Билдәле йәмәғәт, партия эшмәкәре, танылған әҙип Таһир Ахунйәнов (Таһир Таһиров) “Бөгөнгө мөхәррирҙәрҙән көнләшәм” исемле яҙмаһында: “Мин, “Кызыл таң”дың элекке мөхәррире булараҡ, бөгөнгө мөхәррирҙәрҙән көнләшәм. Редакцияла Фәниә Ғәбиҙуллина кеүек көслө, үткер ҡәләмле, төплө фекерле журналистар эшләүенән көнләшәм”, — тип яҙып сыҡҡайны. Бик урынлы әйткән бит Таһир ағай Ахунйәнов билдәле журналист һәм шағирә Фәниә Ғәбиҙуллина хаҡында! Шул уҡ яҙмаһында ул “Кызыл таң” биттәрендәге әҙәбиәт-сәнғәт, тормош, төрлө яҙмыштар тураһында баҫылған яҙмаларҙы даими уҡыуы хаҡында ла әйтә.
Хәтерем яңылышмаһа, Фәниә Ғәбиҙуллинаның исем-шәрифе гәзит биттәрендә бынан егерме йыл самаһы элек күренә башланы шикелле һәм шунда уҡ гәзит уҡыусыларҙың күңелен яулап та алды. Әҙәбиәт-сәнғәт, мәҙәниәт-мәғариф хаҡында, уларға хеҙмәт иткән сағыу шәхестәр тураһындағы яҙмалар электән дә баҫыла ине “Кызыл таң” биттәрендә. Әммә ул яҙмаларға авторҙарҙың йән йылыһы етмәгән, хис-тойғо менән һуғарылмаған һымаҡ тойола ине. Ә Фәниә Ғәбиҙуллинаның һәр яҙмаһында хис-тойғо мул.
Хәбәрсенең Таһир ағай Ахунйәнов хаҡындағы “Ул һаман да йәш” исемле яҙмаһын тәфсирләп ҡат-ҡат уҡыуым хәтерҙә әле. Унан инде халыҡ артисткаһы Илһөйәр Ғизетдинова, Дүртөйлө районының Әсән ауылында йәшәүсе ҡорос рухлы Тәлғәт Йәғәфәров, мотоуҙышсы Ғабдрахман Ҡадиров һәм башҡа данлы-шөһрәтле шәхестәр хаҡындағы яҙмаларҙы гәзит уҡыусылар минең кеүек йығылып китеп уҡығандыр, шәт... Быға иманым камил.
Йылдар артынан йылдар уҙҙы. Фәниә Ғәбиҙуллинаның журналист булараҡ та, шағирә булараҡ та татар-башҡорт йәмәғәтселеге даирәһендә исем-абруйы күтәрелгәндән-күтәрелә килде.
Фәниә материалдарын иркенләп, киң ҡоласлы итеп яҙа. Мәгәр уның яҙмаларын уҡығанда “Ҡасан бөтөр инде был һүҙ болғатыу?” тип ултырмайһың. Күләмле мәҡәләләре бер тында уҡып сығыла. Ябай ғына кешеләр, ғәҙәти генә хәл-ваҡиғалар хаҡында яҙылған кеүек тә, ә үҙҙәренән айырылып булмай. Хикмәт ниҙә?
Бына әле уның һуңғы йылдарҙа ғына яҙылған әҫәрҙәренән тупланған “Яҙмыштар ярында” исемле мәжмүғәһен ҡулға алып, ундағы яҙмалар менән ентекле танышып сыҡҡас, был хикмәттең ниҙә икәнлегенә бер аҙ төшөнә лә башланым шикелле.
Өфөлә баҫылып сыҡҡан был күләмле китапта (312 биттән тора ул) журналист-шағирәнең һуңғы йылдарҙа күңел йылыһы, хистәр менән һуғарылып яҙылған әҫәрҙәре тупланған. Һәм был яҙмаларҙа — тиҫтәләрсә шәхес яҙмышы. Был китапты ҡулыма алғас, ике-өс көн буйы айырыла алманым әле мин: ундағы шәхестәр хаҡында ҡайта-ҡайта уҡыным. Иҫәбем тел оҫтаһы Фәниәнең яҙмаларына ҡарата үҙ мөнәсәбәтемде белдереү, уның ижади офоҡтарын киң ҡатлам уҡыусыларға асып биреүҙә ине.
Эйе, был китапта тиҫтәләгән шәхестең тормошона, ижадына, ҡылған ғәмәлдәренә байҡау яһала, баһа бирелә. Иң тәүҙә авторҙың өҫтә әйтелгән “Ул һаман да йәш” исемле әҫәренә туҡталайыҡ әле. Был күләмле яҙмала ул Таһир Ахунйәновтың күркәм, аҫыл сифаттарын буяуҙарҙың сағыуҙарын ҡулланмайынса ғына аса алған, минеңсә. Таһир ағай “ҙур мөнбәрҙән” төшкәс тә, халыҡтың үҙенә булған мөнәсәбәтен былай тип аңлата: “... Ләкин шул тынысландыра ине: бер генә кеше лә, ҡайҙа ғына осрамаһын, минең адресҡа насар һүҙ әйтмәне. Киреһенсә, рәхмәт әйтәләр ине. Әллә ҡайҙан булған хәлдәрҙә әллә кемдәр, хатта урамда осратып, ярҙам иткәнемде иҫкә ала”. Бына ошо бәләкәй деталь очерк геройының кемлеген аса түгелме?
