Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Ҡасаҡтан булмай ҡасып
Европала миграция мәсьәләһен көйләй белмәүҙәре, Бөйөк Британияла Лейборис­тар партияһы лидеры итеп Джереми Корбиндың һайланыуы, Тажикстанда хәүефһеҙлек саммиты башланыуы иғтибар үҙәгендә булды.


Европа халҡының төп бәләһе

Европа илдәре ҙур хәүеф аҫтында ҡалды: Төньяҡ Африка һәм Яҡын Көнсығыш илдәрендә барған һуғыш һөҙөмтәһендә меңәрләгән кеше яҡшы тормош эҙләп шул ҡитғаға ағыла. Ҡасаҡтар Урта диңгеҙ аша төрлө илдәргә килә һәм һуңынан башлыса Германия, Франция, Бөйөк Британия кеүектәрҙә төпләнә, сөнки тап уларҙа ҡасаҡтарға юғарыраҡ күләмдә пособие түләү ҡаралған. Тик был илдәрҙең дә мөмкинлеге сикле.
Билдәле булыуынса, 1985 йылда уҡ Шенген килешеүе буйынса Европа илдәре үҙ-ара дәүләт сиктәрен асыу хаҡында белдергәйне. Йәғни бер илгә килеп ингән ҡасаҡ икенсеһенә лә иркен үтә ала. Шуға ла Европа союзы етәкселеге мигранттар башта ҡайһы илгә мөрәжәғәт иткән булһа, шул илдә ҡалырға тейеш тигән талапты ҡуя.
Бындай сикләүҙәр генә ҡасаҡтар ағымын туҡтата алмай. Шул сәбәпле үткән аҙнала Германия көньяҡтан үҙ дәүләт сиктәрен ҡасаҡтар өсөн ваҡытлыса япты. Был хаҡта илдең эске эштәр министры Томас де Мозьер белдерҙе. Канцлер Ангела Меркелдең һүҙҙәренсә, Германия өс-дүрт йыл һуҙымында ярты миллионға тиклем мигрантты үҙенә һыйындыра ала, тик ҡасаҡтарҙың һаны бер йыл эсендә генә 300 меңдән ашҡан. Шуға ла Германия әлегә уларҙың ағымын көйләү өсөн сик буйын (Австрия яғынан) ябып торорға мәжбүр. Был өлгөгә Европаның башҡа илдәре лә эйәрмәксе, сөнки миграция мәсьәләһе уларҙың да зитына ныҡлы тейә. Эшһеҙлек кимәле юғары булған Франция өсөн ҡасаҡтар ысын мәғәнәһендә баш бәләһенә әүерелә бара. Донъялағы иҡтисади көрсөк арҡаһында башҡа илдәрҙә лә хәл шундайыраҡ. Мигранттарҙың, арзан эшсе көскә әүерелеп, урындағы халыҡтың “икмәген тартып алыуы” ихтимал.
Ә бына Германия канцлеры Ангела Меркель мигранттарҙы ил иҡтисадына ниндәйҙер кимәлдә инвестиция йәлеп итеүсе тип ҡарай. Шул уҡ ваҡытта немец халҡына эшһеҙлек янамаясаҡ, тип тә белдерә. Эйе, Германия иҡтисадының мөмкинлектәре киң. Ә бит Европа дәүләттәренең барыһының да иҡтисады улай көслө түгел. Унан килеп, ҡасаҡтар мәсьәләһе бер иҡтисадҡа ғына ла ҡағылмай бит әле. Күскенселәр үҙҙәре менән бергә яңы ғөрөф-ғәҙәт, дин, мәҙәниәт тә алып килә һәм уларҙың ҡылыҡтары урындағы халыҡҡа оҡшап етмәүе лә бар. “Ислам дәүләте” боевиктарының да ҡасаҡтар менән бергә Европа илдәренә үтеп инеүе мөмкин. Был инде – үҙе үк ҙур хәүеф. Бына шулай, Төньяҡ Африка һәм Яҡын Көнсығыш илдәрендә АҠШ башлап ебәргән һуғыштар Европаның төп бәләһенә әүерелә бара.

