Заманыбыҙға хас юғары техник прогресс үҫеше менән бәйле “глобалләшеү” һөҙөмтәһендә кешелек донъяһының бер төрлөлөккә килеүе, милли һыҙаттарҙың юғалыуы, туған телдәрҙең онотолоуы, милләттең үҙенә генә хас мәҙәни сифаттары һәм рухи ҡиммәттәрҙең юйылыу ҡурҡынысы алдында тороуы һәр кемгә билдәле. Күптәр был бәләнән сығыу юлын онотолған йола, ғөрөф-ғәҙәттәрҙе яңынан тергеҙеп, уларға яңы һулыш өрөүҙә күрә. Шулай уҡ көнкүрешкә үтеп ингән милли йөҙө булмаған тауарҙар, ҡаралтылар, йорт йыһаздары урынына һәр халыҡтың үҙенә хас булғанын аяҡҡа баҫтырыу йүнәлеше лә киң ҡолас алды. Ошо маҡсаттан республикала ла юғала барған халыҡ кәсептәрен тергеҙеү күренеше күҙәтелә.
Башҡортостанда башҡорт ҡатын-ҡыҙҙарының мәҙәни, социаль һәм рухи үҫешенә этәргес биргән, уларҙы берләштергән “Ағинәй” төбәк йәмәғәт ойошмаһының барлыҡҡа килеүе лә ошо маҡсатҡа тап килеп, бик ваҡытлы һәм урынлы булды. Фәҡәт ағинәйҙәр хәрәкәтенең киң таралыуы һөҙөмтәһендә хәл-торош яҡшыға үҙгәрҙе тиһәк, һис тә арттырыу булмаҫ.
Бөрйән районында эшләп килгән “Ағинәйҙәр ҡоро” йәмәғәт ойошмаһы ла нәҡ ошо бурысты тормошҡа ашырыуҙы үҙенең көндәлек эш йүнәлеше итеп алған. Улар “Кәрәҙ” ҡорамасылар клубын булдырып, ауылдарҙа “Ағинәйҙәр ҡоро”н тергеҙеп, халыҡ араһында аңлатыу эштәре алып бара. Үҙҙәренең эш өлгөләре менән дә халыҡ аҡылына, динебеҙ ҡиммәттәренә таянып, йәштәрҙе дөрөҫ юҫыҡта тәрбиәләүгә, милләтебеҙҙе берләштереүгә ынтыла. Халҡыбыҙҙың меңәр йылдар буйы туплаған аҡылын, донъя көтөү тәжрибәһен, рухи мираҫтарын, әҙәп-әхлаҡ ҡанундарын, иманыбыҙ асылын киләсәк быуынға тапшырыу маҡсаты менән яна. Күптән түгел улар республиканың башҡа райондарында йәшәгән фекерҙәштәрен үҙҙәренә йыйып, тәжрибәләре менән уртаҡлашты.
Йыйын уҙғарылған мәҙәниәт һарайы милли кейемдәге ҡатын-ҡыҙҙың күплегенән йәмләнеп, күркәмләнеп киткәндәй тойолдо. Бөрйән уңғандары – шәхси һәм крәҫтиән (фермер) хужалыҡтары ҡунаҡтарға үҙҙәре етештергән башҡорт аштарын, милли продукцияны тәҡдим итте. Фойела ойошторолған ҡул эштәре күргәҙмәһе лә кешеләрҙе битараф ҡалдырманы.
Кәрәҙ техникаһына нигеҙләнеп ҡоралған ҡорамаларҙы йыйында ҡатнашыусылар ҙур ҡыҙыҡһыныу менән ҡараны. Райондың “Ағинәйҙәр ҡоро” һәм “Кәрәҙ” халыҡ ҡорамасылар клубы етәксеһе Рәшиҙә Ғиззәтуллина етәкселегендә нимә генә эшләмәгән Бөрйән оҫтабикәләре: кейемдәр, түшәк-ҡорғандар, сувенирҙар, көнкүреш әйберҙәре, һауыт-һаба... Республика халыҡ ижады үҙәгенең “Урал” галереяһы етәксеһе Кәримә Кайдалова, ВЭГУ-ның өлкән уҡытыусыһы Ольга Суткевич күргәҙмәгә баһа биреп, тәҡдимдәрен, теләктәрен еткерҙе.
Имам-мөхтәсиб вәғәз уҡып, йыйынға фатихаһын биргәс, сәхнәнән яңғыраған халҡыбыҙҙың мәшһүр йыры “Урал”ды аяғүрә баҫып тыңланы залдағылар.
— Дәүләт тарафынан бер ниндәй ҙә ярҙамға өмөт итмәй, эшсән, рухлы, ил-көн яҙмышына битараф булмаған апай-инәйҙәрҙең ошолай ойошоуы – халҡыбыҙҙың бер тупҡа тупланыуына, берләшеүгә һыуһауына ишара. Халҡыбыҙҙың телен, киләсәген һаҡлау, ғаилә институтын нығытыу йүнәлешендә арымай-талмай эшләйһегеҙ һеҙ, заман сирҙәренә ҡаршы ла аяуһыҙ көрәшәһегеҙ. Бар ҡатын-ҡыҙҙар ҙа һеҙҙең кеүек булһа, илебеҙ ҡотайыр, милләтебеҙ ҙә йәшәр, – тип телмәр тотто йыйында Бөрйән районы хакимиәте башлығы Рөстәм Шәрипов.
