– Ижад юлың нисек башланды, Зөл­фирә?
– Мин – ғаиләбеҙҙәге ете баланың ал­тынсыһымын. Мәктәпкә бармаҫ элек үк туған­дарымдан уҡырға, яҙырға өй­рәндем. Уҡырға төшкәс, үҙемсә ши­ғыр­ҙар ижад итеп маташтым, әммә күреүсе лә, хуплаусы ла табылманы. Мәктәптә стена гәзитен әҙер­ләүҙе миңә йөкмәткәстәр, бар һәләтемде эшкә ҡушып, төрлө шиғырҙар сыға­рып, ошо эшкә тотондом.
Урта мәктәпте тамамлағас, Баш­ҡорт дәүләт университетына уҡырға индем. “Шоңҡар” түңәрәгенә йөрө­нөм. Тик үтә баҫалҡылығым арҡа­һында күп сараларҙан ситтә ҡалдым. Әммә күңелдә йөрөгән ижад бит барыбер урғылып сыға: тәүҙә үҙем өсөн яҙҙым, аҙаҡ был хаҡта дуҫтарым бе­леп ҡалып, шиғыр­ҙарымды матбу­ғатҡа бирергә тәҡдим итте. Шулай итеп, аҡрынлап гәзит-жур­налдарҙа ижад емештәрем баҫыла башланы.
— Зөлфирә, һинең ижадыңда ер мәсьә­ләһе ҡырҡыу күтәрелә. Фекерең – тос, тауышың – ир­ҙәрсә, ә үҙең – көсһөҙ зат...
— Ысынлап та, тыуған ауылым Күсем еренең ситтән килгәндәргә күпләп һатылыуы бер кемгә лә сер түгел. Боронғо ауыл булып танылған Күсемдә бөгөн кемдәр генә йә­шәмәй! “Аҡсаһы күп сит-яттар” ауыл урта­һын­да туристар өсөн йорттар (бунгалолар) төҙөй, хатта мәрхүмдәр, са­быйҙар исеменә ерҙәр алып һа­тылған ваҡыттар ҙа булды. Һәр за­мандың үҙ әпкәләйҙәре булғанға күрә атай-олатайҙарҙың ғәзиз ҡаны ҡойолған ерҙәр “бер әсмүхә” сәйгә һатылды. Шул осорҙа күңелдә әр­не­гән уйҙар шиғыр булып яралды, ир­ҙәр хәстәренә әүерелгән ер мәсьә­лә­һе милләт хәсрәтенә әйләнде. Ата-ба­баларыбыҙ ҡан түгеп, һаҡлап алып ҡала килгән башҡорт ерҙәренең сит-яттарға һатыла башлауы йө­рә­ге­мә уҡ булып ҡаҙалды. Ошо хаҡ­тағы уйланыу-һыҙ­ла­ныу­ҙар “Әләм”, “Ҡаза”, “Бун­га­ло”, “Дан”, “Банный таҡмаҡ­тары” тигән шиғыр­ҙарҙы тыуҙырҙы.
– Әйткәндәй, “Банный таҡмаҡ­тары”нда ер-һыу атамаларын урыҫ теленә боҙоп тәржемә итеү те­маһын да ҡыйыу күтә­рәһең. Һуңғы ваҡытта был күренеш һәр төбәктә йыш осрай. Мәҫәлән, Ма­уыҙҙы – Банное, Бөрсөнсөнө Желтое тиҙәр.
— Ҡыҙғанысҡа ҡаршы, һуңғы ва­ҡытта күп ҡалаларҙа алтаҡ­таларҙың сит йәки урыҫ телендә яҙылыуы йыш осрай. Был ғәҙәти күренешкә әй­лән­де тиһәк тә була. Әммә ер-һыу атамаларын боҙоп йәки урыҫлаштырып, мәғәнәһенә тап килмәҫлек итеп атау­ҙары менән ки­лешмәйем. Хатта шуға ба­рып еттек: матбуғат баҫ­­маһы бит­тәрендә элек­ке атамаларҙы түгел, ә яңыларын яҙабыҙ. Тормоштан артта ҡалмайбыҙ тип ынтылыуыбыҙҙыр­мы, аңламайым. Тейешле ор­гандар­ҙан атамаларҙы дө­рөҫ яҙыуҙы мәж­бүр ит­мәй тороп, был эш алға бармаясаҡ. Шуға күрә бө­гөндән үк боҙоп яҙылған ер-һыу атамаларын төҙәтеп, үҙ исемдәренә ҡайтарырға тейешбеҙ. Ошо теләгебеҙ Ҡо­рол­тай депутаттарына ла барып ишетелһен ине.
