Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Халыҡҡа хөрмәт телмәрҙә сағыла
“Башҡортостан” гәзитендә һуңғы ваҡытта туған тел мәсьәләһе йыш күтәрелә. Был дөрөҫ тә, сөнки телебеҙ тураһында даими хәстәрлек күрмәйенсә, милли үҙаңды һаҡлап ҡала, үҫтерә алмаясаҡбыҙ.
Гәзиттә һүҙ, башлыса, матбуғат теле хаҡында барҙы. Мин Башҡортостан юлдаш телевидениеһындағы “Байыҡ” һәм “Башҡорт йыры” тапшырыуҙарының телмәренә иғтибар итмәксемен. Был проекттарҙың етәксеһе — республиканың атҡаҙанған матбуғат һәм киң мәғлүмәт хеҙмәткәре Рита Өмөтбаева. Тәжрибәле журналист, оҫта ойоштороусы, эшен күңел биреп, ихлас башҡара ул. Һөйләгәнен һоҡланып тыңларлыҡ.
Зәңгәр экрандарҙа бер нисә йыл барған “Байыҡ” конкурсы республика кимәлендәге бик әһәмиәтле дәүләт сараһына әүерелде. Халыҡ араһынан күпме талант асылды! Тамашасылар бейеүҙәрҙән ҙур кинәнес ала — ысын сәнғәт шулай тәьҫир итергә тейештер ҙә ул.
Шул уҡ ваҡытта жюри ағзаларының ҡытыршы телмәре күңелде ҡыра. Әлбиттә, улар — абруйлы сәнғәт әһелдәре, үҙ өлкәһендә маһир белгестәр, кәңәштәре, фекерҙәре тос, фәһемле. Шулай ҙа бейеү менән бер рәттән һүҙ сәнғәтен, тамашасыларҙы хөрмәт итһендәр, башҡортса дөрөҫ итеп, урыҫ һүҙҙәрен ҡыҫтырмай һөйләһендәр ине.
Әлбиттә, бейеүсе һөнәренә өйрәткәндә, репетиция мәлендә лә төрлө телдәге махсус терминдар ҡулланыла. Уларһыҙ әйтер фекереңде тиҙ генә еткереп тә булмайҙыр. Шулай булыуға ҡарамаҫтан, башҡортса дөрөҫ һөйләү фарыз, сөнки әйтелгән һүҙең барлыҡ республикаға, унан ситкә лә тарала.
Яҙғаным ҡоро һүҙ булмаһын өсөн бер нисә миҫал килтерәм. Уҙған йылдың 9 октябрендәге тапшырыуҙа жюри ағзалары решение, движение, постановщик; 16 октябрҙә — тоже, наверное, сразу, конкретный, культура; 23 октябрҙә визитная карточка, отметка, положение, учитель танца, дурацкий фантазия, движение, национальный тигән һүҙҙәрҙе ҡулланды. Ә бына 30 октябрҙә әйтелгән “Сәхнәне һеңдереп, эйелдереп баҫыуың оҡшаны” тигән саф башҡортса, халыҡсан һүҙҙәр иһә йөрәккә май булып ятты.
Ноябрҙә сәнғәт әһелдәре бейеүселәргә бына ниндәй һүҙҙәр менән баһа бирҙе: скажем, продолжатели, осовременились, совсем музыканан ҡалып, могу, передавать, не надо, переменный ход, артистизм, проба, тем более, башҡорт движениеһы, төрлөсә улыбка. Өҫтәүенә, “Баш бүре” бейеүе башҡарылғанда автор һүҙҙәре тотошлай урыҫ телендә бирелде.
“Башҡорт йыры” конкурсын да үҙ өлкәһендә билдәле белгестәр, сәнғәт оҫталары баһалай. Тик улар ҙа ҡайһы бер осраҡта үҙ телмәренә иғтибар итмәй. Һуңғы турҙа жюри ағзалары тарафынан әйтелгән трансформация, артикуляция, модуляция, динамика, диапазон, фразировка, легато, нотки, аранжировщик кеүек махсус терминдарҙы ҡабул итеп тә булалыр. Ә бына опыт, кстати, так что, но шулай ҙа, плюс яғы, эмоциональное состояние души, предел, напряжение музыкальное, эмоциональный контроль, пожелание, эстрадное направление кеүек урыҫ һүҙҙәрен бер нисек тә аҡлап булмай.
“Башҡорт йыры” конкурсына ҡағылышлы тағы бер сетерекле мәсьәләне күтәрмәксемен. Башҡорт йыры, йырсылары тураһында һүҙ алып барғанда, татар телмәре яңғырай. Туғандаш халыҡ йырсыһына, уның оҫталығына бер ниндәй ҙә шик белдермәйем. Тик башҡорт милли сәнғәте тураһындағы тапшырыуға башҡорт белгестәрен генә йәлеп итеү кәрәктер, минеңсә (ижтиһад иткәндә, тотош республиканан өс-дүрт кешене табып булалыр ул). Жюрила башҡа милләт вәкилдәре булырға тейеш түгел, тимәйем, әлбиттә. Ҡыҫҡаһы, тапшырыу төрлө телдә буталып бирелмәһен, ә бер телдә барһын.
Тағы милли мәсьәлә күтәрелә, милләттәр дуҫлығына аяҡ салына тигән ялған шик-шөбһә тыумаһын. Үҙ шәүләбеҙҙән үҙебеҙ өркөп, ситтәр алдында яҡшатланып, һәйбәт күренергә тырышып, кәрәккәндә лә, кәрәкмәгәндә лә киң күңеллелек күрһәтәбеҙ. Бындай бер ҡатлылыҡ, аумаҡайлыҡ арҡаһында күп осраҡта ҡыҙғаныс хәлдә ҡалабыҙ. Ошо йәһәттән бер генә миҫал: республикала, бигерәк тә беҙҙең төбәктә, көньяҡ халыҡтары күбәйгәндән-күбәйә, ә үҙебеҙҙең аҫыл ир-егеттәр, тыуған ерендә йүнле эш булмағанға, алыҫ Себергә юллана, унда ғаиләһеҙ интегеп йәшәй.
“Теле юҡтың иле юҡ” тип юҡҡа ғына әйтмәйҙәр бит. Милли хазинабыҙҙы һанлаһаҡ, үҙ еребеҙҙә үҙебеҙ ҡәҙерле булырбыҙ.
Рәшит ҮТӘЕВ.
Баймаҡ ҡалаһы.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Өфөлә Армия мәҙәниәте көндәренә арналған байрам концерты була

