Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Йәмғиәтте тотоп торған рухи бағана
Кейәү мунсаһы

Кәләш мунсаға тәүҙә әхирәт ҡыҙҙары менән барып йыуына. Өлкән еңгә никахта бирелгән шәрбәт һыуын мейес ташына теләк әйтеп һала. Миндек бешерелә.
Кейәүгә сыҡҡан ҡыҙҙы иң элек ата-әсәһе иҫән булған ҡыҙ сабындыра. Унан әхирәттәр бергәләп сабына. Ҡыҙҙар сыҡҡас, кәләше янына кейәү килә. Йәштәр мунсанан ҡайтҡанда, болдор төбөндә улар­ҙы еңгәләре туҡтата. Кейәү ҡатламаны һындырып ала ла, бер ҡабып, ҡалған һыныҡты яурыны аша ырғыта.
Тышта торған ауыл егеттәренән уны кем беренсе булып тота — шул тәүҙә өйләнә. Өйгә ингәс, еңгәләр кейәүҙең өҫ кейемдәрен һала. Тик бүркенә теймәй­ҙәр. Уға кәләшенең генә хоҡуғы бар.
Ҡыҙ мунсанан һуң кейәү бүләк иткән кейемдәрҙе кейә. Егет уны биҙәүестәр менән дә һөйөндөрә. Кейәү алып килгән сымылдырыҡ йәштәрҙең карауатына һалына.

Килен алырға барыу

Бында ҡоҙағый бүләкте күп итеп алып килә. Сәй эсәләр, ҡотлашалар. “Килен күренеше” тип, ҡыҙҙың ата-әсәһенә ҡоҙағый бүләк һала. Шунан килен ҡул биреп күрешеп сыға.
Ҡоҙа-ҡоҙағыйҙар менән яңынан ҡор йыйыла, бүләкләшеү үткәрелә.

Шәл ташлау

Килендең битен асыу ошонда үтә. “Шәл ташлау” тип атала ул. Аҙаҡ, ике мөйөшөнә аҡса төйнәп, еңгәләре ҡыҙға шәл яба.
Кейәүҙең бүләктәрен, күлдәктәрен батмусҡа һалып индерәләр. Уларҙы аҡса һалып алалар. Ҡоҙаларға ла бүләк һалына. Был күренеш “күшәгә баш” тип атала. Йыртыш таратыла, ҡуй салына. Был эште башҡарғандарға ла кейәү бүләк бирә.

Ҡыҙ оҙатыу


Ҡыҙҙы күсерер алдынан йә урамға, йә аҙбарға йәшерәләр. Егет эҙләп тапҡас, оҙаталар. Ата-әсә йортонан сыҡҡан саҡта арҡан тоталар. Юлына арҡыры таҫма йә туҡыма ҡуйып торалар. Кейәү уның ике яғындағы кешеләргә лә хаҡ түләй. Шунан ғына ҡыҙҙы ебәрәләр. Арҡан тотоуҙы бер нисә урында ҡабатлайҙар. Был йола ҡапҡа янында, урамда, ауылды сыҡҡас үтәлә. Кейәү һәр береһенә хаҡ түләп сыға.

Ығырмау таратыу

Кейәү яғына төшкәс, килен кешенең әсәһе ығырмау тарата, йә иһә уны кейәү башҡара. Суҡлы, биҙәкле бау ул. Балалар шуларҙы тотоп, урам буйлап йүгерә, уйнап-көлөп йөрөй. Үҙенсә туйҙы ҡотлау кеүек була. Ҡыҙ яғында ла ығырмау таратыла.
Кейәүҙең бүркен алалар ҙа ҡыҙыҡ өсөн уның хаҡын (туй тәңкәһен) һорайҙар. Түләнгәс, бүрек хужаһына ҡайта.
Кейәү яғынан йыртыш таратыла.

