Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Селәүҙе илдән сығарыу тыйыла
Тәбиғәттә һәр тереклек үҙенең ниндәйҙер файҙаһы менән таң ҡалдыра. Мәҫәлән, селәүсен. Ә инде уны үрсетеп, сауҙа итеү вермикультура тип атала.


АҠШ-тың Калифорния штатында ошо фәнгә нигеҙ һалған Томас Джейсон Баррет үҙенең фермаһында уларҙы ишәйтеү менән шөғөлләнгән. “Тәбиғәт шарттары уңай килгәндә, селәүсендәр ярҙамында ерҙең уңдырышлы ҡатламын биш йылда 2,5 сантиметрға арттырырға мөмкин”, – тигән ул. Билдәле булыуынса, тәбиғәттә был күренеш йөҙәр йылға һуҙыла.
Селәүҙең ашҡаҙан-эшкәртеү системаһы аша сыҡҡан тәбиғи ҡалдыҡ ниндәйҙер дәрәжәлә минераль ашламаға әүерелеп, үҫентеләр өсөн ғәжәп файҙалы матдәгә әйләнә һәм бер үк ваҡытта ерҙең составын байыта. Тап шуға ла 1965 йылда АҠШ-та уның ауыл хужалығын үҫтереүҙәге ярҙамын аңлаған етәкселәр селәүҙе илдән сығарыуҙы ҡәтғи тыйыу тураһында закон ҡабул итә.
Был йәһәттән Рәсәйҙә хәлдәр нисек һуң? Дөрөҫ, Совет осоронда вермикультураға ҡыҙыҡһыныу булманы, үҫемлек, аш-һыу, мал ҡалдыҡтарын тиҙәк селәүсене эшкәртте. Шулай ҙа 90-сы йылдар башында үҙебеҙҙең селәүсендәр тоҡомон булдырыу буйынса эш башланды. Уның менән “Старатель” штамы алған А.М. Игонин шөғөлләнде. Әлбиттә, бер аҙҙан бүтәндәре лә барлыҡҡа килде. Мәҫәлән, “Мәскәү гибриды”. Әммә был тоҡомдар менән һынауҙар үткәрелмәне, селекция ҡаҙаныштары булараҡ Дәүләт реестрына ла индерелмәне. Шуға ла уларҙың уңышы хаҡында үрсетеп һатҡан кешеләр һүҙенән сығып ҡына фекер йөрөтөргә мөмкин. Әммә беҙҙекеләрҙең Рәсәй климатына сыҙамлылығы хаҡында шикләнмәй әйтергә була.
Селәүҙәр ярҙамында органик ҡалдыҡтар ҡыйбатлы ашламаға әйләнә. Уларҙы туҡландырыу өсөн аҙыҡ-түлек, иҫке ҡағыҙ, туҡыма, йәшелсә ҡалдыҡтарын, хатта бысҡы вағын файҙаланырға мөмкин.
Биогумус һәм селәү етештереү өсөн вермикультура менән шөғөлләнгән хужалыҡтарҙа эш иҙәне ҡаты япмалы булған биналарҙа алып барыла. Иҙәнгә биомасса һалып, селәүсен инәләре ебәрелә, һәм улар тау һымағыраҡ итеп өйөп һалынған ҡалдыҡтарҙы эшкәртә, шунда үрсей.
Туҡланыр аҙығы етерлек булғанда селәү тиҙ ишәйә. Бер пар тоҡом йылына 1500-гә ҡәҙәр “бала сығара”. Өлкәндәрен һата барырға мөмкин. Берәүҙәр уларҙы ҡоштар өсөн алһа, икенселәргә балыҡ ҡармаҡлағанда кәрәк. Күп хужалыҡтар артыҡ селәүсендәрҙе он аҡһымына ҡушыу өсөн эшкәртә, ҡатнаш аҙыҡ етештергән предприятиелар уларҙы ҙур теләк менән һатып ала.
Рәсәйҙә сығарылған селәүсен тоҡомдары һалҡынға бирешмәүе, яһалма ояларҙа ҡышлай алыуы менән өҫтөн торһа, Калифорнияла уларҙы йылытылған биналарҙа тотоу талап ителә.


