“Әгәр театрҙың маҡсаты күңел асыу, тамашасыны мауыҡтырыу булһа, уға күп көс һалыу ҙа кәрәкмәҫ ине, әммә театр — тормошто сағылдырыусы сәнғәт”, — тип яҙған актер, режиссер, педагог Константин Станиславский.
Эйе, театр, халыҡты үҙенә ылыҡтырыу менән бер рәттән, күңел талабына яуап бирерҙәй рухи зауыҡлы тамашалар әҙерләргә тейеш. Бөгөн дә бит тамашасыны хәҙерге тормошто сағылдырған, тап беҙҙең йәшәйеш проблемаларын асып һалған әҫәрҙәр йәлеп итә. Шундайҙарҙың береһе — Мәжит Ғафури исемендәге Башҡорт дәүләт академия драма театры сәхнәһендә бишенсе йыл рәттән ҙур уңыш менән барған “Мулла” (авторы — Туфан Миңнуллин, режиссеры — Айрат Абушахманов) спектакле лә, хәҙерге тормоштоң көнүҙәк мәсьәләләрен асып һала.
Биш йыл арауығында ул, күп ҡала һәм райондарҙа күрһәтелеп, тамашасы тарафынан юғары баһаланды. Әйтәйек, Ҡазан, Сибай, Нефтекама, Салауат ҡалаларында, Әлшәй, Миәкә, Бишбүләк, Дәүләкән, Баймаҡ, Әбйәлил һәм башҡа райондарҙа аншлаг тыуҙырҙы. Холоҡ төҙәтеү колонияларында ла ҡуйылғас, театрға күп хаттар килде, дин менән ҡыҙыҡһына башлауын да белдереүселәр булды.
Спектаклдең сюжеты бик мауыҡтырғыс. Самат исемле серегән бай үҙенең тыуған ауылында мәсет һалдыра. Тормош мәшәҡәтенә бирелгән, замана һаҙына бата барған халыҡ мәсеткә йөрөмәй, шунлыҡтан иман йорто буш тора. Ошо хәлде үҙгәртергә теләп, Самат йәш мулла Әсфәндиәрҙе алып ҡайта. Белемле, тормош һынауҙарын күп татыған, тик шәхсән тәжрибәһе бик үк булмаған егет, урындағы халыҡ араһында абруй һәм хөрмәт ҡаҙаныу еңел булмаясағын беренсе көндән үк аңлай. Ауыл ҡыҙҙарын ҡурҡытып тотҡан урындағы бандиттар, олатаһының үсен ҡайтарыусы Вәлиәхмәт, эскелек, аҙғынлыҡ — ҡыҫҡаһы, һанап бөтөрөрлөк түгел...
Дин юлына яңы ғына аяҡ баҫҡан егет үҙендә быларға ҡаршы торорлоҡ көс эҙләй, яманлыҡҡа яҡшылыҡ менән яуап ҡайтарырға тырыша, дөрөҫ юлдан тайпылғандарҙың күңелен аңларға теләй. Үҙ ҡанундары менән йәшәгән ауыл ҡоролошон үҙгәртеү еңелдән түгел, әммә Әсфәндиәрҙең дә еңелергә уйы юҡ: мәсеткә балаларҙы ылыҡтыра, әҙәмдәрҙең ниндәйе генә булһа ла, һәр береһе таянысҡа, аралашыуға мохтаж тигән ҡағиҙәгә таянып эш итә. Күп ҡаршылыҡтар үтергә, ауыл “бандиттары” менән һуғышырға ла тура килә. “Эшләгән эш ҡайҙа ла күренә”, “тырышҡан — ташҡа ҡаҙаҡ ҡаҡҡан” тигәндәй, мулланың тырышлығы ла юҡҡа китмәй. Ауылда аҙан тауышы ишетелә башлай, кескәйҙәр теләп мәсеткә йөрөй. Вәлиәхмәт, үҙ хаталарын аңлап, күңелен дауаларға теләк белдерә. “Шишка” булып ҡыланған Эльбрус, тормош мәғәнәһен аңлағандай, ситкә сығып китә...
Был тормошта һәр кем хаталана, ҡайғы-хәсрәткә юлыға, дөрөҫ юлдан ситкә тайпыла. Әсфәндиәр, ауыл яҙмышы упҡын ситенә еткәндә лә, халыҡты иман нуры менән дауаларға ынтыла.
Спектакль халыҡ тарафынан бик йылы ҡабул ителде. Әйткәндәй, “Мулла” спектаклендә хәҙерге күп ауылдарҙың яҙмышы сағылыш таба. Ысынлап та, был иҫ киткес тамаша яңы биҙәктәр менән нарыҡланған.