Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Ҡаҙҙар “ожмах”ы
Ҡаҙҙар “ожмах”ыМәмбәт ауылында йәшәгән Әлибаевтар ғаиләһе меңләгән ҡаҙ аҫрай, тип ишеткәс, ул тиклем ҡошто нисек тәрбиәләп үҫтерәләр икән, тигән уй үтте баштан. Бер яҡтан аптыратһа, икенсе яҡтан һоҡланыу тойғоһо уятты. Ярай, үҫтерәләр икән, ти, меңләгән ҡаҙ. Ә бит уларҙы ҡайҙалыр алып барып һатырға, мамығын тапшырырға кәрәк. Йөҙләгән һорауға яуап алыу, тырыш ғаилә менән танышып, ҡаҙҙарҙы үҙ күҙебеҙ менән күреү өсөн Мәмбәт ауылына елдерҙек. Бар яҡлап та тырыш ғаилә күпләп ҡаҙ үҫтереү менән генә түгел, балыҡ үрсетеү менән дә шөғөлләнә икән.

Ҡош-ҡортто күреү теләге менән ҡаҙҙар йөрөгән күлгә юл тоттоҡ. Йәшел хәтфә үләнгә ап-аҡ ҡар түшәлгәнме ни? Ҡаҙҙарҙың күплеген күреп ғәжәпләндек. Ҡайһыһы күлдә йөҙә, бер төркөмө үлән йолҡа, берәүҙәре ял итә. Ысынлап та, ҡаҙҙар “ожмах”ы!
Юлыбыҙ уң булды, ҡошсолоҡ территорияһында йәш эшҡыуар Шамил Әлибаев һәм уның олатаһы Надим ағайҙы осраттыҡ. Һорауҙы ағайға бирәм. Баҡһаң, барыһы ла шәхси хужалыҡтан башланған икән.
– Бәпкәләрҙе бәләкәй саҡтарында ҡарауы ауыр. Бер-береһенең өҫтөнә менеп, тапап үлтереү ҡурҡынысы бар, шуға ла алмашлап, көнө-төнө ҡарайбыҙ. Үлтермәҫкә тырышабыҙ инде. Ҙурайһалар, ҡарау ауырлығы кәмей, алдарынан һыу, ем өҙмәҫкә кәрәк, – тине ул, быуаға ыңғайлаған ҡаҙҙарға ымлап. – Ҡаҙҙар һыуһыҙ тора алмай инде ул. Сәғәттәр буйы йөҙөргә әҙерҙәр...
— Ҡоштарҙы йәшел үләндә туйғансы йөрөтөү, быуала ҡойондороу – мотлаҡ үтәлә торған көндәлек эш. Улар көнөнә ике килограмм үлән ашарға тейеш, – тип һүҙгә ҡушыла Шамил.
Ошо әңгәмәнән генә лә ҡош-ҡорт үрсетеүҙең ғаиләнең һәр ағзаһы ҡыҙыҡһынған, үҙ өлөшөн индергән дөйөм шөғөл икәнлеген аңлайһың.
– Ҡаҙ үҫтереүҙең мәшәҡәте күп. Күпләп үрсетәм, үҫтерәм тиһәң, бының өсөн ваҡыт, тырышлыҡ, теләк кәрәк, — ти йәш эшҡыуар.
– Ҡаҙҙарығыҙҙың ҡош киҙеүе менән сирләгәне юҡтыр? – тип һорайым.
– Аллаға шөкөр, ундай хәлдәр булманы. Бер тәүлекле бәпкәне бәпкә үләненә сығарып, үлән тарттырабыҙ, сөнки ул төрлө витаминға бай. Бәпкә үләне тартып үҫкән ҡаҙ төрлө ауырыуҙарға бирешеп бармай. Шулай уҡ витаминдар бирәбеҙ, ә теләһә ниндәй вакцина, дарыуҙар һалмайбыҙ. Экологик яҡтан таҙа ҡаҙ булып үҫәләр, – ти Әлибаев.
Артабан ул ҡыҫҡаса хужалығы менән таныштырҙы:
– 2014 йылда балыҡ үрсетеү хужалығын, ә ҡошсолоҡ йүнәлешен 2016 йылда астым һәм эште 700 баш ҡаҙ аҫрауҙан башланыҡ. Айырыуса нимә ашайҙар, нимәнән үләләр кеүек һорауҙарға ярайһы уҡ яуап табып, тәжрибә туплағандан һуң, ҡоштар һанын арттырҙыҡ. Бөгөн хужалыҡта “итальян” тоҡомло 4250 баш ҡаҙ иҫәпләнә. 240 гектар көтөү ере бар, биш гектар майҙанды биләгән күлдә йөҙәләр, мең квадрат метр ҙурлығындағы ферма төҙөнөк. Ҡаҙҙар йөрөгән күлдең тирә-яғы кәртәләп алынған.
Ҡаҙҙарға ҡатнаш аҙыҡты Гай ҡалаһынан алабыҙ. Был ҡиммәткә төшә, шуға күрә лә алдағы йылдарҙа үҙебеҙ етештерергә ниәт бар...
Тырыш эшҡыуар дәүләт ярҙамы, грант алып, балыҡ үрсетеү хужалығы ла асып өлгөргән. “Йыл һайын күлгә икешәр тонна балыҡ ебәреп торасаҡбыҙ”, — ти ул. Был күлдә һаҙан, суртан кеүек балыҡтар ҙа бар. Былтырғы йыл хатта балыҡсылар ярышы ойоштороп, күпләп балыҡ та тотҡандар.
Йәш эшҡыуарҙан киләсәккә пландары менән ҡыҙыҡһынғас:
– Ҙур күлдә балыҡсылар өсөн бәләкәй өйҙәр төҙөргә, мунса һалып ултыртырға, ғөмүмән, ял урындары булдырырға иҫәп бар. Шулай уҡ күпләп һарыҡ аҫрарға теләйем, – ти Әлибаев.
Ҡаҙҙарҙы баҙарға сығарып һаталар, ә мамығын Мәскәү фабрикаһына куртка тегеү өсөн оҙаталар. Шулай уҡ киләсәктә ҡаҙҙы элек ата-бабалаларыбыҙ ҡаҡлағанса ҡаҡлап, халыҡҡа сығарып һатыу пландары ла бар тырыш эшҡыуарҙың.
“Ҡаҙ ҡанаты ҡат-ҡат була…” тип йырлау ғына анһат. Ә бит меңәрләгән ҡаҙҙы ауырытмай, юғалтыуһыҙ тәрбиәләү, ай-һай, еңелдән түгел. Быны ҡаҙ тотҡан кеше генә беләлер, ҡыйынлыҡтарын аңлайҙыр.

