Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » “Үлгәндән һуң” егерме йыл йәшәне...
Барыбыҙ ҙа бөйөк классик Гоголдең әҫәрҙәрен яратып уҡый, айырыуса мистик сюжетҡа ҡоролғандарын. Әҙип үҙен тереләй килеш ер ҡуйынына һалыуҙарынан ҡурҡҡан, тиҙәр. Һәм асылда шулай килеп сыҡҡан да, ниндәйҙер тауыштар килгәс, табутты асып ҡарағандар. Тырнаҡтарының айырылып бөтөүенә, кәүҙәһенең икенсе торошта булыуына ҡарап, яҙыусының ерләнгән мәлдә әле тере булыуын аңлағандар…
Ғалимдарҙың билдәләүенә ҡарағанда, әҙәм балаһының яртыһы тиерлек тере көйө ерләнә, имеш… Муйындағы, табандағы һәм башҡа урындағы ҡан тамырын һәрмәп ҡарау ҙа, үлгән кешенең ауыҙ, танау тирәһенә көҙгө ҡуйыу ҙа уның тереме-үлеме икәнлеген билдәләй алмай. Был йәһәттән насрани (христиан) дине буйынса мәйетте өс көн ерләмәй тотоп дөрөҫ эшләйҙәр. Исламда иһә йәһәтерәк гүргә илтеп ҡуйыуҙы хуп күрәләр.
Бик бәләкәй сағымда, әле тыуған ауылым Юлдашта олатай-өләсә­йем­дәр менән йәшәгән дәүерҙә, кистәрен ауыл халҡы беҙгә йыйылыр ине. Өйҙә китап, гәзит-журнал күп, патефон да, моғайын, беҙҙә генә бул­ған­дыр, пластинкаларҙың иҫәбе-һаны юҡ. Шулай, өлкәндәр донъя ­ хәлдәрен һөйләшә, бәғзеләр өлкән өләсәйем Факиһаның (олатайымдың әсәһе) тылсымлы әкиәттәрен тыңлай, ә беҙ, балалар, ауыҙ асып, оло­лар­ҙың һөйләшкәненә ҡолаҡ һалабыҙ. Бик күп ғибрәтле хәлдәр араһында олатайым бәйән иткән бер ваҡиға миңә йылдар буйы тынғы бирмәй.
Ул саҡта олатайым малай ғына була әле. Ауылда ҡапыл ғына, ауырымай-нитмәй, ун ете йәшлек һылыу ҡыҙ үлеп ҡала. Шул көндә үк бахырҡайҙы зыяратҡа алып барып күмеп тә ҡуялар. Әүәле ҡатын-ҡыҙ зыяратҡа яҡын да бармаған. Был юлы ла ҡыҙҙы ир туғандары һәм башҡа ир-ат ҡына оҙата. Әгәр шунда әсәһе лә булһа, тиеүем инде. Ҡапыл бөтәһен дә һиҫкәндереп, ҡысҡырған, илаған тауыш ишетелә. Шул тирәлә ураланған малай-шалай: “Апай тере, тере!” – тип ҡысҡырыша башлай. Ҡыҙ­ҙың атаһы, кире боролоп, ҡәбер­леккә йүгерә. Уны мулла тотоп ҡала.
– Йәмәғәт! Таралышығыҙ! Мәйет­тең йәненә фәрештә менән шайтан талаша, ул тере түгел! – тип ҡысҡыра ҡәтғи тауыш менән. Һәм береһенә лә ҡырҡ көн дауамында зыяратҡа яҡын барырға ҡушмай.
Был хәлдең егерменсе быуат баштарында булғанлығын иҫкә алғанда, ауыл халҡының мулла әйткән һәр һүҙгә ышаныуы ғәжәп түгел. Шулай ҙа ике-өс малай ҡараңғы төшөү менән ҡәберлек эргәһенә килә.
– Һаман да ниндәйҙер тауыш килә ине әле, – тип хәтерләй ине олатайым. – Күп тә ҡаҙып өлгөрмәнек, мулла үҙе менән бер ҡартты эйәртеп килде, беҙҙе тотоп алып, мәсеткә ябып ҡуйҙылар. Ә иртәгәһенә ун бишәр таяҡ һуҡтырҙылар арҡаға…
Яралары уңалғас, “тыңлауһыҙ” улын Факиһа өләсәйем Салауат ауылына, бер туған ағаһы Исмәғил ишанға тәрбиәгә оҙата. Атайҙары йәшләй генә донъя ҡуйғас, Ҡор­манғәле олатайым менән Һарун апам яңғыҙ әсә ҡулында ирек һөйөүсән, үткер булып үҫә. Олатайымдың “һуғышсан” рухын ишан олатай тәрбиәһе лә һүндерә алмай, заманына күрә һәйбәт кенә белем алһа ла, фарсы һәм ғәрәпсә иркен уҡый-яҙа белһә лә, әле юғарыла һөйләгән хәл-ваҡиға олатайым менән мәсет араһында ғүмерлек кәртә булып ҡала. Ахырҙа, абыстайының һүҙен йыға алмайынса, Исмәғил ишан һеңлеһенең улына ике-өс йәш өҫтәп яҙып, уны хәрби хеҙмәткә оҙата.
Ә хәҙер сағыштырмаса беҙҙең көндәрҙә булған хәл тураһында һөйләгем килә. Мин мәктәптә уҡыған йылдарҙа, унан да һуңыраҡ Асҡарҙа бер татар инәй йәшәне. Элекке һылыулығын әле лә ташламаған зифа кәүҙәле ҡатын ине ул. Исеме, әйҙә, Мөкәрәмә булһын. Уның яңғыҙ ғына улы бар ине, Валерий беҙҙең тиңдәш, параллель класта уҡыны.
Йәшерәк сағында Мөкәрәмә бик ҡаты сирләп китә. Дауаханаға һала­лар, унда инәй бер аҙнанан йән би­рә. Ул-был иткәнсе, үлекте мәйет­ха­на­ға индереп һалалар. Һалҡын би­нала, һыуыҡ өҫтәлдә ятыу аңына килтергәндерме Мөкәрәмә инәйҙе, әммә ул “терелә”. Мин белгәндә, ул “үлгәндән һуң” егерме йыл самаһы йәшәй ине. Яңылышмаһам, етмеште уҙып донъя ҡуйҙы.
Ҡайһы берәүҙәрҙең тере килеш ерләнеүҙән ҡурҡыуы, моғайын, урынлылыр.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар

Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар 01.04.2019 // Йәмғиәт

Һуңғы ваҡытта ирекмәндәр хәрәкәте беҙҙең тормошобоҙҙа һиҙелерлек урын биләй....

Тотош уҡырға 4 698

Һыу инергә ваҡыт етте...

Һыу инергә ваҡыт етте... 01.04.2019 // Йәмғиәт

6 апрелдә Өфө ҡалаһындағы Үҙәк баҙар янындағы Һалдат күленә килһәгеҙ, үкенмәҫһегеҙ. Унда тәүлек...

Тотош уҡырға 3 826

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә 31.03.2019 // Йәмғиәт

– Мөхәббәт ҡайҙа юғала? – тип һораған атаһынан бәләкәй Бәхет. – Үлә. Кешеләр булғанды ҡәҙерләмәй,...

Тотош уҡырға 4 772

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..."

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Асыу, ярһыу кешенең бөтөн тәнен, күңелен ялмап алыусан. Шуға әҙәм балаһының бындай осраҡта...

Тотош уҡырға 4 480

Бер быуаттан йәнә тупланы Темәс

Бер быуаттан йәнә тупланы Темәс 31.03.2019 // Йәмғиәт

Тап бынан йөҙ элек булған кеүек үк, ҡунаҡтарҙы Темәс ерендә һыбайлылар флагтар тотоп ҡаршы алды....

Тотош уҡырға 3 103

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп 31.03.2019 // Йәмғиәт

Ирекмәндәр Сибайҙа өс айҙан ашыу инде “Йәшәү ризығы” тип аталған мәрхәмәтлек акцияһы үткәрә: ауыр...

Тотош уҡырға 3 799

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..."

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Имам-хатип мәсеткә вәғәз һөйләргә килһә, унда бер генә кеше – йәш көтөүсе – ултыра, ти....

Тотош уҡырға 4 046

135 мең граждан саҡырыла

135 мең граждан саҡырыла 31.03.2019 // Йәмғиәт

Рәсәй Президенты хәрби хеҙмәткә яҙғы саҡырылыш тураһында указға ҡул ҡуйҙы. Ул кисә, 30 мартта,...

Тотош уҡырға 3 178

Татарстан башҡорттары ҡоролтайға әҙерме?

Татарстан башҡорттары ҡоролтайға әҙерме? 30.03.2019 // Йәмғиәт

Бөгөн Ҡазанда Татарстан башҡорттары ҡоролтайы ултырышы булды....

Тотош уҡырға 2 778

Бабичтың кендек ҡаны тамған ер ул Ҡыйғаҙытамаҡ!

Бабичтың кендек ҡаны тамған ер ул Ҡыйғаҙытамаҡ! 30.03.2019 // Йәмғиәт

Башҡортостан автономияһының йылъяҙмасыһы, дәүләт эшмәкәре, шағир, музыкант, ойоштороусы Шәйехзада...

Тотош уҡырға 2 827

Төйәләҫтәр алыҫҡа йөрөмәҫ

Төйәләҫтәр алыҫҡа йөрөмәҫ 30.03.2019 // Йәмғиәт

Сибай ҡалаһының Төйәләҫ ҡасабаһында йыл аҙағында заман талаптарына яуап биргән фельдшер-акушерлыҡ...

Тотош уҡырға 2 617

Шәжәрәле ерҙә тәртип түрҙә

Шәжәрәле ерҙә тәртип түрҙә 30.03.2019 // Йәмғиәт

2018 йылдың 1 сентябрендә “Башҡортостан тарихы шәхестәр күҙлеге аша: генеалогик аспект” тигән...

Тотош уҡырға 2 873