– Сәләмәт тормош алып ба­рыу өсөн ҡалала ниндәй шарттар тыуҙырылған, Ирек Радик улы?
– 135 меңдән ашыу кеше йә­шәгән ҡалабыҙҙа халыҡтың өстән бер өлөшө тиерлек физик культура, спорт һәм туризм менән даи­ми шөғөлләнә. Был – рес­­пуб­ли- ­кала юғары күрһәткестәрҙең бере­һе. Беҙҙә өс балалар-үҫмерҙәр спорт мәктәбе, алты спорт йүнәлешендәге өҫтәмә бе­лем биреү учреждениеһы уңышлы эшләп килә. 160-тан ашыу ҡоролма иҫәбендә 140-ҡа яҡын зал һәм майҙансыҡ, ике стадион һәм ике боҙ һарайы, өс бассейн, тиҫтәнән артыҡ хоккей майҙан­сы­ғы, алты тир, саңғы базаһы, еңел атлетика манежы бар. Былтыр миҙгел башында икенсе боҙ һарайы тантаналы асылғайны, әле яһалма япмалы футбол яланы төҙөлә, бассейны булған заманса физкультура-һауыҡтырыу комплексын төҙөү буйынса проект документтарын әҙер­ләү тамамланды.
– Ә сараларға килгәндә...
– Улар күп төрлө. Спорт яратыу­сылар өсөн йыл барышында туғыҙ спартакиада һәм халыҡты йәлеп иткән башҡа байрамдар үткәрелә, уларҙа ҡатнашыусылар һаны, дөйөм алғанда, 60 меңдән ашып китә. Бынан тыш, былтыр, мәҫәлән, беҙҙә Рәсәй һәм Башҡор­тостан кимәлендәге 73 бәйге уҙҙы: Бөтә Рәсәй теннис ярыштары, ҡыҙҙар араһында волейбол буйынса ил беренселеге финалы, кикбоксинг буйынса Рәсәй чемпионаты, Бөтә Рәсәй саңғы марафоны һәм спорттың башҡа төрҙәре буйынса ярыштар, республика бе­рен­се­лектәре ойошҡанлыҡ менән үтте.
– Ниндәй спорт төрҙәре ха­лыҡты айырыуса йәлеп итә?
– Ҡала етәкселеге, ойоштороу­сылар спорттың бигерәк тә йәйге һәм ҡышҡы Олимпиадалар исем­ле­генә ингәндәрен үҫтереүгә ныҡ­лы иғтибар бирергә тырыша. Еңел һәм ауыр атлетика, хоккей, бокс, бобслей һәм скелетон, ҡатын-ҡыҙҙар волейболы буйынса уңыш­тар айырыуса һиҙелерлек, йөҙөү һәм баскетболда ла етди үҫеш бар. Оло спортҡа ныҡлап аяҡ баҫҡан­дарҙан ауыр атлет, халыҡ-ара класлы спорт мастеры Диана Әхмә­това уҙған йыл ҡатын-ҡыҙҙар араһында Рәсәй чемпионы булһа, июнь аҙағында Ҡазанда үткән Европа беренселегендә иһә алтын миҙал яуланы. Максим Яндубаев армрестлинг буйынса донъя чемпионатында ла, Донъя кубогына үткәрелгән ярыштарҙа ла беренселекте бирмәне. Еңел атлетикала Рәсәйҙең спорт мастеры Илмир Солтанов физик мөмкинлектәре сикләнгәндәр араһында 200 метрға йүгереүҙә ил беренселегендә кө­мөш миҙалға лайыҡ булды. Бобслей буйынса халыҡ-ара класлы спорт мастеры Илвир Хужин Олим­пиадаға тиклем үк үҙ экипажы составында Рәсәй беренселегендә – икенсе, Донъя кубогы финалында өсөнсө урынды алды. Һанап үтел­гән спортсылар, шулай уҡ былтыр республика чемпионы һәм Волга буйы федераль округы уҡыусы­лары спартакиадаһы еңеү­се­һе булған Рәсәйҙең йөҙөү буйынса спорт мастеры Роман Си­­ницын үҙ номинацияларында “2013 йылдың иң яҡшы спортсыһы” тигән маҡтаулы исемгә лайыҡ булды.
– Бик хуп. Шулай ҙа беҙ башлыса спорт менән профессиональ нигеҙҙә шөғөлләнгәндәр тура­­һын­­да ғына һүҙ йөрөтәбеҙ түгелме? Башҡалар ни хәлдә?
– Спорт менән һөнәри кимәлдә шөғөллән­мәгән­дәр ҙә республика кимәлендәге бәйгеләрҙән ситтә ҡалмай. Былтырғы һөҙөмтәләрҙән күренеүенсә, беҙҙең спортсылар Башҡортостан хеҙмәтсәндәре һәм уҡыусылар спартакиадаларында, ветеран­дарҙың спорт фестивале финалында – беренсе, спорттың милли һәм халыҡсан төрҙәре бәйге­һен­дә һәм ир-егеттәр ярышында – икенсе, “Баш­ҡортостан – сәләмәт тормош өсөн” уйындарында өсөнсө урындарҙы яуланы.
