Зәбир утты һүндереп, эш бүлмәһенән сығайым тигәндә генә телефон шылтыраны. Ир терт итеп ҡалды.
— Ҡайтырға ваҡыт етһә, эшем эйәләре табыла торған, — тип үҙ алдына һөйләнде лә, утты яңынан ҡабыҙып, телефонға һонолдо.
— Эйе, тыңлайым!
— Хәйерле кис! — Сымдың икенсе осонда ойошма секретарының яғымлы тауышы ишетелде. — Зәбир ағай, һеҙҙе Флорид Әғзәмович үҙенә саҡыра. Хәҙер үк.
— Әллә берәй мөһим эш килеп сыҡтымы? — Зәбир ҡыҙыҡһыныуын йәшерә алмай һорап ҡуйҙы. Әммә теге ҡыҙ ишетмәне, буғай, бәйләнеш өҙөлдө.
Зәбирҙең йөрәге дөпөлдәп тибә башланы. Нимә булды? Ҡайтыр алдынан шеф ниңә саҡырта икән? Һуңғы арала тәртип боҙманы, шикелле. Ошо бөтмәҫ һорауҙар уның башын сүкене.
Зәбир бында йылға яҡын эшләй. Коллективта иң йәш белгес. Шуға ла бүлектә гел уға бәйләнергә генә торалар. Олораҡ хеҙмәткәрҙәр ҙә оперативка һайын, берәй хәбәр һөйләһә, йәштәргә аҡыл өйрәтеп тамамлап ҡуя. Ул өгөт-нәсихәт һаман да Зәбирҙең ҡолағында сыңлаған кеүек:
— Беҙ ҙә йәш булдыҡ, әммә эшкә ҡарата яуаплы инек...
— Ҡуй инде, хәҙерге быуын аҡса тураһында ғына уйлап тик йөрөй.
Бигерәк инде! Шул тиклем философ булып ҡыланалар. Әйтерһең дә, үҙҙәре эшкә килгәндә күпте белеп, рәхмәткә генә тир түгеп йөрөгәндәр, тиерһең. Ә йәштәрҙең берәй етешһеҙлеген күрһәләр, ябырылырға ғына торалар.
Флорид Әғзәмович ни өсөн саҡыртты икән? Һуңғы арала нимәне дөрөҫ эшләмәүе, ниндәй хата ебәреүе хаҡында иҫенә төшөрөргә тырышты.
Әй, ҡәһәр һуҡҡыры! Шуны ла онотоп торсо әле! Кисә эштән ярты сәғәткә алдан һыпыртҡайны бит. Быны күрше бүлектән Гәрәй генә күрҙе. Ә уның күҙенә салындыңмы — бөттө! Гәрәй алдында артыҡ хәбәр һөйләргә ярамай, тип юҡҡа әйтмәйҙәр икән. Кисен ишетеп ҡалһа, таң атыуға ойошмала бөтәһе лә белә.
Был да шул Гәрәйҙең генә эшелер. Тимәк, тәким тишкән икән! Кисә уның мыҫҡыллы һөйләшеүенән үк ошаҡлаясағын төҫмөрләгәйне Зәбир.
— Ҡустым, артығын эшләп ҡуйырмын тип ҡурҡаһыңмы? — тигәйне көлөмһөрәп.
Зәбир, уны-быны уйлап тормайынса, яуапланы ла ҡуйҙы:
— Ағай, минеке бит день за полтора!
Былай тип әйтергә уның хаҡы бар ине. Ана, айлыҡ норманы үтәү ҡағыҙын ҡараһындар. Зәбир гел арттырып ебәрә. Ә Гәрәйгә был һүҙҙәр етә ҡалған. Шарҡылдап көлөп, кабинетына инеп киткәйне.
