“Не может...”

Һуғыш осороноң ауыр йылдарында була был хәл. Нужанан аңҡы-тиңке булып йөрөгән ауыл Советы рәйесенә:
— Сәмиғулла үлеп ҡалған, — тигән хәбәр еткерәләр.
Бер аҙ башын баҫып торғандан һуң рәйес:
— Не может Сәмиғулла үлергә, уның бит алты балаһы бар, — тип әйтеп ҡуйған.
Хәҙер беҙҙең яҡтарҙа берәйһенең үле хәбәрен ишетһәләр: “Не может үлергә, уның шунса балаһы бар”, — тип уфтаналар.
Р. НОҒОМАНОВ.
Әбйәлил районы.

Германияла беләләр

Май байрамы алдынан уҡыусылар Бөйөк Ватан һуғышы ветераны Мөслим ағайҙы осрашыуға саҡыра. Олатай уларға һуғыш тураһында һөйләп бөткәс, уҡыусыларҙың береһе: “Мөслим олатай, һуғышта Александр Матросов, Муса Гәрәевтәр булған, уларҙы хатта дошмандар белгән. Батыр яугирҙәр тураһында нимә әйтә алаһығыҙ?” — тип һораған.
Шаян Мөслим ағай һүҙен былай башлай:
— Бер заман һөжүмгә күтәрелдек. Фашистар йүгереп ҡаса. Минең алдан йыуан артлы нимес йүгерә. Тегене ҡыуып еттем дә бар көскә арт һанына типтем. Фашист әйләнеп ҡараны ла: “Әй, Мөслим ағай, бигерәк ҡаты тибәһең, һуғыш буйы шул холҡоңдо ташламаның”, — тине. Так что, беләләр, мин дә төшөп ҡалғандарҙан түгел...
Йәнәһе, уны ла фашистар белгән. Хәҙер беҙҙең ауылда сит кеше күренекле шәхестәрен маҡтай башлаһа: “Беҙҙең Ибрайҙа ла Мөслим олатай бар, хатта уны Германияла беләләр”, — тип ошо хәлде һөйләп көлдөрәләр.
У. ШАҺИЕВ.
Ҡыйғы районы.

“Сысҡан балаһы” ҡотҡарҙы

Был хәл Бөйөк Ватан һуғышынан һуң бер ауылда булған. Халыҡтың аслы-туҡлы йәшәгән, райондан вәкилдәрҙең, уполномоченныйҙарҙың колхоздарға күп йөрөгән сағы. Вәкилдәр гел генә бер әбейгә төшөр булған. Әбей барлы-юҡлы ризығын улар менән уртаҡлашырға мәжбүр.
Бер көн былар сәй эсеп ултырһа, самауырҙың һемәгенә юшҡын ултырып һыуы аҡмай башлаған.
— Эй, ҡәһәр төшкөрө, самауыр эсенә сысҡан балаһы инеп ҡалып, шул тығылғандыр инде. Үткәндә лә берәүһе шулай тығылып оятҡа ҡалдырғайны, — тип әбей шаяртып һөйләшә икән.
Вәкил был хәбәрҙе ишеткәс, сәйен дә эсмәй сығып киткән һәм башҡа бер ваҡытта ла был әбейҙең өйөнөң ишеген ҡаҡмаған.

“Нимессә йәшәргә кәрәк!”

Күрше ауылда Әхмәҙулла исемле бабай һуғыштан ҡайтҡас, ишек алдындағы үләндең бөртөгөн дә ҡалдырмай ҡырып ала. Кешеләрҙең аптырауына был:
— Нимессә йәшәргә кәрәк, уларҙың ихатаһында үлән юҡ, ҡап-ҡара булып, ялтлап ята, — тигән.
Көҙгө ямғырҙар башланғас, бының ихатаһы һаҙға әйләнә лә ҡуя.
— Ниместең ишек алды ямғырҙа ла бысрамай, минеке ни өсөн һаҙға әйләнде икән? — тип аптырай, ти, һуңынан үҙе.

Күпте күргән

Йәмилә исемле инәй яңы ғына һуғыштан иҫән-һау йөрөп ҡайтҡан Әхмәҙулла ағайҙан яу хәлдәрен һорашып ултыра.
— Әй, мырҙа, күпте күрҙегеҙ инде. Хоҙай үҙе һаҡлаған. Ана, минең улым ҡайта ла алмай ҡалды, — тип, илай-илай уның арҡаһынан ҡаға икән.
Әхмәҙулла ағай һаҡауыраҡ һөйләшә ине.
— Күлҙек, апай, күлҙек инде, мейес емелелеп китеп, мейес аҫтында ла ятып ҡалдым, — тигән, ти.
Хәҙер был һүҙҙәр лаҡап булып йөрөй.
Х. ӘМИХӘСОВ.
Күгәрсен районы.

“Әйләндейгес”

Был лаҡап Ялсыҡайҙа сыҡҡан. Табында эсеп алып, тотлоға йәки теле көрмәлә башлаған кешене: “Һин дә әйләндейгес булдыңмы әллә?” — тип шаярталар. Баҡтиһәң, лаҡап ауылда күптән йөрөй икән.
Һуғыштан ҡайтҡас, бер бабай һөйләгән:
— Ауыҙҙа сигәйет... Ятам окопта. Алда — дошман танкыһы. Баш осонда — дошман самолеты. Сигәйетемде танкыға табан ыйғытҡайным, теге шатланы. Бензобакка эләккән теге сигәйет. Теге самолетты ла атып төшөйҙөм. Шунан мине Сталин үҙенә саҡыйтып алды. “Һине, Ғәйфулла, әйләндейгес итеп күсейәм. Бүтән һыуыҡ окопта ятмаҫһың”, — тине.
— Шул “әйләндергес” тигәнең нимә була ул, Ғәйфулла ағай? — тип һорағандарға “борсаҡ шыттырырға” яратҡан бабай:
— Ялалыларҙы йөҙө менән әйләндейеп йөлөүсе. Саниталкалал яңылыш ниместе дауалап ҡуймаһын өсөн. Мин әйләнделеп йөлөйөм, улал минең алттан дауалап йөлөй, — тип яуаплай.
Ошо хәбәрҙе ауылда йыш иҫкә төшөрәләр.
Р. САБИТОВ.
Көйөргәҙе районы.