Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Атайым ай күргән, иртәгә байрам икән…
(“Башҡортҡа сәй көнө кәрәкме?”,
2015 йыл, 7 октябрь)
Ошо мәҡәлә авторы Гөлдәр Бүләкбаеваның күҙенә бер анекдот салынған һәм ул, үҙенә генә хас мәрәкәсел тон менән, мөһим социаль һәм әхлаҡи мәсьәләне күтәрә. Һүҙ эшкә мөнәсәбәткә, халыҡтың кәйефенә һәм ижтимағи тормошҡа ҡағылғас, мин дә, үҙ сиратымда, байтаҡ йылдар әүәл Башҡортостан Китап палатаһында барып юлыҡҡан “Слушай, хозяин!” тип аталған брошюраны хәтергә төшөрҙөм. Шунан бер нисә генә йөмлә килтерәйем әле.
“Ҡарайым да һиңә аптырайым. Эштәреңдең асылын аңлай алмайым.
Таң һарыһынан, һарыуың ҡай­нап, мыжый башлайһың. Һүкмәгән нәмәң ҡалмай, хатта, сулаһы сыҡ­һа, сәкәләшеп тә китер инең. Бер бәлә: ғәйеплеләр, һинең феке­рең­сә, һинән алыҫта шул.
Сәйең, шәкәрең, тоҙоң, һабы­ның, күлдәклек ситсаң, тун өсөн тауарың, балтаң, көрәгең юҡлыҡ­ҡа һарыуың ҡайнай, салғың, ура­ғың, һабаның, тырмаң юҡ, тәҙ­рәңде көпләр быяла, сереп ти­шелгән ҡыйыҡты ямар таҡта юҡ, эшкә барыу өсөн тәгәрмәсе лә, санаһы ла, арба һәм ҡамыт-ың­ғыр­сағы ла юҡ. Һис нәмә ҡалманы бит!”
Был зарланыуҙарға инде биш былтыр ғүмер үткән, сөнки улар 1918 йылда брошюра итеп баҫып сығарылған. Әлеге яҙманан өҙөк кил­тереүемдең сәбәбе бер генә: иле­беҙҙәге тормош-көнкүреш донъя көтөү өсөн иң кәрәкле нәмә­ләргә лә мохтажлыҡтан башланған. Юҡтан бар итеү өсөн һәр кемдән ва­ҡытты самаламай, ял-кәйеф тура­һында бигүк хәстәрләмәй эшләү талап ителә. Халыҡ әйтмешләй, “Хоҙайҙың биргәненән бирмәгәне күп”. Бәс, тормоштоң асылын байрам ойоштора һәм үткәрә белеү түгел, бәлки хеҙмәткә ижтиһад билдәләй. Ысындан да, урынһыҙға күкрәк киреп, Мостай ағай әйт­меш­ләй, батҡан ҡояшҡа ҡыҙынып, үткән эш менән мауығып йәшәүҙең мәғә­нәһеҙ булыуы мәғлүм бит инде, әм­мә һаман, тормоштоң ҡәтғи ысын­барлығын күрмәмешкә һалы­шып, кәйеф-сафаға ынтылыуҙы мен­таль йәһәттән йәшәү мәғәнәһе итеп күтәрәбеҙ.
Мин йыбанманым, дәүләт, һөнә­ри байрамдар, иҫтәлекле һәм юбилей көндәре теркәлгән календарь сәхифәләрен теүәлләп сыҡтым. Те­үәлләүем нисек булғандыр, иллә “көн” тип аталған байрамдарҙың һаны 180-дән ашып китте. Шулай, августа – 20, мартта – 22, де­кабр­ҙә – 25, июндә – 26, майҙа – 27, сен­тябрҙә – 28, октябрҙә – 29, ноябрҙә 32 көн билдәләнә. Әлбиттә, һәр көн­дә лә хеҙмәтсәндәр ял итә икән, тип раҫлау хаҡҡа сыҡмаҫ, ләкин беҙҙең халыҡтың дәүләт һәм, ғөмүмән, күмәк эшкә мөнәсәбәтен хәтерҙә тотҡанда, байрам кәйефе тотош йәм­ғиәттең тәбиғи хәленә әүерелә. Иҡтисадсылар, аналитиктар Яңы йыл көндәренең хужалыҡҡа ни хәтлем зыян килтереүе тураһында әйтеп тә, яҙып та тора, ләкин ул фе­керҙәрҙе хакимлы даирәләр ҡола­ғы­на ла элмәй. Алмандарҙың, япон­дарҙың иҡтисадындағы ҡаҙа­ныштарға һоҡланған да, көнләшкән дә булабыҙ, ләкин уларҙың еңенең һәр саҡ һыҙғаныулы икәнен генә танырға теләмәйбеҙ. Улай ғына бул­һа. Әлеге телгә алған көндәргә яңылары өҫтәлеп тора, тәҡәтһеҙ әү­ҙем кешеләр уй-хыял етмәҫлек байрамдар тыуҙыра, һәм ошо процесс, минең ҡарашҡа, хәҙер эпидемия рәүешен алды.
Әүәлге замандарҙа төрлө юби­лей­ҙарҙы үткәреү кимәлен, ваҡы­тын, самаһын көйләгән документтар бар ине. Хәҙер иһә кескәй генә бер ойошманың хасил булыуына бер, өс, биш йыл тулыуҙы ла ҙур ваҡиға итәләр. Был үҙ баһаңды самалай бел­мәүҙән киләме, әллә аҡса һәм ваҡытты сарыф итеү тураһында уй­ланмауҙанмы? Әгәр кәрәккән һәм хәжәте булмаған һәр төрлө байрам-тантаналарға тотонолған сығым­дар­ҙы, нисәмә кешенең, ошоно сә­бәп итеп, эшләгән кеше булып ҡыланыуын иҫәпкә алыр әмәлдәр булһа, бәлки, оялыр инек. Хәйер, был тәбиғи ғәҙәттең терелеүенә өмөт тә юҡ инде.
Әлбиттә, байрамһыҙ йәшәү – өмөт­һөҙлөктә ғүмер итеү. Унан һуң, дәүләтте дәүләт иткән, халыҡты туплаған һәм күтәргән дөйөм милли байрам, тарихта күтәрелеп торған иҫтәлекле һәм данлы даталар бар. Матур ғәҙәттәрҙе лә инҡар итергә ярамай. Шул уҡ ваҡытта берәүҙәргә көн дә байрам, көн дә туй, берәү­ҙәр­гә көн дә һағыш, көн дә уй, тип әйтерлек заманда йәшәүебеҙҙе лә оноторға хаҡыбыҙ юҡ.
Француз фекер эйәһе, яҙыусы һәм педагог Жан-Жак Руссоның әйтеп ҡалдырған һүҙе бар: “Байрам кәйефе менән йәшәргә ынтылыу һәм ялҡаулыҡ – бына шул ике сир. Ғәҙәткә инһәләр, уларҙан арына алмайһың”. Беҙгә ошо мөһөр менән йәшәргә яҙған микән ни?





Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар

Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар 01.04.2019 // Йәмғиәт

Һуңғы ваҡытта ирекмәндәр хәрәкәте беҙҙең тормошобоҙҙа һиҙелерлек урын биләй....

Тотош уҡырға 4 008

Һыу инергә ваҡыт етте...

Һыу инергә ваҡыт етте... 01.04.2019 // Йәмғиәт

6 апрелдә Өфө ҡалаһындағы Үҙәк баҙар янындағы Һалдат күленә килһәгеҙ, үкенмәҫһегеҙ. Унда тәүлек...

Тотош уҡырға 3 368

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә 31.03.2019 // Йәмғиәт

– Мөхәббәт ҡайҙа юғала? – тип һораған атаһынан бәләкәй Бәхет. – Үлә. Кешеләр булғанды ҡәҙерләмәй,...

Тотош уҡырға 3 916

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..."

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Асыу, ярһыу кешенең бөтөн тәнен, күңелен ялмап алыусан. Шуға әҙәм балаһының бындай осраҡта...

Тотош уҡырға 3 811

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп 31.03.2019 // Йәмғиәт

Ирекмәндәр Сибайҙа өс айҙан ашыу инде “Йәшәү ризығы” тип аталған мәрхәмәтлек акцияһы үткәрә: ауыр...

Тотош уҡырға 3 174

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..."

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Имам-хатип мәсеткә вәғәз һөйләргә килһә, унда бер генә кеше – йәш көтөүсе – ултыра, ти....

Тотош уҡырға 3 390

135 мең граждан саҡырыла

135 мең граждан саҡырыла 31.03.2019 // Йәмғиәт

Рәсәй Президенты хәрби хеҙмәткә яҙғы саҡырылыш тураһында указға ҡул ҡуйҙы. Ул кисә, 30 мартта,...

Тотош уҡырға 2 932

Йоҡларға ҡурҡам...

Йоҡларға ҡурҡам... 30.03.2019 // Йәмғиәт

Баҡыйлыҡҡа күскәненә тиҫтә йылға яҡын ваҡыт уҙһа ла, әсәйем һуңғы арала төшөмә йыш инә башланы....

Тотош уҡырға 3 504

Йәкшәмбелә ғаилә менән ҡайҙа барырға була?

Йәкшәмбелә ғаилә менән ҡайҙа барырға була? 29.03.2019 // Йәмғиәт

Ҡул эштәре менән булыу, аш-һыу бешереү, бейеү, һүрәт төшөрөү, спорт уйындары... Ә һеҙҙең ғаиләнең...

Тотош уҡырға 1 893

"Мин Хәйбулланан!" тип ғорурланыр йәштәр ҙә

"Мин Хәйбулланан!" тип ғорурланыр йәштәр ҙә 29.03.2019 // Йәмғиәт

Башҡортостандың 100 йыллығына арналған саралар дауам итә. Бөгөн, мәҫәлән, Хәйбулла районы үҙәге...

Тотош уҡырға 1 912

Сарыҡ нисек тегелә?

Сарыҡ нисек тегелә? 29.03.2019 // Йәмғиәт

Учалы тарих һәм тыуған яҡты өйрәнеү музейында башҡорттоң традицион аяҡ кейеме – сарыҡ тегеү буйынса...

Тотош уҡырға 2 072

15 апрелдә башлана

15 апрелдә башлана 29.03.2019 // Йәмғиәт

Учалы районы хакимиәтендә подъездарҙы төҙөкләндереү буйынса республика программаһының тормошҡа...

Тотош уҡырға 1 840