Ололарҙың фатихаһын алыуға ни етә?!

Килен-ҡәйнә мөнәсәбәттәре тураһында ниндәй генә әҫәрҙәр тыумаған да ниндәй генә фильмдар ижад ителмәгән! Йор һүҙлеләр тарафынан сығарылған көләмәстәр, шаян, төртмә телле шиғыр юлдары ла, халыҡ ижадында һаҡланған мәҡәл-әйтемдәр ҙә был теманы урап үтмәгән.

“Бер ҡаҙанға ике тәкә башы һыймай” тип бер йортта ике хужа­бикәнең һыйыша алмауына ишара­лаһалар, “Килен кеше – кәм кеше” йәки “Иң яҡшы ҡәйнәнән дә ҡандала еҫе килә” тип ғаилә мөнәсәбәттәрен ҡыр­ҡыу­лаштырыуға, көнсөллөк, низағ тыуҙы­рыуға йүнәлтелгән, күңелде киткән әйтемдәр, тормош ысынбар­лы­ғынан сығып, ауыҙ-тел ижадында үҙ урынын алған. Әммә йылы ғаилә усаҡтары, йорттоң йәме, йәне булған әсәйҙәр һәм өләсәйҙәр, татыулыҡта һәм берҙәмлектә донъя көткән килен һәм ҡәйнәләр, бәхеткә күрә, эргә-тирәбеҙ тулы.

Шуның бер өлгөһөн – Зәйтүнә менән Мансур Усмановтар ғаиләһен – Көйөргәҙе районының Зәк-Ишмәт ауылында тап иттек. 88 йәшлек парҙың әле лә йәш саҡтарындағы кеүек дәрт­ле, тормоштан йәм табып, балаларына терәк, кәңәшсе булып йәшәүҙәре һоҡланыу уята.
Зәйтүнә инәйҙең һөйләгән һәр һүҙе тарих.

– Мансур ағайығыҙ йәш сағында тракторсы булып эшләне, мине уға прицепщик, йәғни тағылмала эшләүсе итеп тәғәйенләнеләр. Йәшләй генә өйләнештек. Ҡәйнәм-ҡайным йортона килен булып төшөүем булды, иремде өс йылға Сахалинға хеҙмәткә алдылар. Утыҙ йыл буйы бейем менән бер һүҙгә килешмәй йәшәнек, – тип хәтерләй ул алыҫта ҡалған ғүмер юлдарын. – Ас та булдыҡ, яланғас та, әммә ауыр һүҙҙәр әйтеп, бер-беребеҙҙе битәрләмәнек. Аяҡта сабата, өҫтә йүнле кейеме лә юҡ, ҡайҙан көс табып, ирҙәр менән бер рәттән урман ҡырҡҡанбыҙҙыр. Бөтә ауыл халҡы менән, ҡыуышта йәшәп, тимер юл һалыуҙа, аҙаҡ “Ҡыҙыл шар” колхозында эшләнек. Беҙҙең быуын күмәс күрмәй үҫте.

Усмановтар ике ул, өс ҡыҙ тәрбиәләп үҫтереп, барыһын да аяҡҡа баҫтырған. Хәҙерге көндә һигеҙ ейән-ейәнсәре, 14 бүлә-бүләсәренең шатлыҡтарын уртаҡлашып йәшәйҙәр. Донъя – ҡуласа, әйләнә лә бер баҫа, тигәндәй, ололар үҙҙәре хәҙер килендәре Әлмира, улдары Юныс тәрбиәһендә бәхетле ҡартлыҡ кисерә. “Килен – ҡәйнә тупрағынан” тигән кинәйәле һүҙҙәрҙең юҡтан ғына барлыҡҡа килмәүенә, яҡшылыҡтан бары яҡшылыҡ тыуыуына ғына инандыра был ғаилә миҫалы.

“Ятҡан түшәгебеҙ йылы, аш-һыуыбыҙ тәмле. Балаларҙың йөҙө яҡты булғас, беҙгә тағы ни кәрәк? Татыулыҡта йәшәүгә ни етә?!” – ти хеҙмәт ветерандары Зәйтүнә менән Мансур Усмановтар.

Улдары Юныс, башҡа бик күп Башҡортостан егеттәре кеүек, Себергә эшкә киткәс, тиҫтәнән ашыу һыйыр малын тәрбиәләү, утыҙлап тауыҡ, һикһәнгә яҡын ҡаҙ-өйрәк аҫрау мәшәҡәте килендәре Әлмира иңенә ятҡан. Ҡәйнә фатихаһының уны ла һаҡларына, ҡотло, иманлы йортта ғаилә традицияларының артабан да дауам итеренә ҙур ышаныс бар.