Хәйбулла районы.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Баҙар түгел,  баҡса бирә ашлама

Баҙар түгел, баҡса бирә ашлама 31.01.2024 // Баҡса

Баҡсалағы һәр түтәл-ҡыуаҡтан биҙрәләп уңыш алыу – һәммәбеҙҙең дә яҡты хыялы. “Компостер” тигән...

Тотош уҡырға 1 287

Ҡыяр-помидор тоҙлар мәл Һыуыҡ һыуҙа тоҙланған ҡыяр

Ҡыяр-помидор тоҙлар мәл Һыуыҡ һыуҙа тоҙланған ҡыяр 15.07.2023 // Баҡса

Өс литрлыҡ банка төбөнә бер укроп һабағы, ҡурай еләге, ҡарағат, сейә япрағы һалырға. Бер рәт ҡыяр...

Тотош уҡырға 3 160

Уңышты нисек һаҡларға?

Уңышты нисек һаҡларға? 15.07.2023 // Баҡса

Сөгөлдөр һәйбәт һаҡланһын өсөн һабағын ҡул менән бороп өҙмәгеҙ, ә төбөн 1-1,5 сантиметр оҙонлоғонда...

Тотош уҡырға 1 437

Алтын йомортҡа... һарайҙа

Алтын йомортҡа... һарайҙа 21.05.2023 // Баҡса

Тауыҡ йылы тамамланды, ләкин шәхси хужалыҡтарҙа ҡош-ҡорт тотоу төп тармаҡ булып ҡала. Ите,...

Тотош уҡырға 1 145

Кишер яратһаң

Кишер яратһаң 21.05.2023 // Баҡса

Кишерһеҙ бер табынды ла күҙ алдына килтереп булмай. Уны беҙ аш, былау бешергәндә, салаттар...

Тотош уҡырға 1 147

Сәскәләр тураһында

Сәскәләр тураһында 21.05.2023 // Баҡса

– Башҡа мәшәҡәттәр менән мартта сәскә сәсә алманым. Йәй көнө баҡсаға күсереп ултыртыу өсөн әле...

Тотош уҡырға 1 380

Ер еләге үҫтереү тәртибе

Ер еләге үҫтереү тәртибе 21.05.2023 // Баҡса

Беҙҙәге һауа шарттарында ер еләгенең вегетация осоро ҡар иреп бөткәс тә башлана. Май аҙаҡтарында...

Тотош уҡырға 1 142

Нимә беләбеҙ?

Нимә беләбеҙ? 21.05.2023 // Баҡса

Картуф мал, ҡош-ҡорт аҙығында ла, сәнәғәт өлкәһендә лә киң ҡулланыла. Медицина өлкәһе ғалимдары...

Тотош уҡырға 1 206

Редис, помидор, борос...

Редис, помидор, борос... 23.03.2022 // Баҡса

Иртә яҙҙан сәсеп үҫтерелгән йәшелсә үҫентеләрен башта быяла йәки полиэтилен япма аҫтына, шунан асыҡ...

Тотош уҡырға 1 893

Һыу һибеү һәм туҡландырыу

Һыу һибеү һәм туҡландырыу 23.03.2022 // Баҡса

Июлдә баҡсала төп эштәр­ҙең береһе ул. Һыуҙы иртән йә­ки кисен, ҡояш артыҡ ҡыҙ­ҙыр­ма­ғанда,...

Тотош уҡырға 2 007

Ҡоротҡостарҙы ҡоротҡос

Ҡоротҡостарҙы ҡоротҡос 23.03.2022 // Баҡса

Туҡланыу шарттарына ҡарап, ҡоротҡостар ике төргә бүленә: беренсеһе үҫемлектең һутын һурһа, икенсеһе...

Тотош уҡырға 1 306

Әтәсте нисек һайларға?

Әтәсте нисек һайларға? 23.03.2022 // Баҡса

Ихата йәме нимәлә? Нисек кенә сәйер булмаһын — әтәстә! Һәүетемсә генә барған ауыл тормошона...

Тотош уҡырға 1 534