Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Баш ҡалалағы берҙән-бер ҡомартҡы
Непейцев дендропаркы баш ҡаланың Шота Руставели менән Адмирал Макаров урамдары араһында урынлашҡан. Был – ябай урман ғына түгел, ә тәбиғәт ҡомарт­ҡыһы, уның үҙенсәлекле тарихы, ҡала тормошонда үҙ урыны бар.  

Паркка XIX быуатта нигеҙ һалынған. Элек ошо урында Өфө дворяны Осип Непейцевтың дачаһы торған. Унан һуң Ырымбур губернаһының халыҡ училищелары директоры Иван Базилев хужа булған. Уның вафатынан һуң милек улына күскән. Ауыл хужалығы белгесе Алексей Иванович Базилев берен­селәрҙән булып Башҡорт­останда емеш-еләк питомнигы ойоштор­ған. Дендропаркта әле лә Алыҫ Көнсығыштан, Азиянан, Төньяҡ Американан килтерелгән, ботаниктар тарафынан ике йөҙ йыл самаһы элек сығарылған үҫемлектәр бар. Ҡасандыр селекционер-ғалимдар “америка” һәм “амур” винограды, “маньчжурия” сәтләүеге, “веймут” ҡарағайы, ҡыҙыл имән, башҡа ағас һәм ҡыуаҡтар ултыртҡан.
1923 – 1924 йылдарҙа дендропарк өсөн Өфө урман хужалығы техникумы яуап биргән. Утыҙынсы йылдарҙа ул Башҡорт урман-тәжрибә станцияһы ҡарамағына күскән. Оҙаҡ ваҡыт Башҡорт дәүләт университеты һәм Башҡортостан ауыл хужалығы институты, техникум һәм мәктәптәр өсөн уҡытыу-тәжрибә базаһы булып хеҙмәт иткән. Шул осорҙағы ғилми эштәрҙән күренеүенсә, бында йөҙҙән ашыу төр үҫемлек һаналған. 
1965 йылда БАССР-ҙың Министр­ҙар Советы ҡарары менән дендропарк тәбиғәт ҡомартҡыһы тип иғлан ителгән. Ҡыҙғанысҡа ҡаршы, 90-сы йылдар башынан уға бөтөнләй ҡул һелтәгәндәр. Әле иһә паркты аяныслы хәленән сығарыу өсөн бөтөн ведомстволар ҙур тырышлыҡ һала. Башҡараһы эш байтаҡ, шул уҡ ваҡытта атҡарылғаны ла бихисап.
Бынан бер нисә йыл элек парктың алтаҡталарын үҫемлектәр баҫып бөткәйне, ҡасандыр күркәм баҡса булған урын ҡараң­ғыланып, сүп-сарға тулғайны. Ҡоро­ған ағастарҙы ла йыйыусы булманы. Урман араһында асоциаль кешеләрҙең әле бер, әле икенсе урында ут яғып, кәйеф-сафа ҡороуы ла паркты шик-шөбһәле урынға әүерелдерә ине.
Әле иһә хәл ярайһы үҙгәргән. Парктарҙы төҙөкләндереү програм­маһына ярашлы, унда асфальт юл һалынған, иҫке ағастар киҫелгән, ултырғыстар ҡуйылған. Бында спорт менән шөғөлләнергә сығыусылар, балалары менән уйнарға килеүселәр, саф һауа һулаусы өлкән йәштәгеләр ҙә бихисап. 
Йылына ике тапҡыр – яҙ һәм көҙ – төрлө йәмәғәт ойошмалары хеҙмәткәрҙәре паркты таҙартырға сыға. Ошо көндәрҙә дендропаркты йәнә йыйыштырыу өсөн ике йөҙгә яҡын кеше йыйылды, сараны Башҡортостандың Тәбиғәт­тән файҙаланыу һәм экология ми­нистр­лығы ойошторҙо.
– Непейцев дендропаркы – Өфө­ләге берҙән-бер тәбиғәт ҡомартҡыһы, айырыуса һаҡланыусы тәбиғәт биләмәһе, – тине Башҡортостандың тәбиғәт­тән файҙаланыу һәм экология ми­нистры Илдар Һаҙыев. – Өмә беҙҙең өсөн күптән йолаға әүерелгән. Йыл һайын бер нисә тапҡыр хеҙмәт­тәштәр менән паркты таҙартырға сығабыҙ, уның ыңғай яҡҡа үҙгәреүен күҙәтәбеҙ. Был уникаль урынды киләсәк быуындар өсөн һаҡларға кәрәк. Экологик сарала етәкселәр ҙә, парктың хеҙмәткәрҙәре лә юҡ – барыбыҙ ҙа тыуған ҡалабыҙҙы яратҡан, уны яҡшыраҡ итеү өсөн үҙ өлөшөн индергән кешеләр.
Өмәлә ҡатнашыусылар бер нисә сәғәт эсендә сүп-сарҙы ике КаМАЗға тейәне. Шулай уҡ паркта кемдеңдер битарафлығы һәм мәғәнәһеҙлеге менән килеп эләккән терегөмөшлө лампалар ҙа табылды. Хәүефле табышты “Экобокс” компанияһының махсус машинаһына алып барҙылар. Әйткәндәй, улар сарала әүҙем ҡатнашты. Тирә-йүндәге йорттарҙа йәшәүселәр ҙә өмәнән ситтә ҡалманы, йорт-гараждары тирәһендәге сүп-сарҙы йыйҙы.


