Был юлы миңә Туймазы районында ғәжәп эшҡыуар барлығы хаҡында һөйләнеләр.

Әлим Хажиморатов атлы уҙаман ҡояшлы Тажикстандан Башҡортостанға матур уй-ниәттәр менән күсеп килә. “Хөкүмәткә күпме бил бөкһәң дә, мандып булмаҫ. Бөгөнгө заманда эшҡыуарлыҡ — иң һыйлыһы. Йүнселдәр барыһы ла мул, иркен йәшәй. Аҡсаны услап тоталар, лутсы үҙемә эшләйем”, — ти ул.
Туймазы халҡының ҡышын да, йәйен дә помидор-ҡыяр үҫтереүе, шуның менән кәсеп итеүе, бәғзеләренең сереп байыуы хаҡында ишетеп, ике лә уйлап тормай шунда саба. Бәй, уларҙан ҡайһы ере менән кәм? Артыҡ булмаһа әле. Теләһә, уҙҙырып та ебәрә ала. Ҡыяр-помидор үҫтереү нимә генә ул!
Тик, ваҡытында осороу сараһын күрмәһәң, был йәшелсә сереп, боҙолоп бара. Икенсенән, артыҡ күп ашап булмай — тиҙ бүктерә. Ә ул үҫтерәсәк йәшелсә ниндәйме? Әллә күпме һаҡларға мөмкин. Бер татып ҡараған кешенең унан тағы ла ауыҙ иткеһе килеп кенә торасаҡ. Аҡсаһы булмаһа ла, аптыранмаҫ, барыбер әмәлен табып, кемдеңдер кеҫәһен таҙартып, икенселәрҙең өйөнә төшөп булһа ла, үҫемлекте тәмләр.
Әлим сәмләнеп эшкә тотона. Ә хыялдың иге-сиге юҡ. Алла бирһә, сереп байыр көнө алда әле!
Беҙҙең халыҡ ҡыҙыҡ ҡына бит ул: саҡ ҡына арыуыраҡ берәй нәмә эшләнеңме, “нисек”, “ҡайһылай”, тип төпсөнә башлай. Бер мәл, ҡайҙан ҡолаҡтарына төшкәндер, был турала ауыҙ асып бер кемгә лә һөйләгәне булмаһа ла, әллә кемдәр Әлим йәшәгән йорттоң ҡапҡаһын шаҡыны.
— Һаумыһығыҙ?
— Һаубыҙ әле.
Ҡунаҡтар бигерәк ҡыҙыҡһыныусан булып сыҡты. Килеп инеү менән ихата тирәһен зыҡ ҡубып тикшереп сыҡтылар. Үҙҙәре “ах” та “ух” килеп баштарын сайҡай. Теплица тирәләй метр ярым бейеклегендәге киндер үҫентеләрен күреп, шаҡ ҡаттылар.
— Бына, исмаһам, эшҡыуар! — тине береһе.
— Әйтмә лә инде, баҙар ҡанундарын ҡайһылай яҡшы белә, — тип йөпләне икенсеһе. Унан ят кешеләр Әлимдең эш сере менән ҡыҙыҡһынырға тотондо.
— Был тиклемде нисек үҫтерҙең?
Тикшереүселәр Әлимдең телен нисек кенә асырға тырышмаһын, бушҡа ғына. Йылы яҡ ҡунағын, вәт, дан егет, башҡаларҙың төшөнә лә инмәгән кәсеп менән шөғөлләнә, тип ҡуҡырайтып та, ахырҙа, бер ауыҙ һүҙ әйттерә алмағас, ҡурҡытып та ҡаранылар. Ә ул һаман бер үк һүҙҙе ҡабатлай.
— Һи-и-и, тапҡанһығыҙ аптырар нәмә! Беҙҙең Туймазы ере харап уңдырышлы бит ул. Юҡҡа ғына барса халыҡ зыҡ ҡубып помидор, ҡыяр менән булыша тиһегеҙме! Ә киндер үҙенән-үҙе үҫә. Махсус рәүештә үҙем ултыртҡандыр шул. Үҫһен әйҙә, тирә-йүнде йәмләп тора бит. Бер кемгә зыяны юҡ уның.
Теплица эсендәгеһе бигерәк ишелеп уңған. Ҡыяр менән бергә ике-өс метр бейеклектәге киндер, урманмы ни, шаулап үҫеп ултыра. “Йәшелсә”не үҫтереү бер, уны кәрәкле генә кешеләргә осора белеү ҙә зарур. Был йәһәттән Әлимдең эше шәп бара. Марихуананы эшкәртеү өсөн төрлө ҡорамалды ла етерлек йыйнаған. Бәләкәй генә бизмәне лә дөп-дөрөҫ күрһәтә.
Тик бына хоҡуҡ һаҡлау органдарының сәйер ҡыланышы аңлашылмай эшҡыуарға. Штраф, төрмә менән янайҙар. “Был тиклем дә тар күңелле әҙәмдәр булыр икән, юҡҡа ғына бәйләнеп, хәлде алалар”, — тип уйлай ул.