Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Ейәнсурамы әллә йәнсурамы?
Һәр нәмәнең, кешенең үҙенә генә бирелгән тәғәйен исеме була. Ошоға бәйле гәзит уҡыусылар менән "Ейәнсура" һәм "Йәнсура" атамалары тураһында фекер уртаҡлашмаҡсымын.


Бөйөк Ватан һуғышына хәтлем беҙҙең район Йәнсура тип йөрөтөлә ине: быны документтарҙағы мисәттәрҙән, баҫмаларҙан да күрергә мөмкин. Ни өсөн Ейәнсураға әйләнеп киткән һуң ул? Минең һәм башҡа күптәрҙең фекеренсә, "Йәнсура" һүҙе заманында башҡортсанан урыҫсаға "Зиянчура" ("Зианчура") тип яңылыш тәржемә ителгән, сөнки урыҫтарға "йән" һүҙен әйтеүе ауырыраҡ. Һөҙөмтәлә "Зианчуринский район" тигән һүҙбәйләнеш барлыҡҡа килгән. Башҡорттар үҙ сиратында уны анһат ҡына "Ейәнсура" тип тәржемә итеп тә ҡуйған.
Билдәле булыуынса, "сура" башҡортса "батыр" тигәнде аңлата. Уның алдына "йән" ҡушылып, бик матур атама — "Йәнсура" — барлыҡҡа килгән. Ғөмүмән, был тамыр заманында байтаҡ яңы исем, һүҙ яһалыуға сәбәпсе булған. Мәҫәлән, Йәнбикә, Йәнһылыу, Йәнбирҙе, Йәноҙаҡ, Йәнбулат, Йәндәүләт, Йәнбай, йәнфарман, йәнтәслим, йәнәш (йәнләш) һәм башҡалар. Бер ҙә Ейәнбикә, Ейәнһылыу, Ейәнбирҙе, Ейәноҙаҡ, Ейәнбулат һ.б. түгел.
Ғөмүмән, һүҙҙәрҙе йәки уларҙың өлөшөн яңылыш тәржемә итеп, бөйөк Рәми Ғарипов данлаған "көслө лә, бай ҙа, яғымлы ла" телебеҙҙе боҙабыҙ. Был турала БДПУ профессоры Миңһылыу Усманова бик дөрөҫ әйтә. "Башҡортостан" гәзитендә йылдан ашыу донъя күргән "Телебеҙҙе кем боҙа? Үҙебеҙ!" тигән дауамлы мәҡәләһенән күренеүенсә, ҡытыршылыҡтарҙы тәржемә менән мауығыуҙа күрә ул. Шул сәбәптәндер, моғайын, башҡа ҡайһы бер һүҙҙәр ҙә башҡортса түгел, урыҫса яңғырай. Миҫал өсөн "август" һүҙен алайыҡ. Һөйләшкә ярашлы, уны "ауғыс" тип яҙып булмаймы икән? "Январь" тимәйбеҙ бит, "ғинуар" тип әйтәбеҙ һәм яҙабыҙ.
Дөйөм алғанда, беҙҙең райондың атамаһының башҡортса дөрөҫ әйтелеше һәм яҙылышы "Йәнсура" булырға тейештер. Башҡалар нисек уйлай икән?

РЕДАКЦИЯНАН. Белеүегеҙсә, мәҡәлә авторы күтәргән мәсьәләгә ҡарата педагогия фәндәре докторы, БДУ профессоры Рафаэль Аҙнағолов та "Башҡортостан" гәзитендә бер нисә тапҡыр фекерен белдергәйне. Ул да район атамаһының "Йәнсура" булырға тейешлеге хаҡында әйтте. Башҡа гәзит уҡыусыларыбыҙ, тел белгестәре, тарихсылар, тәржемәселәр, уҡытыусылар нисек уйлай? Һеҙҙе фекер алышыуға саҡырабыҙ.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Әрмәнстанда яҡташыбыҙҙы ағыулы йылан саҡҡан

Әрмәнстанда яҡташыбыҙҙы ағыулы йылан саҡҡан 27.06.2025 // Йәмғиәт

Әрмәнстанда яҡташыбыҙ экскурсиянан һуң ауыр хәлдә реанимацияға оҙатылған. Турист әйтеүенсә, уны...