Эшкә урынлашҡас та, Зәбир шул бәндәне өнәмәне. Йүнләп һөйләшә лә белмәй бит. Һәр һүҙендә мыҫҡыл, төрттөрөп ҡалыу, ауыртҡан урындан семетеү. Ни әйтәһең — эсе тулы этлек. Ни үҙенең рәтле эше юҡ. Иртәнән кискә тиклем ғәйбәт һатыуҙан бушамай. Бер ҡараһаң, Гәрәй бухгалтерияла сәй эсә йә келәт мөдире тирәһендә урала. Тик коллектив йыйылышта үҙгәрә лә ҡуя. Шул тиклем матур итеп телмәр тота, әйтерһең дә, былбыл һайрай. Теле телгә йоҡмай суҡынсыҡтың. Имеш, эш һөҙөмтәлерәк булһын өсөн яңынан-яңы алымдар уйлап табырға кәрәк. Ә беҙҙә күптәр эшенә өҫтән-мөҫтән ҡарай, фәлән дә төгән. Үҙенең ни өсөн гелән айлыҡ норманы үтәй алмауына яуабы ла әҙер:
— Мин һан артынан ҡыумайым, тауарҙың сифатлы булыуын хәстәрләйем...
Гәрәй етештергән тауарҙың сифатын әйтһәң, тауыҡ көлөр! Эшләй белеү — талант, ә эшләгән булып ҡыланыу — сәнғәт, тип юҡҡа әйтмәгәндәр икән! Күрәһең, Гәрәй сәнғәттең был төрөн үтә лә яҡшы үҙләштергән...
Шулай уйлана биреп яйлап ҡына атлай торғас, Зәбир етәксе кабинетына килеп еткәнен һиҙмәй ҙә ҡалды. Хәҙер ниндәйерәк һөйләшеү буласағын күҙ алдына килтереп, быуындары ебене.
— Ҡалай яй йөрөйбөҙ! Шәберәк инде! — Йәш кенә секретарша Зәбирҙе ҡабаландырып индереп ебәрҙе.
Етәксе бер кемде лә күрмәмешкә һалышып, башын да күтәрмәй нимәлер яҙа-һыҙа.
— Мин килдем, Флорид Әғзәмович, — Зәбирҙең тауышын ишеткәс, түрә башын күтәрҙе. Һин баҫып торма, тигәндәй үҙенең өҫтәле янындағы ултырғысҡа ымланы. Зәбир ултырҙы. Йөрәге һаман да дөп-дөп тибә, әйтерһең дә, хәҙер атылып сығырға тора.
— Шунан, эш нисек бара? — Флорид Әғзәмович берсә хеҙмәткәргә, берсә алдындағы ҡағыҙҙар өйөмөнә ҡарап алды.
— Былай бара ул, — шунан башҡа яуап таба алманы.
— Һине саҡыртыуымдың етди сәбәбе бар бит әле, — быны ишеткәс, Зәбирҙең йөрәге жыу итеп ҡалды. Гәрәй, ҡәһәрең, тәким еткергән тип уйлап ҡуйҙы. Үҙенең ғәйебен тойоп, бер һүҙ ҙә әйтә алманы. Етәксенең күҙенә ҡарамаҫ өсөн, стеналағы сәғәткә төбәлде.
Флорид Әғзәмович креслоһынан тормайынса ғына һүҙен дауам итте:
— Иртәгә командировкаға барам. Һине үҙем менән алам. Уйланым-уйланым да, һинән дә ҡулайыраҡ кешене тапманым. — Зәбир ишеткәненә ышана алмай торҙо. Елкәһенән бер тоҡ ташты алып ырғыттылармы ни! Ауыҙы йырылып китте. Шулай ҙа етәксеһенең һүҙен бүлдерергә ҡыйманы. — Берәүһе, кескәй балам бар, тип һылтана, икенсеһенең ҡатыны ирен ҡайҙа ебәргәндәрен төпсөнөп теңкәне ҡорота.
Зәбир шатлығынан урынынан килеп торғанын да һиҙмәне, теле лә асылып китте.
— Һо-о-о, Флорид Әғзәмович! Юл йөрөү миңә бер ҙә ҡыйын түгел! Барам...
— Бик шәп, улай булғас. — Етәксенең дә ауыҙы йырылды. — Тимәк, иртәгә Таулы районына юлға сығабыҙ!
— Таулы районына?! — Был хәбәр ысынмы, тигәндәй яңғыраны.
