Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Йәмғиәтте тотоп торған рухи бағана
Кейәү мунсаһы

Кәләш мунсаға тәүҙә әхирәт ҡыҙҙары менән барып йыуына. Өлкән еңгә никахта бирелгән шәрбәт һыуын мейес ташына теләк әйтеп һала. Миндек бешерелә.
Кейәүгә сыҡҡан ҡыҙҙы иң элек ата-әсәһе иҫән булған ҡыҙ сабындыра. Унан әхирәттәр бергәләп сабына. Ҡыҙҙар сыҡҡас, кәләше янына кейәү килә. Йәштәр мунсанан ҡайтҡанда, болдор төбөндә улар­ҙы еңгәләре туҡтата. Кейәү ҡатламаны һындырып ала ла, бер ҡабып, ҡалған һыныҡты яурыны аша ырғыта.
Тышта торған ауыл егеттәренән уны кем беренсе булып тота — шул тәүҙә өйләнә. Өйгә ингәс, еңгәләр кейәүҙең өҫ кейемдәрен һала. Тик бүркенә теймәй­ҙәр. Уға кәләшенең генә хоҡуғы бар.
Ҡыҙ мунсанан һуң кейәү бүләк иткән кейемдәрҙе кейә. Егет уны биҙәүестәр менән дә һөйөндөрә. Кейәү алып килгән сымылдырыҡ йәштәрҙең карауатына һалына.

Килен алырға барыу

Бында ҡоҙағый бүләкте күп итеп алып килә. Сәй эсәләр, ҡотлашалар. “Килен күренеше” тип, ҡыҙҙың ата-әсәһенә ҡоҙағый бүләк һала. Шунан килен ҡул биреп күрешеп сыға.
Ҡоҙа-ҡоҙағыйҙар менән яңынан ҡор йыйыла, бүләкләшеү үткәрелә.

Шәл ташлау

Килендең битен асыу ошонда үтә. “Шәл ташлау” тип атала ул. Аҙаҡ, ике мөйөшөнә аҡса төйнәп, еңгәләре ҡыҙға шәл яба.
Кейәүҙең бүләктәрен, күлдәктәрен батмусҡа һалып индерәләр. Уларҙы аҡса һалып алалар. Ҡоҙаларға ла бүләк һалына. Был күренеш “күшәгә баш” тип атала. Йыртыш таратыла, ҡуй салына. Был эште башҡарғандарға ла кейәү бүләк бирә.

Ҡыҙ оҙатыу


Ҡыҙҙы күсерер алдынан йә урамға, йә аҙбарға йәшерәләр. Егет эҙләп тапҡас, оҙаталар. Ата-әсә йортонан сыҡҡан саҡта арҡан тоталар. Юлына арҡыры таҫма йә туҡыма ҡуйып торалар. Кейәү уның ике яғындағы кешеләргә лә хаҡ түләй. Шунан ғына ҡыҙҙы ебәрәләр. Арҡан тотоуҙы бер нисә урында ҡабатлайҙар. Был йола ҡапҡа янында, урамда, ауылды сыҡҡас үтәлә. Кейәү һәр береһенә хаҡ түләп сыға.

Ығырмау таратыу

Кейәү яғына төшкәс, килен кешенең әсәһе ығырмау тарата, йә иһә уны кейәү башҡара. Суҡлы, биҙәкле бау ул. Балалар шуларҙы тотоп, урам буйлап йүгерә, уйнап-көлөп йөрөй. Үҙенсә туйҙы ҡотлау кеүек була. Ҡыҙ яғында ла ығырмау таратыла.
Кейәүҙең бүркен алалар ҙа ҡыҙыҡ өсөн уның хаҡын (туй тәңкәһен) һорайҙар. Түләнгәс, бүрек хужаһына ҡайта.
Кейәү яғынан йыртыш таратыла.

Кейәү бейеүе

Ҡыҙҙы атай йортонан алып сығып китер алдынан кейәү егет бейергә тейеш. Бының өсөн матур итеп сигелгән мендәр әҙерләп ҡуйыла, уны ҡыҙҙың иң яҡын туған әбейе тотоп тора. Ошо мендәрҙе алыу өсөн кейәү бейергә тейеш. Бейемәһә, аҡса түләй.
Сығыш шәп булһа, кейәү ныҡ баҫ­һа, матур тыпырҙаһа, тор­моштары матур була, тигәндәр.

