Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Кем булып ҡалғыбыҙ килә?
Кем булып ҡалғыбыҙ килә?Шатлығым эсемә һыймай: ҡыҙым тыуҙы минең! Бала табыуы ул тиклем ауыр түгел, исем һайлауы ҡатмарлы, тигәйне берәү. Дөрөҫкә сыҡты бит, әй! Бына икенсе ай китте — исем ҡуша алмайбыҙ. Мин әйткәнде башҡалар яратмай, уларҙыҡы минең күңелгә ятмай...
Әле лә уйлана-уйлана йорт алдына сығып ултырҙым. Күрше өйҙә йәшәүсе Маруся әбей ҙә янымдан урын алды. Яңыраҡ ҡына Белоруссиянан күсеп килгәйне ул.
— Ниңә бойоҡһоң? Ҡыҙ тыуғас, түбәң күккә тейергә тейеш, — ти был.
— Исемдәр баҡсаһына инеп аҙаштым, — тип яуаплайым.
— Баҡсаға инеү үҙе бәхет ул! Аһ, тағы бер инеп сығырға ине!.. — тип әҫәрләнде күршем.
— Рәхим ит, Мәрүсә түтәй. Икәүләп уйлайыҡ. Бәлки, һин башҡорт исемдәрен миңә ҡарағанда ла күберәк беләһеңдер...
— Белмәҫкә тағы!.. Бик таралған башҡорт исемдәре бар, — ти әбекәй. — Минең үҙемә Айгуля тигәне ныҡ оҡшай. Ана, үҙе үтеп китте!
— Нимә һөйләйһең, Маруся түтәй? — тим. — Ул бит урыҫса була!
Әбейем аптыраулы ҡараш ташланы ла:
— Һуңғы ваҡытта насар ишетә башланым. Ҡапыл әйткәнде төшөнмәй ҡалам, — тигән булды.
— Был исемдең тамырында “Ай, гуляла” тигән бик аңлайышлы урыҫ һүҙе ята һымаҡ! — тип ҡысҡырам ҡолағына. — Етмәһә, әлеге ҡыҙҙың ауыҙынан көн дә шул йәмһеҙ һүҙҙәрҙе ишетәм.
Әбекәйем күҙҙәрен селт-селт йомоп алды.
— Бик һәйбәт бер башҡорт исемен әйтәйем һуң. Беҙҙең йортта алты ҡыҙ шул исемде йөрөтә, — тип бик ҡәнәғәт йылмайҙы ул артабан. — Эльвина! Йә, нисек?
— Әҙ генә яңылыштың, түтәй. Ул — интернациональ исем!
— Интер... Нисек, нисек?
— Ҡатнаш һүҙ, — тип аңлатам. — “Эл” тигәнде тәржемә итһәң, “вешай” булып сыға. Йәки “вешайся”. Минең ҡыҙ берәүҙең дә муйынына аҫылынмаҫ! Ә исемдең икенсе өлөшө һиңә тәржемәһеҙ ҙә аңлашыла. “Вина” маҡтау һүҙе түгел. Минең ҡыҙ үҙ ғәйебен үҙе күтәрер, ләкин бүтәндәрҙекен күтәреп йөрөмәҫ.
— Альбина ла интернациональ исем булып сығамы?
— Юҡ! Ул — саф башҡорт исеме. “Ал” һүҙе “бери” була, ә “бина” — “здание”. Аңлашылдымы? Фатирлы булыр.
— Мин дә шулай булыуын теләйем, — тип йылмайып ебәрҙе әбейем. — Әйткәндәй, беҙҙең подъезда ете ҡыҙ бер үк исемде йөрөтә. Бөтәһе лә — һеҙҙең милләт. Үҙегеҙҙең исем, тимәк — Эвелина!
— Юҡ инде, уныһы — яҡын ҡәрҙәшебеҙ булған сыуаштарҙың исеме. Семантикаһына төшөп ҡарағанда, “эве” сыуаштыҡы булырға тейеш. Ә миңә, илһөйәр булараҡ, үҙебеҙҙең башҡорт, мосолман исеме кәрәк!