Лейбористар “һул”ға тарта


Бөйөк Британияла Лейбористар партияһы лидеры итеп билдәле социалист Джереми Корбин һайланған. Был кеше ошоғаса марксизм тәғлимәттәрен алға һөрөүсе булараҡ билдәле ине, шуға ла уға власть вәкилдәре әллә ни әһәмиәт биреп еткермәне шикелле. Әле килеп Корбиндың Лейбористар партияһы етәксеһе итеп һайланыуы етәкселекте һағайтмай ҡалманы. Илдең премьер-министры, консерватор Дэвид Кэмерон уны “илде тарҡатыуға илткән кеше” тип атап та өлгөрҙө. Шул уҡ ваҡытта Корбинды партия етәксеһе итеп һайланыуы менән ҡотлаусылар ҙа булманы түгел. Тәүгеләрҙән булып Грецияның “Сириза” партияһы тәбрикләү телеграммаһы ебәрһә, аҙаҡ Аргентина президенты Кристина Фернандес де Киршнер ҙа ҡотлаған.
Джереми Корбиндың Лейбористар партияһы лидеры итеп һайланыуы илебеҙ өсөн дә бик ҡулай, сөнки ул быға тиклем Бөйөк Британияның НАТО ағзаһы булыуына ҡаршы сығыш яһап килде, шул уҡ ваҡытта Рәсәй менән мөнәсәбәттәрҙе көйләү кәрәклеген белдерҙе. Украинала Майҙан сыуалыштары булып уҙғандан һуң был илгә ярҙамды туҡтатыу мәсьәләһен дә ул башлап күтәрҙе. Әгәр ҙә власҡа килә ҡалһа, байҙарға һалымды арттырасағын, ярлылар мәнфәғәтен ҡайғыртасағын да әйтә килә.
Билдәле булыуынса, Бөйөк Британия парламентына сираттағы һайлау 2020 йылда уҙасаҡ. Шуға тиклем мәрәй туплап, халыҡ араһында абруй яулай алһа, кем белә, бәлки, Корбин илдең премьер-министры ла булып китер. Әлегә иһә Бөйөк Британияла Рәсәйҙең бер фекерҙәше барлыҡҡа килеүе лә – ҙур һөйөнөс.

Хәүефһеҙлек – алғы планда

14 сентябрҙә Дүшәнбе ҡалаһында ОДКБ илдәренең саммиты башланды. Коллектив хәүефһеҙлек килешеүе ойошмаһына Рәсәй, Әрмәнстан, Белоруссия, Ҡаҙағстан, Ҡырғыҙстан, Тажикстан инә. Был хәрби блоктың генераль секретары итеп 2003 йылда уҡ Николай Бардюжа һайланған ине, һәм ул әле лә ошо вазифала. Николай Бардюжа заманында Президент хакимиәтендә лә, Хәүефһеҙлек советында ла етәксе булып эшләне.
ОДКБ-ла 2003 йылдан бирле бер етәксе ултыра, тинек. Ә ошо арауыҡта НАТО-ла дүрт етәксе алышынды. Әлбиттә, ОДКБ НАТО-ға ҡаршы ойошторолған блок түгел, шул уҡ ваҡытта быны инҡар итеп тә булмай.
Саммитта бик етди мәсьәләләр ҡарала. Иң мөһиме – Урта Азия илдәренә “Ислам дәүләте” боевиктарының үтеп инеү хәүефе арта. Бигерәк тә Тажикстан-Афғанстан сиге тыныс түгел. Етмәһә, быйыл 4 сентябрҙә Тажикстандың элекке оборона министры урынбаҫары генерал-майор Әбделхәлим Назарзода, ҡораллы төркөм ойоштороп, башта район эске эштәр бүлегенә, һуңынан хәрби ҡорал келәтенә һөжүм иткәйне. Һуңынан ул Рамит тарлауығына ҡасты. Илдең барлыҡ көс структуралары ошо енәйәтсе төркөмдө эҙәрлекләй. Бандиттарҙың бер өлөшө юҡ ителһә лә, ҡасып ҡотолғандары бар. ОДКБ илдәре етәкселәре, шул иҫәптән Владимир Путин ҡатнашҡан саммитта, хәүефһеҙлек мәсьәләләренән тыш, Сүриәләге, Украиналағы хәлдәр ҙә тикшерелер тип көтөлә.







Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Башҡортостанда йәйге кафеларҙа алкоголь һатыу тураһында закон ҡабул ителде

Башҡортостанда йәйге кафеларҙа алкоголь һатыу тураһында закон ҡабул ителде 13.08.2025 // Сәйәсәт

Башҡортостан Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай депутаттары дөйөм туҡланыу объекттарының миҙгелле залдары...

Тотош уҡырға 10

Искәндәр Әхмәтвәлиев Башҡортостан Башлығы хакимиәте етәксеһе вазифаһын башҡарыусы итеп тәғәйенләнде

Искәндәр Әхмәтвәлиев Башҡортостан Башлығы хакимиәте етәксеһе вазифаһын башҡарыусы итеп тәғәйенләнде 11.08.2025 // Сәйәсәт

Дүшәмбе Радий Хәбиров үҙенең указы менән республика Башлығы хакимиәте етәксеһе вазифаһын башҡарыу...

Тотош уҡырға 19

Башҡортостанда Баймаҡ мэры отставкаға китте

Башҡортостанда Баймаҡ мэры отставкаға китте 11.08.2025 // Сәйәсәт

Башҡортостанда Баймаҡ мэры отставкаға китте...

Тотош уҡырға 21

Владимир Путин Башҡортостан профессорына маҡтаулы исем бирҙе
Яҡын арала Владимир Путин Дональд Трамп менән осраша

Яҡын арала Владимир Путин Дональд Трамп менән осраша 07.08.2025 // Сәйәсәт

Ике ил лидерҙарының осрашырға әҙерләнеүе тураһында Рәсәй дәүләте башлығы ярҙамсыһы Юрий Ушаков...

Тотош уҡырға 28

Светлана Верещагина республиканың туризм министры итеп тәғәйенләнде

Светлана Верещагина республиканың туризм министры итеп тәғәйенләнде 06.08.2025 // Сәйәсәт

Светлана Верещагина республиканың туризм министры итеп тәғәйенләнде...

Тотош уҡырға 39

Зөһрә Гордиенко Башҡортостандың туризм министры вазифаһын ҡалдырҙы

Зөһрә Гордиенко Башҡортостандың туризм министры вазифаһын ҡалдырҙы 04.08.2025 // Сәйәсәт

Зөһрә Гордиенко Башҡортостандың туризм министры вазифаһын ҡалдырҙы...

Тотош уҡырға 39

Зөһрә Гордиенко Башҡортостандың туризм министры вазифаһын ҡалдырҙы

Зөһрә Гордиенко Башҡортостандың туризм министры вазифаһын ҡалдырҙы 04.08.2025 // Сәйәсәт

Зөһрә Гордиенко Башҡортостандың туризм министры вазифаһын ҡалдырҙы...

Тотош уҡырға 36

Республика Башлығы яңы кадрҙар тәғәйенләү тураһында белдерҙе

Республика Башлығы яңы кадрҙар тәғәйенләү тураһында белдерҙе 04.08.2025 // Сәйәсәт

Республика Башлығы яңы кадрҙар тәғәйенләү тураһында белдерҙе...

Тотош уҡырға 33

Рәсәйҙә вайымһыҙ ата-әсәләргә штрафтар арттырылды

Рәсәйҙә вайымһыҙ ата-әсәләргә штрафтар арттырылды 01.08.2025 // Сәйәсәт

Рәсәйҙә вайымһыҙ ата-әсәләргә штрафтар арттырылды...

Тотош уҡырға 48

Лариса Александрова Мишкә районы хакимиәте башлығы итеп тәғәйенләнде

Лариса Александрова Мишкә районы хакимиәте башлығы итеп тәғәйенләнде 30.07.2025 // Сәйәсәт

Лариса Александрова Мишкә районы хакимиәте башлығы итеп тәғәйенләнде...

Тотош уҡырға 57

Хәйҙәр Вәлиев Ҡырымда референдумда ҡатнашҡаны өсөн бүләкләнде

Хәйҙәр Вәлиев Ҡырымда референдумда ҡатнашҡаны өсөн бүләкләнде 28.07.2025 // Сәйәсәт

Башҡортостандың Конституция советы рәйесе Хәйҙәр Вәлиев Ҡырым референдумында күҙәтеүсе булды....

Тотош уҡырға 55