Кейәү бейеүе

Ҡыҙҙы атай йортонан алып сығып китер алдынан кейәү егет бейергә тейеш. Бының өсөн матур итеп сигелгән мендәр әҙерләп ҡуйыла, уны ҡыҙҙың иң яҡын туған әбейе тотоп тора. Ошо мендәрҙе алыу өсөн кейәү бейергә тейеш. Бейемәһә, аҡса түләй.
Сығыш шәп булһа, кейәү ныҡ баҫ­һа, матур тыпырҙаһа, тор­моштары матур була, тигәндәр.

Рубриканы филология фәндәре докторы Розалия СОЛТАНГӘРӘЕВА
алып бара.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар

Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар 01.04.2019 // Йәмғиәт

Һуңғы ваҡытта ирекмәндәр хәрәкәте беҙҙең тормошобоҙҙа һиҙелерлек урын биләй....

Тотош уҡырға 4 125

Һыу инергә ваҡыт етте...

Һыу инергә ваҡыт етте... 01.04.2019 // Йәмғиәт

6 апрелдә Өфө ҡалаһындағы Үҙәк баҙар янындағы Һалдат күленә килһәгеҙ, үкенмәҫһегеҙ. Унда тәүлек...

Тотош уҡырға 3 476

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә 31.03.2019 // Йәмғиәт

– Мөхәббәт ҡайҙа юғала? – тип һораған атаһынан бәләкәй Бәхет. – Үлә. Кешеләр булғанды ҡәҙерләмәй,...

Тотош уҡырға 4 113

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..."

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Асыу, ярһыу кешенең бөтөн тәнен, күңелен ялмап алыусан. Шуға әҙәм балаһының бындай осраҡта...

Тотош уҡырға 3 921

Бер быуаттан йәнә тупланы Темәс

Бер быуаттан йәнә тупланы Темәс 31.03.2019 // Йәмғиәт

Тап бынан йөҙ элек булған кеүек үк, ҡунаҡтарҙы Темәс ерендә һыбайлылар флагтар тотоп ҡаршы алды....

Тотош уҡырға 2 687

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп 31.03.2019 // Йәмғиәт

Ирекмәндәр Сибайҙа өс айҙан ашыу инде “Йәшәү ризығы” тип аталған мәрхәмәтлек акцияһы үткәрә: ауыр...

Тотош уҡырға 3 266

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..."

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Имам-хатип мәсеткә вәғәз һөйләргә килһә, унда бер генә кеше – йәш көтөүсе – ултыра, ти....

Тотош уҡырға 3 587

135 мең граждан саҡырыла

135 мең граждан саҡырыла 31.03.2019 // Йәмғиәт

Рәсәй Президенты хәрби хеҙмәткә яҙғы саҡырылыш тураһында указға ҡул ҡуйҙы. Ул кисә, 30 мартта,...

Тотош уҡырға 2 970

Татарстан башҡорттары ҡоролтайға әҙерме?

Татарстан башҡорттары ҡоролтайға әҙерме? 30.03.2019 // Йәмғиәт

Бөгөн Ҡазанда Татарстан башҡорттары ҡоролтайы ултырышы булды....

Тотош уҡырға 2 451

Бабичтың кендек ҡаны тамған ер ул Ҡыйғаҙытамаҡ!

Бабичтың кендек ҡаны тамған ер ул Ҡыйғаҙытамаҡ! 30.03.2019 // Йәмғиәт

Башҡортостан автономияһының йылъяҙмасыһы, дәүләт эшмәкәре, шағир, музыкант, ойоштороусы Шәйехзада...

Тотош уҡырға 2 526

Төйәләҫтәр алыҫҡа йөрөмәҫ

Төйәләҫтәр алыҫҡа йөрөмәҫ 30.03.2019 // Йәмғиәт

Сибай ҡалаһының Төйәләҫ ҡасабаһында йыл аҙағында заман талаптарына яуап биргән фельдшер-акушерлыҡ...

Тотош уҡырға 2 349

Шәжәрәле ерҙә тәртип түрҙә

Шәжәрәле ерҙә тәртип түрҙә 30.03.2019 // Йәмғиәт

2018 йылдың 1 сентябрендә “Башҡортостан тарихы шәхестәр күҙлеге аша: генеалогик аспект” тигән...

Тотош уҡырға 2 536