Ғәҙәттә, беҙ, йәштәр, Голливуд фильмдарын ҡалдырмай ҡарайбыҙ. Мин быны ваҡытлыса ысынбарлыҡтан ситләшеү, әкиәти хистәргә бирелеү тип аңлатыр инем. Ә бармы икән яҡшылыҡҡа, яҡтылыҡҡа әйҙәгән, милли рухты, аһәңде сағылдырған сәнғәт әҫәрҙәре? Әлбиттә, бар. Һүҙем III Халыҡ-ара “Көмөш Аҡбуҙат” милли һәм этник кино фестивале хаҡында булыр.


Был сара 26–28 октябрҙә баш ҡалабыҙ Өфөлә үтте. Бәйгелә бө­тәһе 24 фильм ҡатнашты, уларҙың араһында Ҡырғыҙстан, Ҡаҙағстан, Әрмәнстан, Монголия, Иран, Египет, Афғанстан, Бангладеш, Сүриә илдәренән дә барҙар ине. Өфө тамашасыһы конкурс эштәрен өс көн дауамында “Родина” кинотеатрында ҡарап рәхәт­ләнде. Фильмдарҙың күбеһе – Рәсәйҙән, айырыуса Башҡортос­тандан күп булды.
“Башҡортостан” дәүләт концерт залындағы йомғаҡлау тантана­һында республика Кинематографистар союзының йәштәр бүлеге рәйесе, режиссер Айнур Асҡаров фестиваль сиктәрендә үткәрелгән II Башҡорт дебютанттары питчин­гының еңеүселәрен билдәләп үтте: Константин Анисимовтың проекты – 20, Лилиә Йәнтилинаныҡы – 30, Динара Әбдрәши­тованыҡы 50 меңлек сертификатҡа лайыҡ булды. Айнур Юлай улы: “Башҡорт киноһының киләсәге үҫә, киләһе фестивалгә фильмда­рығыҙҙы көтөп ҡалабыҙ”, – тип йәштәргә уңыш теләне.
Көтөп алған тулҡынландырғыс мәл дә етте. Алып барыусы Гөл­шат Ғайсина моңло тауышы менән фестиваль еңеүселәрен бер-бер артлы сәхнәгә саҡыра башланы. Улар араһынан “Пилорама” (Баш­ҡортостан) фильмы операторы Тимур Ғәниев Башҡортостандың иң беренсе кинооператоры Ғилуан Әмиров исемендәге призға лайыҡ булды. Шулай уҡ башҡорт киноһы аҡһаҡалы Әмир Абдразаҡов исе­мендәге “Милли рух өсөн” призы Ҡаҙағстандан Досхан Жолжаҡ­сыновтың “Ҡонанбай” фильмына тапшырылды.
Иң шәп сценаристар ҙа баһа­лан­ды, ҡыҫҡа метражлы уйын фильмы номинацияһында “Пилорама” фильмын ижад итеүсе яҡташыбыҙ Дамир Йосопов бүләкләнде.
Башҡортостан мәҙәниәт ми­нистрының “Башҡорт халыҡ йыры традицияларын һаҡлағаны өсөн” призы “Песнь души” документаль фильмының төп геройы, дан­лыҡлы йырсы, ҡурайсы Абдулла Солтановҡа тапшырылды. Абдулла Афзал улы бүләге артынан үҙе сәхнәгә сыҡты. Тамашасылар уны оло ихтирам менән баҫып ҡаршы алды, алҡыштарға күмде. Оло йәштә булыуына ҡара­маҫтан, ағайыбыҙ күңелдең иң түренә үтеп инерлек оҙон көйҙө һуҙҙы. Уның йыры сараны тағы ла йәнләндереп ебәрҙе. Шулай уҡ ошо фильмдың режиссеры Радик Килмәмәтов үҙенең геройы менән “Иң шәп документаль фильм геройы” номина­цияһында тәбрикләнде.
Башҡортостандың халыҡ шағи­ры, Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаты, йәмә­ғәт эшмәкәре Рауил Бикбаев, ҡатнашыусыларҙы һәм ҡунаҡтар­ҙы фестиваль менән ҡотлап: “Урал тауҙары Евразия материгын уртаға бүлеп ятмай, киреһенсә, ике континентты тоташтыра. Был фестиваль оло әһәмиәткә эйә, илдәр араһындағы дуҫлыҡты, берҙәмлек­те нығыта”, – тине.
Ә еңеүсе кем һуң? Уны иғлан итеү өсөн һүҙ жюри рәйесе, режиссер, урыҫ һәм венгр киноһы тарихы белгесе Иван Форгачҡа бирелде. Шулай итеп, III “Көмөш Аҡбуҙат” фестиваленең Гран-прийын Бангладештан Абу Шахед Эмондың “История Джалала” филь­мы яуланы. Иван Форгач: “Ҡәҙерле Өфө халҡы, фестива­легеҙ йәшәһен! Ул – милләттәрҙе, ҡитғаларҙы берләштерерҙәй күр­кәм сара, шуның менән илегеҙ та­ғы ла көслөрәк була ала. Сит ил­дән фекерҙәштәребеҙҙе саҡы­рып, баһалап бөткөһөҙ тәжрибә тупла­ныҡ”, – тип йомғаҡланы телмәрен.
Сара йыр-моң, төрлө халыҡ бейеүҙәре менән үрелеп барҙы. Тамашасыға “Мираҫ” фольклор, “Ирәндек” халыҡ бейеү­ҙәре ан­самблдәренең, “Трио” эстрада төркө­мөнөң сығыштары оҡшаны. Һәр кем тамашанан үҙенә дәрт, илһам алып, рухланып таралышты. Киләһе фестивалдәрҙә “Песнь души”, “Ҡонанбай” кеүек фильм­дар күберәк булһын ине.


Сәрүәр СУРИНА,
драматург, яҙыусы:
– Башҡорт кинематографияһы йылдан-йыл үҫә бара, милли, этник темалар ҡуҙғатыла башланы. Беҙ күптән бөйөк башҡорт тарихын сериал итеп төшөрөргә һәм бөтә донъяға күр­һәтергә тейешбеҙ. Ысынлап та, быға нигеҙ бар, бөгөнгө фестиваль маҡсаттарына иреште. Башҡорт киностудияһына нигеҙ һалыусылар Әмир Абдразаҡов, Ғилуан Әмировтарҙың телгә алыныуы, йырсыбыҙ Абдулла Солтановтың сәхнәгә сығыуы ҡыуаныслы булды. Беҙҙең йәш кинематографсыларыбыҙҙың, Айнур Асҡаров, Таңсулпан һәм Зөһрә Бураҡаева­ларҙың тырышлығын күрҙек.

Таңсулпан БУРАҠАЕВА,
режиссер:
– Фестиваль маҡсаттарына иреште. Былтырғы менән сағыштырғанда финанслау ғына кәмерәк булды. Бөтә булған фильмдарҙы ла сәхнәнән күрһәтмәнеләр. Фестиваль киләсәктә лә йәшәр, ҙурыраҡ маҡсаттарға ирешер, тип ышанам.