Ул шулай уҡ райондың бер төркөм ҡорамасыларына Рәхмәт хаттары тапшырҙы. Гөлсирә Солтанбаева, Мәҙинә Барыева, Миңлегөл Ғәлина, Зәкиә Суфийәнова, Тәнзилә Сәйетбатталова, Фирүзә Йыһанурова, Гүзәл Абдуллина иң шәп ҡул эштәре оҫталары тип табылды.
Бөрйән оҫтабикәләренең эш емештәренең киләсәктә юғары даирәләрҙә лә танылыу табасағына ышаныс ҙур. Республика халыҡ ижады үҙәге тарафынан ике йылға бер тапҡыр Өфөлә “Урал” галереяһында ойошторолған профессиональ ҡорамасылар фестивалендә “Кәрәҙ” клубы бер нисә тапҡыр ҡатнашҡан. 2016 йылда клуб “халыҡ” исеменә лайыҡ булған. Быйыл октябрь айында үтәсәк республика “Ҡораматуй”ында үҙ тәжрибәләре менән уртаҡлашырға ла ниәт тота улар.
Бөрйән ҡорамасыларын район хакимиәте лә иғтибарынан ситтә ҡалдырмай, һәр саҡ ярҙам итергә әҙер. Республика “Ағинәй” ойошмаһы рәйесе Гөлфиә Янбаева ярҙамы менән былтыр “Кәрәҙ” клубы Ғаилә, хеҙмәт һәм халыҡты социаль яҡлау министрлығының 200 мең һумлыҡ грантына эйә була.
Һуңғы йылдарҙа республикала туризмды үҫтереү, ситтән инвесторҙарҙы йәлеп итеү мәсьәләһе йыш күтәрелә, 2020 йылда Башҡортостанда уҙғарыласаҡ Бөтә донъя фольклориадаһына бихисап ҡунаҡтар көтөлә.
“Беҙ туристарға, ситтән килгән ҡунаҡтарға нимә тәҡдим итә алабыҙ? Уларҙың үҙҙәренән ниндәй файҙа алырға мөмкин?” – тигән мәсьәлә лә күтәрелде йыйында. Иҫ киткес гүзәл тәбиғәте, Шүлгән мәмерйәһе менән дан тотҡан Бөрйән районы өсөн был һорау бигерәк тә көнүҙәк.
Туризм мәҙәниәте киң аҙымдар менән республикабыҙға үтеп ингән осорҙа туристар өсөн тәғәйен торлаҡтарҙы милли стилдә, урындағы халыҡтың көнкүрешен, мәҙәниәтен сағылдырып биҙәргә тырышалар. Мегаполистарҙан, көсөргәнешле эштән, ҙур тиҙлектә барған ҡала тормошонан, бетон өйҙәрҙән ялҡҡан кеше күңел тыныслығы эҙләп ҡабатланмаҫ, бер кемдә лә булмаған эксклюзив әйбергә хужа булғыһы, бүтән бер ерҙә лә ашап-татып ҡарамаған ризыҡты тәмләп ҡарағыһы, ерле халыҡтың ҡулдан эшләгән әйберҙәрен һатып алғыһы, йортоноң эсен күргеһе, шунда иҫтәлеккә фотоға төшкөһө килә.
Сығыштарҙа яңғыраған, ҡораманы ла ошо маҡсатта ҡулланырға була, тигән фекер менән килешмәү мөмкин түгел. Ошолай биҙәлгән йорт эсендә энергетика башҡа була, унан тыныслыҡ, боронғолоҡ, тәбиғилек, ябайлыҡ бөркөлә.
Әйткәндәй, Рәшиҙә Ғиззәтуллина — сәйәхәт итергә яратҡан тынғыһыҙ йән, күп сит илдәрҙә булған. Уның:
— Ул илдәрҙә халыҡ кәсебе тауарҙары урамдарҙың буйынан-буйына тулып тора. Был глобаль күренеште танымай, һанламай, иҫәпкә алмай, артта ҡалған милләттәр рәтендә ҡалырға тейеш түгелбеҙ. Шүлгәнташҡа алып барған юл эсендә ултырған ауылдар ситендә туҡталыштарҙа күптән инде һатыу нөктәләре булдырып, аҙнаның көндәрен бүлешеп, сиратлап һатыу итергә тейешбеҙ. Кәсептең бер төрөнә әйләндереп, туристарҙың да ихтыяжын ҡәнәғәтләндерергә, халҡыбыҙҙың да бәҫен күтәрергә, үҙебеҙ ҙә файҙа күрергә өйрәнһәк ине, – тигән һүҙҙәре менән килешмәй булмай.
Өҫтәүенә ҡорама булған өйҙә донъя ла йәмлерәк төҫлө.
– Ҡыҙҙарыбыҙға, ейәнсәрҙәребеҙгә бирнәлекте үҙебеҙ әҙерләп бирәйек. Ҡораған әйбер бит ул беҙҙең күҙ нурыбыҙ, йөрәк тибешебеҙ, ҡул йылыбыҙ аша быуындар бәйләнешенә булышлыҡ итә! Өләсәй, ҡартинәй булараҡ, үҙебеҙҙән иҫтәлеккә ҡалдырыр түшәк-юрғандар, өй биҙәр ҡорғандар, япмалар, алъяпҡыстар кәрәк ҡыҙ балаларыбыҙға. Ҡорама ҡорау – ул бәхет ҡороу, – тигән тәҡдимдәр ҙә яңғыраны сәхнәнән.
Ҡорбан ашынан ауыҙ иткәс, республика ағинәйҙәре Бөрйән тәжрибәһен таратып, белгәндәре менән уртаҡлашырға үҙ төбәктәренә ашыҡты.
Бөрйән районы.