Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
шәмбе, 5 апрель, 2025 йыл, 18:14:05
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Халыҡҡа хөрмәт телмәрҙә сағыла
“Башҡортостан” гәзитендә һуңғы ваҡытта туған тел мәсьәләһе йыш күтәрелә. Был дөрөҫ тә, сөнки телебеҙ тураһында даими хәстәрлек күрмәйенсә, милли үҙаңды һаҡлап ҡала, үҫтерә алмаясаҡбыҙ.
Гәзиттә һүҙ, башлыса, матбуғат теле хаҡында барҙы. Мин Башҡортостан юлдаш телевидениеһындағы “Байыҡ” һәм “Башҡорт йыры” тапшырыуҙарының телмәренә иғтибар итмәксемен. Был проекттарҙың етәксеһе — республиканың атҡаҙанған матбуғат һәм киң мәғлүмәт хеҙмәткәре Рита Өмөтбаева. Тәжрибәле журналист, оҫта ойоштороусы, эшен күңел биреп, ихлас башҡара ул. Һөйләгәнен һоҡланып тыңларлыҡ.
Зәңгәр экрандарҙа бер нисә йыл барған “Байыҡ” конкурсы республика кимәлендәге бик әһәмиәтле дәүләт сараһына әүерелде. Халыҡ араһынан күпме талант асылды! Тамашасылар бейеүҙәрҙән ҙур кинәнес ала — ысын сәнғәт шулай тәьҫир итергә тейештер ҙә ул.
Шул уҡ ваҡытта жюри ағзаларының ҡытыршы телмәре күңелде ҡыра. Әлбиттә, улар — абруйлы сәнғәт әһелдәре, үҙ өлкәһендә маһир белгестәр, кәңәштәре, фекерҙәре тос, фәһемле. Шулай ҙа бейеү менән бер рәттән һүҙ сәнғәтен, тамашасыларҙы хөрмәт итһендәр, башҡортса дөрөҫ итеп, урыҫ һүҙҙәрен ҡыҫтырмай һөйләһендәр ине.
Әлбиттә, бейеүсе һөнәренә өйрәткәндә, репетиция мәлендә лә төрлө телдәге махсус терминдар ҡулланыла. Уларһыҙ әйтер фекереңде тиҙ генә еткереп тә булмайҙыр. Шулай булыуға ҡарамаҫтан, башҡортса дөрөҫ һөйләү фарыз, сөнки әйтелгән һүҙең барлыҡ республикаға, унан ситкә лә тарала.
Яҙғаным ҡоро һүҙ булмаһын өсөн бер нисә миҫал килтерәм. Уҙған йылдың 9 октябрендәге тапшырыуҙа жюри ағзалары решение, движение, постановщик; 16 октябрҙә — тоже, наверное, сразу, конкретный, культура; 23 октябрҙә визитная карточка, отметка, положение, учитель танца, дурацкий фантазия, движение, национальный тигән һүҙҙәрҙе ҡулланды. Ә бына 30 октябрҙә әйтелгән “Сәхнәне һеңдереп, эйелдереп баҫыуың оҡшаны” тигән саф башҡортса, халыҡсан һүҙҙәр иһә йөрәккә май булып ятты.
Ноябрҙә сәнғәт әһелдәре бейеүселәргә бына ниндәй һүҙҙәр менән баһа бирҙе: скажем, продолжатели, осовременились, совсем музыканан ҡалып, могу, передавать, не надо, переменный ход, артистизм, проба, тем более, башҡорт движениеһы, төрлөсә улыбка. Өҫтәүенә, “Баш бүре” бейеүе башҡарылғанда автор һүҙҙәре тотошлай урыҫ телендә бирелде.
“Башҡорт йыры” конкурсын да үҙ өлкәһендә билдәле белгестәр, сәнғәт оҫталары баһалай. Тик улар ҙа ҡайһы бер осраҡта үҙ телмәренә иғтибар итмәй. Һуңғы турҙа жюри ағзалары тарафынан әйтелгән трансформация, артикуляция, модуляция, динамика, диапазон, фразировка, легато, нотки, аранжировщик кеүек махсус терминдарҙы ҡабул итеп тә булалыр. Ә бына опыт, кстати, так что, но шулай ҙа, плюс яғы, эмоциональное состояние души, предел, напряжение музыкальное, эмоциональный контроль, пожелание, эстрадное направление кеүек урыҫ һүҙҙәрен бер нисек тә аҡлап булмай.
“Башҡорт йыры” конкурсына ҡағылышлы тағы бер сетерекле мәсьәләне күтәрмәксемен. Башҡорт йыры, йырсылары тураһында һүҙ алып барғанда, татар телмәре яңғырай. Туғандаш халыҡ йырсыһына, уның оҫталығына бер ниндәй ҙә шик белдермәйем. Тик башҡорт милли сәнғәте тураһындағы тапшырыуға башҡорт белгестәрен генә йәлеп итеү кәрәктер, минеңсә (ижтиһад иткәндә, тотош республиканан өс-дүрт кешене табып булалыр ул). Жюрила башҡа милләт вәкилдәре булырға тейеш түгел, тимәйем, әлбиттә. Ҡыҫҡаһы, тапшырыу төрлө телдә буталып бирелмәһен, ә бер телдә барһын.
Тағы милли мәсьәлә күтәрелә, милләттәр дуҫлығына аяҡ салына тигән ялған шик-шөбһә тыумаһын. Үҙ шәүләбеҙҙән үҙебеҙ өркөп, ситтәр алдында яҡшатланып, һәйбәт күренергә тырышып, кәрәккәндә лә, кәрәкмәгәндә лә киң күңеллелек күрһәтәбеҙ. Бындай бер ҡатлылыҡ, аумаҡайлыҡ арҡаһында күп осраҡта ҡыҙғаныс хәлдә ҡалабыҙ. Ошо йәһәттән бер генә миҫал: республикала, бигерәк тә беҙҙең төбәктә, көньяҡ халыҡтары күбәйгәндән-күбәйә, ә үҙебеҙҙең аҫыл ир-егеттәр, тыуған ерендә йүнле эш булмағанға, алыҫ Себергә юллана, унда ғаиләһеҙ интегеп йәшәй.
“Теле юҡтың иле юҡ” тип юҡҡа ғына әйтмәйҙәр бит. Милли хазинабыҙҙы һанлаһаҡ, үҙ еребеҙҙә үҙебеҙ ҡәҙерле булырбыҙ.
Рәшит ҮТӘЕВ.
Баймаҡ ҡалаһы.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Ay Yola төркөмө «Һомай» йырына клип төшөрә