“НефАЗ” асыҡ акционерҙар йәмғиәте, нефть колледжы, 7-се мәктәп спорт күрһәткестәре һәм төрлө ярыш-бәйгеләрҙе ойоштороп үткәреү кимәле буйынса ҡа­лала алдынғыларҙан һанала. Әл­фиә Кәримова етәкләгән баш­ҡорт гимназияһын айырым билдә­ләр инем. Был мәктәп спорт­­­сы­лары уҡыусыларҙың республика спартакиадаһында өсөнсө урынды алды, ҡала кимәлендәге ярыштарҙа ла уңышлы сығыш яһай. Гимназияла волейбол, саң­ғы, баскетбол һәм еңел атлетика буйынса һигеҙ тапҡыр үткә­рел­гән төбәк ярыштары ла ойоштороу йәһәтенән күптәр өсөн өлгө алырлыҡ булды.
– Спортсыларҙы тәүге урынға ҡуйып, уларҙың уңышына нигеҙ һалғандарҙы онотоп ебәрмәй­беҙме?
– Юҡ, әлбиттә. Һәр ерҙәгесә ке­үек, беҙҙә лә юғары күрһәткестәргә өлгәшкән спортсыларҙың тренер­ҙа­рына, уҡыу йорттарының физик культура уҡытыусыларына, предприятие һәм ойошмаларҙа эште ойоштороусыларға, шулай уҡ ветерандарға иғтибар бер ваҡытта ла кәмегәне юҡ. Йылға йомғаҡ яһағанда уларҙы айырым бил­дәләйбеҙ. Исемдәр биреп, махсус кубоктар тапшы­рабыҙ. Мәҫәлән, “2013 йыл­дың иң яҡшы физик культура уҡытыусыһы” тип нефть колледжынан Татьяна Ноғоманова бил­дәләнде. “Йылдың иң яҡшы тре­­неры” исеменә балалар-үҫмер­ҙәр спорт мәктәбе­нең еңел атлетика буйынса өлкән тре­­нер-уҡытыусыһы Вәзир Ша­фиҡов лайыҡ тип табылды. Сочи Олим­пиадаһында ҡатнашҡан Ил­вир Хужиндан тыш, уның тағы ла дүрт тәрбиәләнеүсеһе Бөтә Рәсәй һәм халыҡ-ара бәйгеләрҙең еңеү­се­ләре һәм призерҙары булды. “Йылдың иң яҡшы спорт ветераны” исемен СССР-ҙың һәм Рәсәйҙең спорт мастеры, әле лә күп саңғы ярыштары еңеүсеһе Валерий Гә­рәйшин алды. Әйткәндәй, ойошмалар һәм уҡыу йорттары араһында ла иң яҡшылар табылып, махсус кубоктар менән бүләкләнде.
– Башҡарылған эштәр, өлгә­шелгән ҡаҙа­ныш­тар һиҙе­лер­лек, әлбиттә. Ә хәл итәһе мәсьә­ләләр юҡмы ни?
– Ҡыҙғанысҡа ҡаршы, бар шул. Тик уңыштар ғына проблемаларҙы хәл итмәй... Уңайһыҙ булһа ла, әйтмәү мөмкин түгел: физик культура һәм спорт объекттары менән тәьмин ителеүгә һәм был йүнә­лештәге сараларҙы үткәреүгә тото­нолған сығымдарҙы Нефтекамала йәшәгән һәр кеше иҫәбенә бүлеп ҡарағанда, беҙ – республика ҡа­лалары араһында иң һуңғы урын­дабыҙ. Барлыҡ өҫтәмә белем биреү учреждениелары ла спорт ҡорамалдарына ҡытлыҡ кисерә. Был хәлде ҡала етәкселеге яҡшы белә. Быйылғы йыл башынан хакимиәт башлығының беренсе урынбаҫары Шамил Хәлитовтың шәхсән ҡатнашлығы арҡаһында финанслау мәсьәләһе ыңғай хәл ителә башланы. “Торос” стадионын үҙгәртеп ҡороу йәһәтенән республика етәкселегенең ярҙамына ла ҙур өмөт бағлайбыҙ.
Беҙҙе борсоған тағы ла бер проб­лема – ул тренер-уҡытыу­сылар­ҙың олоғая барыуы. Йәш кадрҙар кәрәк. Был йүнәлештә тейешле эш алып барабыҙ. Илебеҙ спортсы­ларының Сочи Олимпиа­даһында ҙур ҡаҙаныштарға өлгә­шеүе лә беҙҙе дәртләндерә, рухландыра.