Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Изге эштән ситтә ҡалма, башҡортом!
Ҡулланыусылар хоҡуҡтарын һәм кеше именлеген яҡлау өлкәһендә күҙәтеү буйынса федераль хеҙмәттең Башҡортостан идаралығы мәғлүмәттәренә ҡарағанда, республикабыҙҙа анемия, лейкоз, лимфома кеүек ҡан ауырыуҙары, тотош ил күрһәткестәренә ҡарағанда, айырыуса киң таралған. Сирҙәрҙең иң күбеһе балалар иҫәбенә тура килә.

Химия һәм радио терапияһы ауы­рыу­ҙы “баҫыу” ысулы ғына булып тора. Фәҡәт електе күсереп ултыртыу ту­лы­һынса дауаланыу мөмкинлеген бирә. Был йәһәттән пациенттар С.Морш исемендәге халыҡ-ара регистрға мөрәжәғәт итергә мәжбүр.
Електе күсереп ултыртыу донор менән реципиенттың үҙ-ара биологик ярашлылығына бәйле. Шуға иң тәүҙә бер туған һеңлеһе менән ағаһын йәки, киреһенсә, апаһы менән ҡустыһын лабораторияла тикшереп ҡарайҙар. Ярашлылыҡ ихтималлығы – 30 процент. Әгәр бер туғандар ген, ҡан күрһәткестәре буйынса бөтөнләй бер-береһенә тура килмәһә, халыҡ-ара һөйәк мейеһе донорҙары регистры – Германиялағы С. Морш исемендәге фонд – аша донор эҙләй башлайҙар. Европеоид расаһына ҡарағандарға үҙ донорын табыу күпкә еңелерәк һәм уңышлыраҡ. Є тулыһынса дауаланыу өсөн гендарҙың тура килеүе 95 процент тәшкил итергә тейеш. Башҡорт­останда был мәсьәләне хәл итеү күпкә ауырыраҡ. Кәрәкле донорҙарҙы айҙар, ҡайһы саҡ хатта йылдар буйы эҙләргә кәрәк. Был башҡорттарҙың етди гематологик сирҙәрҙән үлеү осраҡтарын арттыра. Бының сәбәбе – халыҡ-ара регистрҙа башҡорт генотибындағы­ларҙың бик аҙ табылыуында. Шул уҡ ваҡытта хатта АЉШ-та башҡорттарҙың үҙҙәренә тура килгән донорҙарҙы нисектер табыуы – ҡыҙыҡлы күренеш. Ләкин был – икенсе тема.
Күп һанлы фәнни мәҡәләләргә, шул иҫәптән Р.М. Горбачева исемендәге Балалар гематологияһы һәм трансплантология ғилми-тикшеренеү инсти­туты­ның гематология, транс­фузио­логия һәм күсереп ултыртыу кафедраһы мөдире, профессор, медицина фәндәре докторы Дмитрий Кулагиндың хеҙмәттәренә ҡарағанда, генетик йәһәттән оҡшаш донорҙы эҙләгәндә милли фактор бик ҙур роль уйнай. “Көнбайышта башҡорттар өсөн эҙләп табылған донорҙар ҡасандыр күсенеп киткән ошо милләт вәкилдәрелер, моғайын”, – ти ул. “Республикала үҙебеҙҙең “милли регистр” булғанда, башҡорттар өсөн кәрәкле донорҙарҙы табыу еңел булмаҫ инеме?” тигән һорауыма профессор: “Әлбиттә”, – тип ыңғай яуап бирҙе.
Был башланғыс эште күпкә еңелләштерер һәм әллә күпме ғүмерҙе ҡотҡарып ҡалыр ине. Єлеге ваҡытта Р. М. Горбачева исемендәге Балалар гематологияһы һәм трансплантология ғилми-тикшеренеү институты етәксе­леге менән альтернатива тураһында һөйләшкәнмен. Был институттың хеҙмәттәше булған венчур фондтар­ҙың береһе Башҡортостандан донор­ҙар­ҙы йәлеп итеү өсөн ҡиммәтле HLA процедуралары өсөн түләргә әҙер. Әйткәндәй, беҙҙең республика – илебеҙҙә кәрәкле донорҙы эҙләү буйынса иң проблемалы төбәк.
Електе күсереп ултыртыу буйынса төбәк регистрын ойоштороуҙың еңел булмаҫын аңлайым. Әммә беҙҙең Санкт-Петербургтағы донорҙарҙың берҙәм базаһын тултырыу мөмкинле­гебеҙ бар. Єйткәндәй, был ғәмәлде һәр кем үҙ ирке менән, бушлай һәм аноним рәүештә атҡара ала. Биологик материалды йыйыу процедураһы һыҙланыу­һыҙ үткәрелә һәм кешенең һаулығы өсөн зыянлы түгел. Уның ике юлы бар – бер урынға ғына бирелгән наркоз аша һәм ҡандағы көпшә күҙәнәктәрен һайлап алыу.
Халыҡ иҫәбен алыуҙың һуңғы мәғлүмәттәренә ҡарағанда, башҡорт­тар миллиондан саҡ ҡына күберәк. Берҙәм көс менән бер генә йәш милләттәшебеҙгә ярҙам итә алһаҡ та, тимәк, бушҡа тырышмайбыҙ һәм ниндәйҙер һөҙөмтәгә өлгәшәсәкбеҙ. Әгәр һәр башҡорт үҙен айыҡ аҡыллы, аңлы кеше тип иҫәпләй икән, HLA-ға ҡан биреп, волонтер программаһында ҡатнашыр, уртаҡ эшкә үҙ өлөшөн индерер тип уйлайым.