Автор: Л. АЙҘАРОВА.


Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Башҡортостан күгендә БПЛА күргәндәр

Башҡортостан күгендә БПЛА күргәндәр 04.07.2025 // Йәмғиәт

Бөгөн Краснокама районы күгендә БПЛА осоп йөрөгән....

Тотош уҡырға 14

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы көслө ел һәм йәшен тураһында иҫкәртте

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы көслө ел һәм йәшен тураһында иҫкәртте 04.07.2025 // Йәмғиәт

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы көслө ел һәм йәшен тураһында иҫкәртте...

Тотош уҡырға 14

Яҡташыбыҙ 72,2 миллион һум отҡан

Яҡташыбыҙ 72,2 миллион һум отҡан 04.07.2025 // Йәмғиәт

Уға лотереяла уңыш йылмайған....

Тотош уҡырға 16

Өфөлә Радий Хәбиров Антон Котяков менән эшлекле осрашыу үткәрҙе

Өфөлә Радий Хәбиров Антон Котяков менән эшлекле осрашыу үткәрҙе 04.07.2025 // Йәмғиәт

Өфөлә Радий Хәбиров Антон Котяков менән эшлекле осрашыу үткәрҙе...

Тотош уҡырға 16

Башҡортостанда мәғариф өлкәһендә түләүле хеҙмәттәр буйынса ҡыҙыу бәйләнеш асыла
Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы ҡойма ямғыр һәм йәшен хаҡында иҫкәртте
Башҡортостанда республика дауаханаларының баш табиптары менән телекүперҙәр асыла

Башҡортостанда республика дауаханаларының баш табиптары менән телекүперҙәр асыла 03.07.2025 // Йәмғиәт

Ике аҙна һайын медицина округтарының үҙәк дауаханалары һәм республика дауаханалары табиптары тура...

Тотош уҡырға 24

Өфөлә түләүле парковкалар буйынса кол-үҙәккә көнөнә 100-гә яҡын шылтыратыу ҡабул ителә
Республика райондарының береһендә медицина хеҙмәткәрҙәренә ярҙам саралары бойомға ашырыла

Республика райондарының береһендә медицина хеҙмәткәрҙәренә ярҙам саралары бойомға ашырыла 02.07.2025 // Йәмғиәт

Мәләүез районында йәш табиптарға торлаҡты ҡуртымға алыу хаҡы ай һайын 10 мең һум күләмендә...

Тотош уҡырға 23

Радий Хәбиров Башҡортостанда ҡалырға хәл иткән йәш ғалимдарға шәхсән ярҙам итергә вәғәҙәләне

Радий Хәбиров Башҡортостанда ҡалырға хәл иткән йәш ғалимдарға шәхсән ярҙам итергә вәғәҙәләне 02.07.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостан бер ҡасан да ошондай күп талантлы, сағыу йәш ғалимдарҙы ҡабул иткәне юҡ ине,...

Тотош уҡырға 49

Республикала ғаилә ҙур суммала лотерея отҡан

Республикала ғаилә ҙур суммала лотерея отҡан 02.07.2025 // Йәмғиәт

Республикала ғаилә ҙур суммала лотерея отҡан...

Тотош уҡырға 27

Мәскәүҙә һабантуй ойошторола

Мәскәүҙә һабантуй ойошторола 02.07.2025 // Йәмғиәт

Мәскәүҙә һабантуй ойошторола...

Тотош уҡырға 28