Рубриканы филология фәндәре докторы Розалия СОЛТАНГӘРӘЕВА
алып бара.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Әрмәнстанда яҡташыбыҙҙы ағыулы йылан саҡҡан

Әрмәнстанда яҡташыбыҙҙы ағыулы йылан саҡҡан 27.06.2025 // Йәмғиәт

Әрмәнстанда яҡташыбыҙ экскурсиянан һуң ауыр хәлдә реанимацияға оҙатылған. Турист әйтеүенсә, уны...

Тотош уҡырға 14

Бөгөндән Өфөлә түләүле парковкалар эшләй башланы

Бөгөндән Өфөлә түләүле парковкалар эшләй башланы 27.06.2025 // Йәмғиәт

Бөгөндән Өфөлә түләүле парковкалар эшләй башланы...

Тотош уҡырға 10

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы һыу баҫыу ихтималлығы хаҡында иҫкәртте

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы һыу баҫыу ихтималлығы хаҡында иҫкәртте 27.06.2025 // Йәмғиәт

Тау һәм бәләкәй йылғаларҙа һыу кимәленең күтәрелеүе көтөлә....

Тотош уҡырға 13

Өфөнөң Пугачев урамында хәрәкәт сикләнә

Өфөнөң Пугачев урамында хәрәкәт сикләнә 27.06.2025 // Йәмғиәт

Өфөнөң Пугачев урамында хәрәкәт сикләнә...

Тотош уҡырға 15

Марфа инәйгә – 100 йәш

Марфа инәйгә – 100 йәш 26.06.2025 // Йәмғиәт

Салауат ҡалаһынан Марфа Рябова 100 йәшен тултырҙы. Ҡала мэры Марат Заһиҙуллин социаль селтәрҙәге...

Тотош уҡырға 14

Башҡортостанда матур датала 245 никах теркәлгән

Башҡортостанда матур датала 245 никах теркәлгән 26.06.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостанда матур датала 245 никах теркәлгән...

Тотош уҡырға 26

Бөгөн республика урмандарында уртаса класлы янғын хәүефе фаразлана

Бөгөн республика урмандарында уртаса класлы янғын хәүефе фаразлана 26.06.2025 // Йәмғиәт

Бөгөн дәүләт урман фонды биләмәһендә икенсе-өсөнсө класлы янғын хәүефе фаразлана. 26 июнгә ут...

Тотош уҡырға 23

Республикала ямғырлы һауа торошо фаразлана
Республикала сығарылыш кисәләре көнө билдәле булды

Республикала сығарылыш кисәләре көнө билдәле булды 25.06.2025 // Йәмғиәт

Республикала сығарылыш кисәләре көнө билдәле булды...

Тотош уҡырға 22

Өфөлә Рәшит Шәкүр һәм табип Мәстүрә Саҡаева урамдары барлыҡҡа килде

Өфөлә Рәшит Шәкүр һәм табип Мәстүрә Саҡаева урамдары барлыҡҡа килде 25.06.2025 // Йәмғиәт

Өфөлә Рәшит Шәкүр һәм табип Мәстүрә Саҡаева урамдары барлыҡҡа килде...

Тотош уҡырға 23

Табип-фониатр Наил Ғабдуллин Өфөнөң почетлы граждандары исемлеген тулыландырҙы

Табип-фониатр Наил Ғабдуллин Өфөнөң почетлы граждандары исемлеген тулыландырҙы 25.06.2025 // Йәмғиәт

Табип-фониатр Наил Ғабдуллин Өфөнөң почетлы граждандары исемлеген тулыландырҙы...

Тотош уҡырға 28

Башҡортостанда Бүздәк − Саҡмағош-Дүртөйлө юлының 14 саҡрымы яңыртылды

Башҡортостанда Бүздәк − Саҡмағош-Дүртөйлө юлының 14 саҡрымы яңыртылды 25.06.2025 // Йәмғиәт

Быйыл 19 саҡрым оҙонлоҡтағы һигеҙ участканы ремонтлау планлаштырыла....

Тотош уҡырға 21