Әйткәнебеҙсә, журналист-шағирә, нигеҙҙә, әҙәбиәт, мәҙәниәт, фән әһелдәре хаҡында яратып һәм белеп яҙа. Был фекерҙе йөпләү өсөн Мостай Кәрим, Нәжиб Асанбаев, Фәриҙә Ҡудашева, Суфиян Поварисов һәм башҡалар кеүек билдәле шәхестәр хаҡындағы яҙмаларҙы күҙҙән кисереү ҙә етәлер. Улар тураһындағы яҙмаларҙы уҡығас, авторҙың киң эрудициялы һәм офоҡло булыуына инанаһың. Теге йәки был шәхес тураһында яҙырҙан элек уның һөнәре-кәсебе хаҡында бер аҙ булһа ла белмәйенсә тороп, был кеше менән әңгәмә ҡороу мөмкин түгел. Фәниәнең ана шундай олуғ шәхестәр менән әңгәмә ҡороп, уҡыусыларҙы тәьҫирләндерә-хисләндерә алырлыҡ яҙмалар тыуҙырыу һәләте уның профессиональ кимәлен күрһәтә.
Фәниә Ғәбиҙуллина тирә-яғыбыҙҙағы күркәм шәхестәр, хәл-ваҡиғалар тураһында кинәнеп-рәхәтләнеп, матур, бай әҙәби тел (Ҡазанда бөйөк әҙип Мөхәммәт Мәһдиевтән дәрес-һабаҡ алған бит ул) менән яҙа. Әммә ул тормоштағы күңелһеҙ күренештәргә, айырыуса мөтәшағирҙарға, микрофонға аҡырыусы йырсыларға, көй боҙоусыларға мәҙхиә йырлаусылар затынан түгел. Уларға ҡарата һүҙе ҡәтғи һәм талапсан. Әйтәйек, “Һеҙ сатирик шиғырҙы баҫмайһығыҙ инде ул”, “Йырҙың йыртығы юҡ, тиһәләр ҙә...”, “Иғтибарлыраҡ бул, йырсы иптәш”, “Шағирға һүҙ етәме?” кеүек яҙмалары — бының асыҡ дәлиле. Эйе, Фәниә Ғәбиҙуллина — кәрәк сағында, уратып-суратып тормайынса, тураһын әйтә лә белеүсе ҡыйыу журналист.
Үҙен ҡәләм эйәһемен тип йөрөгән кеше яралы яҙмышлы, ҙур һынауҙарға дусар булғандарға битараф ҡала алмай. Улар хаҡында Фәниә, йән ауазына хис-тойғоларын ҡушып, үҙенең үтемле һүҙен әйтә килә. Был фекеремде авторҙың “Туң Себер ерендә ҡалды ҡәбере әсәйемдең”, “Етемлектең әсеһен беләм, сит-яттарға һеҙҙе бирмәм”, “Табанымда ҡалған ер йылыһы хистәремә тынғы бирмәй бөгөн”, “Көслө рухлы ғүмер юлын үҙе һыҙа” һәм “Минең үлемемдә бер кемде лә ғәйепләмәгеҙ...” исемле яҙмалары раҫлап тора.
Башта әйткәнемсә, Фәниә Ғәбиҙуллинаның был йыйынтығын ҡулға бер алғас, уҡып сыҡмай ҡуйып булмай. Унда тиҫтәләрсә шәхестең бәхет-шатлыҡ менән һуғарылған, шулай уҡ яралы, рәнйетелгән яҙмышлыларҙың тормош-көнкүреше Фәниәгә генә хас оҫталыҡ менән тасуирланған. Яҙмаларҙы әҙәби әҫәр һымаҡ уҡыйһың. Был — журналистың бай теленең ҡөҙрәте һөҙөмтәһе.
Китапты уҡып сыҡҡас, башҡорт һәм татар даирәһендәге күп данлы-шөһрәтле шәхестәр менән осрашып һөйләшкән кеүек булаһың, шулай уҡ башҡорт һәм татар мәҙәниәте, әҙәбиәте, мәғрифәтенән бай мәғлүмәт туплап, үҙең өсөн бәләкәй булһа ла “Американы” асаһың. Шуға ла уның әҙәбиәт һөйөүселәрҙең, мәктәп уҡыусыларының, студенттарҙың, мөғәллимдәрҙең өҫтәл китабына әүерелеүенә һис шигем юҡ.