— Туҡта, ҡыҙма. Беҙҙең йортта тағы кемдәр әле башҡорттар?.. — Әбей бармаҡ бөгөргә кереште. — Римма, Клара, Флорида, Луиза, Регина, Диана, Земфира...
Бер заман әбейем, телһеҙ ҡалып, баш ҡына сайҡай башланы, аҙаҡ күҙҙәре маңлайына менде.
— Нимә булды? — Йөрәгем жыу итеп ҡалды.
— Иҫ киткес хәл бит, ҡәҙерлем! Иҫ киткес!.. Һеҙҙең башҡорт исемдәре шундай киң таралған донъяла! Әле һинең менән һөйләшеп китмәгән булһам, был уй башҡа ла инеп сыҡмаҫ ине!
Мин дә сер бирмәйем, эре генә сирттерәм:
— Донъяла һәр халыҡтың үҙ урыны бар, Мәрүсә түтәй. Нимәһе менән булһа ла улар дан тота. Беҙ иһә исемдәр баҡсаһы менән хаҡлы ғорурланабыҙ...
Маруся әбей ауыҙын асып, һоҡланып тыңлай мине.
— Бүлдергән өсөн ғәфү ит. Әйҙә, заман рухын сағылдырған исем эҙләп ҡарайыҡ, — тип әйтеп һалды ул бер саҡ. Мин һанап алып киттем:
— Октябрина... Тәк-тәк... Революцияны икегә бүлгәндәр: Реваль менән Люция... Хәҙерге заманға әйләндерһәк... Демократия: Дема һәм... Кратия. Шундай исем ҡушырҙар инеме икән? Ҡыҙымдың исеме... Юҡ! Ары киттек. Ленария, йәғни Ленин армияһы... Хәҙер аңлап етмәҫтәр... Замансаға әйләндергәндә, ҡалайыраҡ? Путария... Медария...
Мин фекер йөрөткән арала Маруся әбейем битемдән аҡҡан әсе тиремде һөртөп ала.
— Шулай шул, — ти ул. — Хөкүмәтебеҙ күп итеп бала табырға ҡуша, ә уларға исем ҡушыуы ауыр икәнен аңламай... Нисек ярҙам итергә һуң һиңә?
— Минең ниндәй баҡсала аҙашҡанды аңланыңмы инде?
— Һин борсолма, — тип йыуата Маруся әбейем. — Үҙем ярҙам итәм. Кендек инәһе булмаһам да, исем ҡушыу бурысын алам.
Оҙаҡ уйлағандан һуң, ҡыҙыма исемде Иман тип ҡушырға булдыҡ. Был һүҙгә киң мәғәнә һалынған кеүек. Ни өсөн уны һайлағаныбыҙҙы Мәрүсә түтәй төплөрәк аңлатыр. Башҡорт исемдәре буйынса белгес, йәғни исем-кендек инәһе ул хәҙер. Әйткәндәй, үҙ исеменең дә тарихын асты. “Мәр” тигәне белорус һүҙе булһа, “үсә” тигәне төрки халыҡтарына яҡшы аңлашыла, тине. Хәҙер Мәрүсә түтәйебеҙ исемдәр тарихын өйрәнеү өлкәһендә туҡтамай үҫә лә үҫә.
Әй... Бер мөһим нәмәне онота яҙғанмын. Күптән түгел ошо әбейҙең ейәне донъяға килде. Тыуған көндө үк Иван тип ҡуштылар. Был исемде бүтән халыҡтар әйтә аламы, замансамы, нисек яңғырай — уйлап та торманы. Хәйер, исемдәре әҙ халыҡҡа еңелерәк инде барыбер.
Ә Мәрүсә әбей бирешмәй. Уның аңлатыуы икенсерәк. Баҡтиһәң, ҡартаталары бынан мең йыл элек тә Иван булған. Хәҙергеләрҙең дә Иван булып ҡалғыһы килә. Ә беҙҙең кем булып ҡалғыбыҙ килә һуң?
Фәрзәнә АҠБУЛАТОВА.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Әрмәнстанда яҡташыбыҙҙы ағыулы йылан саҡҡан