Радмир МӨФТӘХИН,
IV Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы делегаты.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Өфөлә тыл эшсәне 95 йәшлек юбилейын билдәләне

Өфөлә тыл эшсәне 95 йәшлек юбилейын билдәләне 15.08.2025 // Йәмғиәт

Өфөнөң Ленин районынан тыл хеҙмәтсәне Зөбәйҙә Хәкимова 95 йәшен билдәләне. Район башлығы урынбаҫары...

Тотош уҡырға 17

Мысыр авиакомпанияһы Өфөнән Шарм-әл-Шәйехкә рейстар башҡара башлай

Мысыр авиакомпанияһы Өфөнән Шарм-әл-Шәйехкә рейстар башҡара башлай 15.08.2025 // Йәмғиәт

Мысыр авиакомпанияһы Өфөнән Шарм-әл-Шәйехкә рейстар башҡара башлай...

Тотош уҡырға 24

Өфөнән Шарм-әл-Шәйехкә яңы рейс асыла

Өфөнән Шарм-әл-Шәйехкә яңы рейс асыла 15.08.2025 // Йәмғиәт

Өфөнән Шарм-әл-Шәйехкә яңы рейс асыла...

Тотош уҡырға 21

1 сентябрҙән республика мәктәптәрендә һәм театрҙарында энергетиктар һатыу тыйыла

1 сентябрҙән республика мәктәптәрендә һәм театрҙарында энергетиктар һатыу тыйыла 15.08.2025 // Йәмғиәт

2025 йылдың 1 сентябренән «Башҡортостан Республикаһы территорияһында алкоголһеҙ тонусты күтәреүсе...

Тотош уҡырға 22

Башҡортостан Башлығы Беларусь менән мәктәп туризмы программаһын булдырыу хаҡында һөйләне

Башҡортостан Башлығы Беларусь менән мәктәп туризмы программаһын булдырыу хаҡында һөйләне 14.08.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостан Беларусь Республикаһы менән берлектә уҡыусылар өсөн алмашыу буйынса ял ойошторҙо....

Тотош уҡырға 28

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы томан һәм йәшен хаҡында иҫкәртте

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы томан һәм йәшен хаҡында иҫкәртте 14.08.2025 // Йәмғиәт

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы томан һәм йәшен хаҡында иҫкәртте...

Тотош уҡырға 23

Ғафуриҙа Еҙем йылғаһы аша йәйәүлеләр күпере төҙөкләндерелә
Башҡортостанда ҡорот байрамы ойошторола

Башҡортостанда ҡорот байрамы ойошторола 14.08.2025 // Йәмғиәт

16 августа Хәйбулла районының Аҡъяр ауылында «Хәйбулла ҡорото» төбәк-ара этно-фестивале уҙғарыла....

Тотош уҡырға 31

Республикала табиптарға остазлыҡ өсөн өҫтәмә аҡса түләнә
Силәбе өлкәһендә көслө боҙ-борсаҡ яуған

Силәбе өлкәһендә көслө боҙ-борсаҡ яуған 13.08.2025 // Йәмғиәт

Силәбе өлкәһендә көслө боҙ-борсаҡ яуған...

Тотош уҡырға 34

Башҡортостанда 31 меңдән ашыу кешегә «декрет пособиеһы» түләнә

Башҡортостанда 31 меңдән ашыу кешегә «декрет пособиеһы» түләнә 13.08.2025 // Йәмғиәт

Рәсәй Социаль фондының республика бүлексәһе эшләп йөрөгән әсәйҙәргә, ҡайһы бер осраҡтарҙа атайҙарға...

Тотош уҡырға 31

Өфө мэры йәш яҡташыбыҙға яһалма интеллект буйынса олимпиадала еңгән өсөн рәхмәт белдерҙе

Өфө мэры йәш яҡташыбыҙға яһалма интеллект буйынса олимпиадала еңгән өсөн рәхмәт белдерҙе 13.08.2025 // Йәмғиәт

Өфөнөң 58-се лицейын тамамлаған Тимур Ғарифуллин 2-8 августа Ҡытайҙа үткән яһалма интеллект буйынса...

Тотош уҡырға 29