Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Ейәнсурамы әллә йәнсурамы?
Һәр нәмәнең, кешенең үҙенә генә бирелгән тәғәйен исеме була. Ошоға бәйле гәзит уҡыусылар менән "Ейәнсура" һәм "Йәнсура" атамалары тураһында фекер уртаҡлашмаҡсымын.


Бөйөк Ватан һуғышына хәтлем беҙҙең район Йәнсура тип йөрөтөлә ине: быны документтарҙағы мисәттәрҙән, баҫмаларҙан да күрергә мөмкин. Ни өсөн Ейәнсураға әйләнеп киткән һуң ул? Минең һәм башҡа күптәрҙең фекеренсә, "Йәнсура" һүҙе заманында башҡортсанан урыҫсаға "Зиянчура" ("Зианчура") тип яңылыш тәржемә ителгән, сөнки урыҫтарға "йән" һүҙен әйтеүе ауырыраҡ. Һөҙөмтәлә "Зианчуринский район" тигән һүҙбәйләнеш барлыҡҡа килгән. Башҡорттар үҙ сиратында уны анһат ҡына "Ейәнсура" тип тәржемә итеп тә ҡуйған.
Билдәле булыуынса, "сура" башҡортса "батыр" тигәнде аңлата. Уның алдына "йән" ҡушылып, бик матур атама — "Йәнсура" — барлыҡҡа килгән. Ғөмүмән, был тамыр заманында байтаҡ яңы исем, һүҙ яһалыуға сәбәпсе булған. Мәҫәлән, Йәнбикә, Йәнһылыу, Йәнбирҙе, Йәноҙаҡ, Йәнбулат, Йәндәүләт, Йәнбай, йәнфарман, йәнтәслим, йәнәш (йәнләш) һәм башҡалар. Бер ҙә Ейәнбикә, Ейәнһылыу, Ейәнбирҙе, Ейәноҙаҡ, Ейәнбулат һ.б. түгел.
Ғөмүмән, һүҙҙәрҙе йәки уларҙың өлөшөн яңылыш тәржемә итеп, бөйөк Рәми Ғарипов данлаған "көслө лә, бай ҙа, яғымлы ла" телебеҙҙе боҙабыҙ. Был турала БДПУ профессоры Миңһылыу Усманова бик дөрөҫ әйтә. "Башҡортостан" гәзитендә йылдан ашыу донъя күргән "Телебеҙҙе кем боҙа? Үҙебеҙ!" тигән дауамлы мәҡәләһенән күренеүенсә, ҡытыршылыҡтарҙы тәржемә менән мауығыуҙа күрә ул. Шул сәбәптәндер, моғайын, башҡа ҡайһы бер һүҙҙәр ҙә башҡортса түгел, урыҫса яңғырай. Миҫал өсөн "август" һүҙен алайыҡ. Һөйләшкә ярашлы, уны "ауғыс" тип яҙып булмаймы икән? "Январь" тимәйбеҙ бит, "ғинуар" тип әйтәбеҙ һәм яҙабыҙ.
Дөйөм алғанда, беҙҙең райондың атамаһының башҡортса дөрөҫ әйтелеше һәм яҙылышы "Йәнсура" булырға тейештер. Башҡалар нисек уйлай икән?

РЕДАКЦИЯНАН. Белеүегеҙсә, мәҡәлә авторы күтәргән мәсьәләгә ҡарата педагогия фәндәре докторы, БДУ профессоры Рафаэль Аҙнағолов та "Башҡортостан" гәзитендә бер нисә тапҡыр фекерен белдергәйне. Ул да район атамаһының "Йәнсура" булырға тейешлеге хаҡында әйтте. Башҡа гәзит уҡыусыларыбыҙ, тел белгестәре, тарихсылар, тәржемәселәр, уҡытыусылар нисек уйлай? Һеҙҙе фекер алышыуға саҡырабыҙ.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар

Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар 01.04.2019 // Йәмғиәт

Һуңғы ваҡытта ирекмәндәр хәрәкәте беҙҙең тормошобоҙҙа һиҙелерлек урын биләй....

Тотош уҡырға 4 697

Һыу инергә ваҡыт етте...

Һыу инергә ваҡыт етте... 01.04.2019 // Йәмғиәт

6 апрелдә Өфө ҡалаһындағы Үҙәк баҙар янындағы Һалдат күленә килһәгеҙ, үкенмәҫһегеҙ. Унда тәүлек...

Тотош уҡырға 3 826

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә 31.03.2019 // Йәмғиәт

– Мөхәббәт ҡайҙа юғала? – тип һораған атаһынан бәләкәй Бәхет. – Үлә. Кешеләр булғанды ҡәҙерләмәй,...

Тотош уҡырға 4 770

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..."

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Асыу, ярһыу кешенең бөтөн тәнен, күңелен ялмап алыусан. Шуға әҙәм балаһының бындай осраҡта...

Тотош уҡырға 4 480

Бер быуаттан йәнә тупланы Темәс

Бер быуаттан йәнә тупланы Темәс 31.03.2019 // Йәмғиәт

Тап бынан йөҙ элек булған кеүек үк, ҡунаҡтарҙы Темәс ерендә һыбайлылар флагтар тотоп ҡаршы алды....

Тотош уҡырға 3 103

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп 31.03.2019 // Йәмғиәт

Ирекмәндәр Сибайҙа өс айҙан ашыу инде “Йәшәү ризығы” тип аталған мәрхәмәтлек акцияһы үткәрә: ауыр...

Тотош уҡырға 3 799

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..."

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Имам-хатип мәсеткә вәғәз һөйләргә килһә, унда бер генә кеше – йәш көтөүсе – ултыра, ти....

Тотош уҡырға 4 046

135 мең граждан саҡырыла

135 мең граждан саҡырыла 31.03.2019 // Йәмғиәт

Рәсәй Президенты хәрби хеҙмәткә яҙғы саҡырылыш тураһында указға ҡул ҡуйҙы. Ул кисә, 30 мартта,...

Тотош уҡырға 3 178

Татарстан башҡорттары ҡоролтайға әҙерме?

Татарстан башҡорттары ҡоролтайға әҙерме? 30.03.2019 // Йәмғиәт

Бөгөн Ҡазанда Татарстан башҡорттары ҡоролтайы ултырышы булды....

Тотош уҡырға 2 778

Бабичтың кендек ҡаны тамған ер ул Ҡыйғаҙытамаҡ!

Бабичтың кендек ҡаны тамған ер ул Ҡыйғаҙытамаҡ! 30.03.2019 // Йәмғиәт

Башҡортостан автономияһының йылъяҙмасыһы, дәүләт эшмәкәре, шағир, музыкант, ойоштороусы Шәйехзада...

Тотош уҡырға 2 826

Төйәләҫтәр алыҫҡа йөрөмәҫ

Төйәләҫтәр алыҫҡа йөрөмәҫ 30.03.2019 // Йәмғиәт

Сибай ҡалаһының Төйәләҫ ҡасабаһында йыл аҙағында заман талаптарына яуап биргән фельдшер-акушерлыҡ...

Тотош уҡырға 2 617

Шәжәрәле ерҙә тәртип түрҙә

Шәжәрәле ерҙә тәртип түрҙә 30.03.2019 // Йәмғиәт

2018 йылдың 1 сентябрендә “Башҡортостан тарихы шәхестәр күҙлеге аша: генеалогик аспект” тигән...

Тотош уҡырға 2 872