— Эйе, шунда. Ниңә иҫең китте әле?
— Һуң минең кәләш бит шул райондан, — тине ғорурланып Зәбир. — Ул яҡтарҙы күргән юҡ ине. Үҙегеҙ беләһегеҙ бит инде, Таулыға барып етеү — оло бәлә.
— Ә-ә, бына кәләшеңдең тыуған яғын да күреп ҡайтырбыҙ. Район хакимиәте башлығы менән һөйләшеп ҡуйылған. Ул беҙҙе төшкә ҡарай көтәсәк. Шуға иртә менән сығыу хәйерлерәк. — Һин берүк һуңлай күрмә тигәндәй, Зәбиргә ҡарап ҡуйҙы, — таңғы алтыла ишек төбөндә көтөп торорһоң!
— Ярай, ярай, Флорид Әғзәмович.
— Йәштәр өсөн төн ҡыҫҡа була, тиҙәр. Һин шулай ҙа йоҡоңдо туйҙырып, алтыға килеп ет. Килештекме?
Етәксеһенең шуҡлығынан Зәбирҙең күңеле тағы ла күтәрелеп китте.
— Әйткән һүҙ — атҡан уҡ! — Ҡайҙандыр халыҡ мәҡәле лә иҫенә төштө.
Бөгөнгә хуш тигәндәй, башын һелкте лә Флорид Әғзәмович йәнә ҡағыҙҙарға текәлде.
Кабинеттан Зәбир ҡыуанып сыҡты. Бына ниндәй ниәт менән саҡыртҡан икән! Ә ул, һантый, Гәрәй тураһында нимә генә уйлап бөтмәне. Хеҙмәттәше хаҡында насар фекер йөрөткәне өсөн Зәбирҙең үҙенә уңайһыҙ булып китте.
Автобуста ҡайтҡанда ла уның бөтә уйы иртәгәһе сәфәр хаҡында ине. Бына күр ҙә тор, ошо турала Сәлимәһенә әйтһә, ышанмаған булыр әле:
— Ҡуйсы, Зәбир, буш хәбәр менән нәфсене аҙҙырма, — тиер һөйөклөһө. Билләһи, Сәлимә ышанмаҫ. Улар бит һуңғы тапҡыр Таулы районына көҙ генә ҡайтҡайны. Ҡәйнәһенә бәрәңге алышҡайнылар. Шунан бирле барып булманы. Яңы йыл байрамдарында ла кәләшен эшкә саҡыртып бер булдылар. Табиптың тормошо шул инде. Ауырыуҙар ял үткәнен көтөп тора алмай. Әсәһен күптән күрә алмағанға бигерәк тә Сәлимәһе борсола. Ҡышты яңғыҙы нисек сыға икән, утыны бөткәндер, һыу ташырға ла кешеһе лә юҡ тип өтәләнә. Кәләше өҙгөләнгәс, Зәбир ҙә үҙен уңайһыҙ тоя. Ни машиналары юҡ. Автобус тигәндәре ул яҡҡа һирәк йөрөй, йә бөтөнләй булмай ҙа ҡуя. Һәм бына һиңә мә: бирәм тигән ҡолона сығарып ҡуйыр юлына! Зәбир, иртәгәһе көндөң нисек үтәсәген күҙ алдына килтереп, татлы хыялдарға сумды.
Таңғы алты тулыр-тулмаҫ элек кәләше менән ишек төбөндә торорҙар әле.
— Ну, Зәбир, башлыһың да инде, — тиер уларҙы күргәс етәксеһе. — Беҙҙә барыбер ике урын буш. Кәләшеңде үҙең менән алып шәп иткәнһең. Бер ыңғайы ҡәйнәңдең хәлен дә белеп китерһегеҙ. Үҙем кисә, кәләшеңде лә ал тип әйтергә онотҡанмын. Шуға үкенеп йөрөгәйнем әле.
Шунан Флорид Әғзәмович алға ултырыр, ә Зәбир Сәлимәкәйе менән артҡы яҡтан урын алырҙар. Һөйгәне иркәләнеп башын уның яурынына һалыр ҙа ойоп китер...
(Дауамы бар).