Ay Yola төркөмө «Һомай» йырына клип төшөрә 04.04.2025 // Мәҙәниәт

Ay Yola төркөмө «Һомай» йырына клип төшөрә...

Тотош уҡырға 20

Башҡортостандың халыҡ артисы Айҙар Ғәлимовтың әсәһе мәрхүм булған

Башҡортостандың халыҡ артисы Айҙар Ғәлимовтың әсәһе мәрхүм булған 04.04.2025 // Мәҙәниәт

Башҡортостандың халыҡ артисы Айҙар Ғәлимовтың әсәһе мәрхүм булған...

Тотош уҡырға 11

Өфөгә «Донбасс» дәүләт йыр һәм бейеү ансамбле килә

Өфөгә «Донбасс» дәүләт йыр һәм бейеү ансамбле килә 03.04.2025 // Мәҙәниәт

Өфөгә «Донбасс» дәүләт йыр һәм бейеү ансамбле килә...

Тотош уҡырға 13

Өфөлә Ғәскәров исемендәге ансамбль ветеранын хаҡлы ялға оҙаттылар

Өфөлә Ғәскәров исемендәге ансамбль ветеранын хаҡлы ялға оҙаттылар 03.04.2025 // Мәҙәниәт

Өфөлә Ғәскәров исемендәге ансамбль ветеранын хаҡлы ялға оҙаттылар...

Тотош уҡырға 13

Республикала Ҡурай байрамы ойошторола

Республикала Ҡурай байрамы ойошторола 28.03.2025 // Мәҙәниәт

Республикала Ҡурай байрамы ойошторола...

Тотош уҡырға 41

Альбина Нуриманова башҡорт хореография колледжы етәксеһе итеп тәғәйенләнде

Альбина Нуриманова башҡорт хореография колледжы етәксеһе итеп тәғәйенләнде 27.03.2025 // Мәҙәниәт

Альбина Нуриманова башҡорт хореография колледжы етәксеһе итеп тәғәйенләнде...

Тотош уҡырға 54

Мәскәү йырсыһы «Һомай» йырын русса башҡарған

Мәскәү йырсыһы «Һомай» йырын русса башҡарған 26.03.2025 // Мәҙәниәт

Мәскәү йырсыһы «Һомай» йырын русса башҡарған...

Тотош уҡырға 59

«Ay Yola» проекты төрлө илдәрҙә популярлыҡ яулай

«Ay Yola» проекты төрлө илдәрҙә популярлыҡ яулай 25.03.2025 // Мәҙәниәт

«Ay Yola» проекты төрлө илдәрҙә популярлыҡ яулай...

Тотош уҡырға 52

«Башҡорт йәшмәһе йорто» проектына старт бирелде

«Башҡорт йәшмәһе йорто» проектына старт бирелде 24.03.2025 // Мәҙәниәт

«Башҡорт йәшмәһе йорто» проектына старт бирелде...

Тотош уҡырға 55

Башҡортостан Башлығы Керчь ҡушаматлы ат тураһында ижади проект эшләргә ҡушты

Башҡортостан Башлығы Керчь ҡушаматлы ат тураһында ижади проект эшләргә ҡушты 24.03.2025 // Мәҙәниәт

Башҡортостан Башлығы Керчь ҡушаматлы ат тураһында ижади проект эшләргә ҡушты...

Тотош уҡырға 48

21 мартта яҙғы  Наурыҙ байрамы билдәләнә

21 мартта яҙғы Наурыҙ байрамы билдәләнә 21.03.2025 // Мәҙәниәт

21 мартта яҙғы Наурыҙ байрамы билдәләнә...

Тотош уҡырға 61

Силәбелә күренекле башҡорт балеринаһы тураһында китап донъя күрҙе

Силәбелә күренекле башҡорт балеринаһы тураһында китап донъя күрҙе 20.03.2025 // Мәҙәниәт

Силәбелә күренекле башҡорт балеринаһы тураһында китап донъя күрҙе...

Тотош уҡырға 56