Автор: В. ИСХАҠОВ.


Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Халыҡ һорай, тимәк, кәрәк

Халыҡ һорай, тимәк, кәрәк 30.03.2019 // Иҡтисад

Хәҙер магазин кәштәләре һөт ризыҡтарынан һығылып тора. Ниндәйе генә юҡ уларҙың: ситтән...

Тотош уҡырға 1 512

Орлоҡ эшкәртергә, ашлама етештерергә...

Орлоҡ эшкәртергә, ашлама етештерергә... 29.03.2019 // Иҡтисад

Шишмә районы хакимиәтендә “Инвестиция сәғәте” тәртибендә эшҡыуарҙар менән осрашыу булды. Унда ике...

Тотош уҡырға 1 533

Һабантуйға килегеҙ!

Һабантуйға килегеҙ! 29.03.2019 // Иҡтисад

Башҡортостан Башлығы вазифаһын ваҡытлыса башҡарыусы Радий Хәбиров 14 – 15 июндә “Урал аръяғы-2019”...

Тотош уҡырға 1 430

Көмөш йөҙөк – ҡул күрке, оҫта – донъя тотҡаһы
"Файҙаһы ҙур буласаҡ"

"Файҙаһы ҙур буласаҡ" 28.03.2019 // Иҡтисад

Был сараның файҙаһы, һис шикһеҙ, ҙур буласаҡ. Шундай фекергә килде тәүге “Инвестиция сәғәте”ндә үк...

Тотош уҡырға 1 479

Баҡалылар ниндәй маҡсат менән яна?

Баҡалылар ниндәй маҡсат менән яна? 28.03.2019 // Иҡтисад

Баҡалы районында үткән “Инвестиция сәғәте”ндә ауыл хужалығына бәйле проекттар ҡаралды....

Тотош уҡырға 1 443

Тәү сиратта – урман мәсьәләһе

Тәү сиратта – урман мәсьәләһе 28.03.2019 // Иҡтисад

Йылайырҙа ла “Инвестиция сәғәте” үтте. Унда район хакимиәте башлығы Илгиз Фәтҡуллин, Эшҡыуарлыҡ һәм...

Тотош уҡырға 1 506

Кәңәшле эш тарҡалмаҫ

Кәңәшле эш тарҡалмаҫ 28.03.2019 // Иҡтисад

Бәләкәй һәм урта эшҡыуарлыҡ менән шөғөлләнгәндәр, үҙ кәсебенә яңы тотонғандар, ситтән килгән...

Тотош уҡырға 1 517

Һәр яҡлап ярҙам күрһәтеләсәк

Һәр яҡлап ярҙам күрһәтеләсәк 28.03.2019 // Иҡтисад

Бөгөн Учалы районы хакимиәтендә муниципаль "Инвестиция сәғәте" үтте....

Тотош уҡырға 1 478

Сибайҙа - “Инвестиция сәғәте”

Сибайҙа - “Инвестиция сәғәте” 28.03.2019 // Иҡтисад

Билдәле булыуынса, республика Башлығы вазифаһын ваҡытлыса башҡарыусы Радий Хәбиров ҡала һәм район...

Тотош уҡырға 1 469

Аныҡ һөҙөмтә күренә башланы

Аныҡ һөҙөмтә күренә башланы 28.03.2019 // Иҡтисад

Бөгөн Кушнаренкола өсөнсө тапҡыр “Инвестиция сәғәте” ултырышы үтте....

Тотош уҡырға 1 435

Ауыл ҡатынының тормошон ауырлаштыралар

Ауыл ҡатынының тормошон ауырлаштыралар 27.03.2019 // Иҡтисад

Ауыл ерендә эшләгән ҡатын-ҡыҙҙы бигүк күңелле булмаған үҙгәрештәр көтә. Рәсәйҙең Хеҙмәт һәм социаль...

Тотош уҡырға 1 705