Өфөлә Армия мәҙәниәте көндәренә арналған байрам концерты була 22.08.2025 // Мәҙәниәт

Өфөлә Армия мәҙәниәте көндәренә арналған байрам концерты була...

Тотош уҡырға 21

Республикала дәүләт эшмәкәре һәм меценат Раев тураһында фильмдың премьераһы көтөлә

Республикала дәүләт эшмәкәре һәм меценат Раев тураһында фильмдың премьераһы көтөлә 21.08.2025 // Мәҙәниәт

Башҡортостанда дәүләт эшмәкәре, меценат һәм Раевка тимер юл станцияһына нигеҙ һалған Александр...

Тотош уҡырға 28

Башҡортостанда дәүләт эшмәкәре һәм меценат Раев тураһында фильмдың премьераһы көтөлә

Башҡортостанда дәүләт эшмәкәре һәм меценат Раев тураһында фильмдың премьераһы көтөлә 21.08.2025 // Мәҙәниәт

Башҡортостанда дәүләт эшмәкәре, меценат һәм Раевка тимер юл станцияһына нигеҙ һалған Александр...

Тотош уҡырға 24

Өфөлә Армия мәҙәниәте көндәрендә йондоҙло ҡунаҡтар сығыш яһай

Өфөлә Армия мәҙәниәте көндәрендә йондоҙло ҡунаҡтар сығыш яһай 18.08.2025 // Мәҙәниәт

Өфөнөң Совет майҙанында киске концерттар Армия мәҙәниәте көндәренең сағыу ваҡиғаһы булмаҡсы....

Тотош уҡырға 43

Өфө блогеры Рөстәм Нәбиев актер булырға йыйына

Өфө блогеры Рөстәм Нәбиев актер булырға йыйына 18.08.2025 // Мәҙәниәт

[thumb][/thumb]Өфө блогеры Рөстәм Нәбиев актер булырға йыйына...

Тотош уҡырға 36

Республикабыҙ артисы халыҡ-ара эстрада йыры конкурсында еңеү яуланы

Республикабыҙ артисы халыҡ-ара эстрада йыры конкурсында еңеү яуланы 14.08.2025 // Мәҙәниәт

Башҡорт дәүләт филармонияһы артисы, Башҡортостандың атҡаҙанған артисы Салауат Мөхәмәтйәров «Алдын...

Тотош уҡырға 51

Башҡортостанда ҡурайсылар конкурсы еңеүсеһенә ат бүләк иттеләр

Башҡортостанда ҡурайсылар конкурсы еңеүсеһенә ат бүләк иттеләр 13.08.2025 // Мәҙәниәт

Конкурста республиканың төрлө мөйөштәренән 30-ҙан ашыу музыкант ҡатнашты....

Тотош уҡырға 77

Өфөлә III «Көҙ романтикаһы» классик музыка фестивале ойошторола

Өфөлә III «Көҙ романтикаһы» классик музыка фестивале ойошторола 07.08.2025 // Мәҙәниәт

22-24 августа Өфөнөң Совет майҙанында III «Көҙ романтикаһы» классик музыка фестивале уҙғарыла....

Тотош уҡырға 116

AY YOLA төркөмө Ҡырымдағы концертта гендер-пати үткәргән

AY YOLA төркөмө Ҡырымдағы концертта гендер-пати үткәргән 05.08.2025 // Мәҙәниәт

AY YOLA төркөмө Ҡырымдағы концертта гендер-пати үткәргән...

Тотош уҡырға 71

Башҡортостанда «Урал батыр» эпосы буйынса йәнһүрәт төшөрөлгән

Башҡортостанда «Урал батыр» эпосы буйынса йәнһүрәт төшөрөлгән 31.07.2025 // Мәҙәниәт

Йәнһүрәттең премьераһы 2 сентябрҙә Ишембай мәҙәниәт һарайында була....

Тотош уҡырға 74

Ҡурған өлкәһендә башҡорт мәҙәниәте фестивале ойошторола

Ҡурған өлкәһендә башҡорт мәҙәниәте фестивале ойошторола 31.07.2025 // Мәҙәниәт

2 августа өлкәһенең Сафакүл ауылында III «Башҡорт иле» Бөтә Рәсәй башҡорт мәҙәниәте фестивале...

Тотош уҡырға 80

Башҡортостандың халыҡ артисы Ришат Төхвәтуллин сирле балаға матди ярҙам күрһәтә

Башҡортостандың халыҡ артисы Ришат Төхвәтуллин сирле балаға матди ярҙам күрһәтә 29.07.2025 // Мәҙәниәт

Башҡортостандың халыҡ артисы Ришат Төхвәтуллин сирле балаға матди ярҙам күрһәтә...

Тотош уҡырға 95