.

Кейәү бейеүе

Ҡыҙҙы атай йортонан алып сығып китер алдынан кейәү егет бейергә тейеш. Бының өсөн матур итеп сигелгән мендәр әҙерләп ҡуйыла, уны ҡыҙҙың иң яҡын туған әбейе тотоп тора. Ошо мендәрҙе алыу өсөн кейәү бейергә тейеш. Бейемәһә, аҡса түләй.
Сығыш шәп булһа, кейәү ныҡ баҫ­һа, матур тыпырҙаһа, тор­моштары матур була, тигәндәр.

Рубриканы филология фәндәре докторы Розалия СОЛТАНГӘРӘЕВА
алып бара.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Башҡортостанда уҡыусылар һәм студенттар ҡатнашлығында «Еңеү вальсы» акцияһы ойошторола

Башҡортостанда уҡыусылар һәм студенттар ҡатнашлығында «Еңеү вальсы» акцияһы ойошторола 07.05.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостанда уҡыусылар һәм студенттар ҡатнашлығында «Еңеү вальсы» акцияһы ойошторола...

Тотош уҡырға 38

Өфөлә билдәле дәүләт эшмәкәре Павел Качкаевты һуңғы юлға оҙаттылар

Өфөлә билдәле дәүләт эшмәкәре Павел Качкаевты һуңғы юлға оҙаттылар 07.05.2025 // Йәмғиәт

Өфөлә билдәле дәүләт эшмәкәре Павел Качкаевты һуңғы юлға оҙаттылар...

Тотош уҡырға 29

Өфөлә билдәле дәүләт эшмәкәре Павел Качкаев менән бәхилләштеләр

Өфөлә билдәле дәүләт эшмәкәре Павел Качкаев менән бәхилләштеләр 07.05.2025 // Йәмғиәт

Өфөлә билдәле дәүләт эшмәкәре Павел Качкаев менән бәхилләштеләр...

Тотош уҡырға 24

Өфөлә «Ете ҡыҙ» аллеяһы барлыҡҡа килде

Өфөлә «Ете ҡыҙ» аллеяһы барлыҡҡа килде 07.05.2025 // Йәмғиәт

Өфөлә «Ете ҡыҙ» аллеяһы барлыҡҡа килде...

Тотош уҡырға 25

Башҡортостан Башлығы Павел Качкаевтың хәтерен мәңгеләштереү тураһында указға ҡул ҡуйырға ниәтләй

Башҡортостан Башлығы Павел Качкаевтың хәтерен мәңгеләштереү тураһында указға ҡул ҡуйырға ниәтләй 07.05.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостан Башлығы Павел Качкаевтың хәтерен мәңгеләштереү тураһында указға ҡул ҡуйырға ниәтләй...

Тотош уҡырға 35

Алдағы өс көндә республикала үҙгәреүсән һауа торошо көтөлә

Алдағы өс көндә республикала үҙгәреүсән һауа торошо көтөлә 07.05.2025 // Йәмғиәт

Алдағы өс көндә республикала үҙгәреүсән һауа торошо көтөлә...

Тотош уҡырға 29

Өфөлә «Үлемһеҙ полк» акцияһында 200 мең кеше ҡатнаша

Өфөлә «Үлемһеҙ полк» акцияһында 200 мең кеше ҡатнаша 06.05.2025 // Йәмғиәт

Өфөлә «Үлемһеҙ полк» акцияһында 200 мең кеше ҡатнаша...

Тотош уҡырға 42

Республикала -1° тиклем ҡырау төшөүе фаразлана

Республикала -1° тиклем ҡырау төшөүе фаразлана 06.05.2025 // Йәмғиәт

Республикала -1° тиклем ҡырау төшөүе фаразлана...

Тотош уҡырға 28

Башҡортостан «Еңеү утын һаҡлайбыҙ» Бөтә Рәсәй акцияһына ҡушылды

Башҡортостан «Еңеү утын һаҡлайбыҙ» Бөтә Рәсәй акцияһына ҡушылды 06.05.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостан «Еңеү утын һаҡлайбыҙ» Бөтә Рәсәй акцияһына ҡушылды...

Тотош уҡырға 45

Өфөлә йәнә «Өйгә ҡайтыу аллеяһы» булдырыла

Өфөлә йәнә «Өйгә ҡайтыу аллеяһы» булдырыла 06.05.2025 // Йәмғиәт

Өфөлә йәнә «Өйгә ҡайтыу аллеяһы» булдырыла...

Тотош уҡырға 31

Республика пенсионерҙарына Еңеү көнө уңайынан аҡса түләнә

Республика пенсионерҙарына Еңеү көнө уңайынан аҡса түләнә 06.05.2025 // Йәмғиәт

Республика пенсионерҙарына Еңеү көнө уңайынан аҡса түләнә...

Тотош уҡырға 28

Башҡортостан Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусыларҙың мәғлүмәттәр базаһын булдырырға тәҡдим итте

Башҡортостан Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусыларҙың мәғлүмәттәр базаһын булдырырға тәҡдим итте 06.05.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостан Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусыларҙың мәғлүмәттәр базаһын булдырырға тәҡдим итте...

Тотош уҡырға 34