Тотош уҡырға 14

Бөгөндән Өфөлә түләүле парковкалар эшләй башланы

Бөгөндән Өфөлә түләүле парковкалар эшләй башланы 27.06.2025 // Йәмғиәт

Бөгөндән Өфөлә түләүле парковкалар эшләй башланы...

Тотош уҡырға 10

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы һыу баҫыу ихтималлығы хаҡында иҫкәртте

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы һыу баҫыу ихтималлығы хаҡында иҫкәртте 27.06.2025 // Йәмғиәт

Тау һәм бәләкәй йылғаларҙа һыу кимәленең күтәрелеүе көтөлә....

Тотош уҡырға 13

Өфөнөң Пугачев урамында хәрәкәт сикләнә

Өфөнөң Пугачев урамында хәрәкәт сикләнә 27.06.2025 // Йәмғиәт

Өфөнөң Пугачев урамында хәрәкәт сикләнә...

Тотош уҡырға 15

Марфа инәйгә – 100 йәш

Марфа инәйгә – 100 йәш 26.06.2025 // Йәмғиәт

Салауат ҡалаһынан Марфа Рябова 100 йәшен тултырҙы. Ҡала мэры Марат Заһиҙуллин социаль селтәрҙәге...

Тотош уҡырға 14

Башҡортостанда матур датала 245 никах теркәлгән

Башҡортостанда матур датала 245 никах теркәлгән 26.06.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостанда матур датала 245 никах теркәлгән...

Тотош уҡырға 26

Бөгөн республика урмандарында уртаса класлы янғын хәүефе фаразлана

Бөгөн республика урмандарында уртаса класлы янғын хәүефе фаразлана 26.06.2025 // Йәмғиәт

Бөгөн дәүләт урман фонды биләмәһендә икенсе-өсөнсө класлы янғын хәүефе фаразлана. 26 июнгә ут...

Тотош уҡырға 23

Республикала ямғырлы һауа торошо фаразлана
Республикала сығарылыш кисәләре көнө билдәле булды

Республикала сығарылыш кисәләре көнө билдәле булды 25.06.2025 // Йәмғиәт

Республикала сығарылыш кисәләре көнө билдәле булды...

Тотош уҡырға 22

Өфөлә Рәшит Шәкүр һәм табип Мәстүрә Саҡаева урамдары барлыҡҡа килде

Өфөлә Рәшит Шәкүр һәм табип Мәстүрә Саҡаева урамдары барлыҡҡа килде 25.06.2025 // Йәмғиәт

Өфөлә Рәшит Шәкүр һәм табип Мәстүрә Саҡаева урамдары барлыҡҡа килде...

Тотош уҡырға 23

Табип-фониатр Наил Ғабдуллин Өфөнөң почетлы граждандары исемлеген тулыландырҙы

Табип-фониатр Наил Ғабдуллин Өфөнөң почетлы граждандары исемлеген тулыландырҙы 25.06.2025 // Йәмғиәт

Табип-фониатр Наил Ғабдуллин Өфөнөң почетлы граждандары исемлеген тулыландырҙы...

Тотош уҡырға 28

Башҡортостанда Бүздәк − Саҡмағош-Дүртөйлө юлының 14 саҡрымы яңыртылды

Башҡортостанда Бүздәк − Саҡмағош-Дүртөйлө юлының 14 саҡрымы яңыртылды 25.06.2025 // Йәмғиәт

Быйыл 19 саҡрым оҙонлоҡтағы һигеҙ участканы ремонтлау планлаштырыла....

Тотош уҡырға 21