Әрмәнстанда яҡташыбыҙҙы ағыулы йылан саҡҡан 27.06.2025 // Йәмғиәт

Әрмәнстанда яҡташыбыҙ экскурсиянан һуң ауыр хәлдә реанимацияға оҙатылған. Турист әйтеүенсә, уны...

Тотош уҡырға 14

Бөгөндән Өфөлә түләүле парковкалар эшләй башланы

Бөгөндән Өфөлә түләүле парковкалар эшләй башланы 27.06.2025 // Йәмғиәт

Бөгөндән Өфөлә түләүле парковкалар эшләй башланы...

Тотош уҡырға 10

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы һыу баҫыу ихтималлығы хаҡында иҫкәртте

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы һыу баҫыу ихтималлығы хаҡында иҫкәртте 27.06.2025 // Йәмғиәт

Тау һәм бәләкәй йылғаларҙа һыу кимәленең күтәрелеүе көтөлә....

Тотош уҡырға 13

Өфөнөң Пугачев урамында хәрәкәт сикләнә

Өфөнөң Пугачев урамында хәрәкәт сикләнә 27.06.2025 // Йәмғиәт

Өфөнөң Пугачев урамында хәрәкәт сикләнә...

Тотош уҡырға 15

Марфа инәйгә – 100 йәш

Марфа инәйгә – 100 йәш 26.06.2025 // Йәмғиәт

Салауат ҡалаһынан Марфа Рябова 100 йәшен тултырҙы. Ҡала мэры Марат Заһиҙуллин социаль селтәрҙәге...

Тотош уҡырға 14

Башҡортостанда матур датала 245 никах теркәлгән

Башҡортостанда матур датала 245 никах теркәлгән 26.06.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостанда матур датала 245 никах теркәлгән...

Тотош уҡырға 26

Бөгөн республика урмандарында уртаса класлы янғын хәүефе фаразлана

Бөгөн республика урмандарында уртаса класлы янғын хәүефе фаразлана 26.06.2025 // Йәмғиәт

Бөгөн дәүләт урман фонды биләмәһендә икенсе-өсөнсө класлы янғын хәүефе фаразлана. 26 июнгә ут...

Тотош уҡырға 23

Республикала ямғырлы һауа торошо фаразлана
Республикала сығарылыш кисәләре көнө билдәле булды

Республикала сығарылыш кисәләре көнө билдәле булды 25.06.2025 // Йәмғиәт

Республикала сығарылыш кисәләре көнө билдәле булды...

Тотош уҡырға 22

Өфөлә Рәшит Шәкүр һәм табип Мәстүрә Саҡаева урамдары барлыҡҡа килде

Өфөлә Рәшит Шәкүр һәм табип Мәстүрә Саҡаева урамдары барлыҡҡа килде 25.06.2025 // Йәмғиәт

Өфөлә Рәшит Шәкүр һәм табип Мәстүрә Саҡаева урамдары барлыҡҡа килде...

Тотош уҡырға 23

Табип-фониатр Наил Ғабдуллин Өфөнөң почетлы граждандары исемлеген тулыландырҙы

Табип-фониатр Наил Ғабдуллин Өфөнөң почетлы граждандары исемлеген тулыландырҙы 25.06.2025 // Йәмғиәт

Табип-фониатр Наил Ғабдуллин Өфөнөң почетлы граждандары исемлеген тулыландырҙы...

Тотош уҡырға 28

Башҡортостанда Бүздәк − Саҡмағош-Дүртөйлө юлының 14 саҡрымы яңыртылды

Башҡортостанда Бүздәк − Саҡмағош-Дүртөйлө юлының 14 саҡрымы яңыртылды 25.06.2025 // Йәмғиәт

Быйыл 19 саҡрым оҙонлоҡтағы һигеҙ участканы ремонтлау планлаштырыла....

Тотош уҡырға 21