– Бөгөн ауылда мәҙәни тормош урта­һында ҡайнайһың...
– Эйе. Һүнеп барған ауыл клубында эшләп китеүе еңелдән булманы. Әммә ауыл халҡы дәртле бит ул, уға тик әйҙәүсе, башлаусы ғына булһын. Былтыр күмәк­лә­шеп Кү­семдә “Һау­мыһығыҙ, ауыл­даштар!” байрамын үткәрҙек. Уға һәр ара тир­мә ҡорҙо, концерт номерҙары әҙер­ләне. Был да үҙенә күрә халыҡты бергә туплаған сара булды. Ошондай осрашыуҙарға һыуһаған халыҡ артабан да нин­дәйҙер йы­лылыҡ көткән кеүек то­йол­ғас, клуб эшенә дәртләнеп тотондом. Йәй буйы йәш­тәр менән төрлө ки­сәләр, дискотекалар ойошторҙоҡ. 2014 йылдың Рәсәйҙә һәм республикала Мә­ҙәниәт йылы тип иғлан ителеүе дәртлән­дереп ебәрҙе, ең һыҙғанып өр-яңы саралар үткәрә башланым. Эргә-ти­рәләге ауыл клуб­тары ме­нән “Күрше­ләрҙән ҡунаҡ кил­гән” исемле бик матур кисәне баш­лап ебәрҙек. Мә­ҫәлән, беҙ­ҙең концертта Бикҡол, Ташбулат ауылы һәүәҫ­кәр­ҙәре ҡат­нашты, ә беҙ үҙебеҙ уларға бар­ҙыҡ.
– Бөгөн күп ауылдарҙа клубтар бикле тора, тиҙәр. Тимәк, был исемлеккә һеҙҙең ауыл­ды индереп булмай инде...
– Ауылдарҙа мәҙәниәтте яратҡан дәртле халыҡ йәшәй, уларҙы ойоштороу ғына кәрәк. Әлбиттә, проблемалар ҙа юҡ түгел. Клубтар өсөн музыка аппараттары, сәхнә кейемдә­ре юҡ, эш хаҡы ла бик түбән. Әм­мә Мәҙәниәт йылында был мәсьә­лә­ләр тулыһынса хәл ителер, ауылдың мә­ҙәни тормошона йөҙ менән боро­лорҙар, тип ышанам.
– Зөлфирә, ауылда ижад итеп буламы һуң?
– Ижад менән янһаң, илһам ҡошо күңелеңә ҡунһа, ҡайҙа йәшәүеңә ҡа­рамай ҡәләмгә үреләһең. Ошо бер­ҙән-бер “ҡоралым” менән үҙемде бор­соған һорауҙарға яуап эҙләйем.
– Бер-береһен ҡыуышып, ике улың үҫеп килә. Киләсәктә балалар өсөн яҙырға те­ләгең юҡмы?
– Улдарымдың һәр аҙымын кү­ҙәтеп, бергә уйнап, һөйләшеп йөрө­гәндә, әлбиттә, күңелдә балалар өсөн шиғыр юлдары тыуғылай. Тик уларҙы әлегә бер урынға йыйып, теркәп бар­ғаным юҡ. Кем белә, бәл­ки, балалар өсөн ши­ғырҙар ҙа яҙы­лыр. Бының өсөн илһам биреүсе ғәзиз улдарым бар бит!
– Әңгәмә өсөн ҙур рәхмәт. Артабан да ижадың сәскә атһын, ул­дарың да һәр саҡ шатландырып торһон.