Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Әллә ниңә башым ауырта...
Әллә ниңә башым ауырта...“Башым ауырта” тип зарланыусылар эргәбеҙ тулы. Һәр кем сәбәбен үҙенсә аңлатырға тырыша: “йоҡом туймағанғалыр”, “көн боҙолғанға күрә”, “һалҡын тейҙерҙем, ахыры...”
Баш ауыртыуы — үҙаллы сир түгел, ә төрлө ауырыуҙарҙың йыш ҡына күҙәтелгән бер билдәһе. Уның сәбәбен асыҡлау өсөн ауыртыуҙың характерын, нисек башланыуын, ҡайҙа барлыҡҡа килеүен белергә, өйрәнергә кәрәк. Тотош баштың йәки айырым бер өлөшөнөң генә сатнап ауыртыуы ихтимал. Сәңгетеп әрнетеп һыҙлауы менән үҙәккә үткәне лә, оҙайлыһы ла, өйәнәк кеүек йыш ҡабатланғаны ла, түҙеп торғоһоҙо ла була.
Баш ауыртыуы өсөн яуаплы структураларҙы ҡарап үтәйек. Баш мейеһен өҫкө яҡтан ябыусы ҡатынҡы мейе ҡабығы, баш мейеһе эсендәге тамырҙар, ваҡ тамырҙар селтәре, ә ҡайһы саҡта муйын һәм биттең эре тамырҙары торошона ла бәйле сәләмәтлегебеҙ. Өлкәндәр генә түгел, үҫмерҙәр ҙә йыш ҡына баш ауыртыуына зарлана. Ер шарының 15 проценттан ашыу халҡы тап ошо сирҙән яфалана, был — 585 миллион ауырыу тигән һүҙ.
Баш ауыртыуына ниндәй генә сирҙең сәбәпсе булмауы мөмкин: эндокрин, ҡан тамырҙары ауырыуҙары, йәрәхәтләнеү, ағыуланыу, һалҡын тейҙереү һәм башҡалар.
Мейенең органик зарарланыуына бәйле сирҙәргә мейе һәм уның ҡабығы шештәрен, эренле шешектәрҙе, төйөр рәүешендәге йоғошло шештәрҙе индерергә мөмкин. Бәләкәй генә йәрәхәттәр ҙә башты ауырттыра. Уның дөйөм характерҙа булыуы ла, ҡайһы саҡ өйәнәк рәүешендә ҡабатланыуы ла ихтимал. Йыш ҡына кешенең башы әйләнә, күңеле болғана. Өйәнәктәр араһында ауыртыуҙың тулыһынса баҫылыуы күҙәтелә.
Баш мейеһе шеше юғары температура, уҡшыу, ҡоҫоу, көслө ауыртыу менән үтә. Менингит, энцефалит һәм башҡа ағзалар — күҙ-ҡолаҡ, танау ҡыуышлығы, яңаҡ, тештәр, ҡолаҡ яны биҙе шештәре ошо хәүефле сирҙәр рәтендә.
Мейе ҡабығындағы ҡан тамырҙарының киңәйеүе йәки артыҡ көсөргәнешлеге, ҡан баҫымының юғарылығы йәки түбәнлеге баш ауыртыуына килтерә. Муйын һәм мейе тамырҙарының ҡыҫылыуы һөҙөмтәһендә мейенең ҡайһы бер өлөштәрендә ҡан әйләнешенең насарланыуы ла ошо сиргә юлыҡтыра.
Юғары ҡан баҫымы йәки мейе тамырҙарының ҡыҫылыуы кинәт көслө ауыртыу тыуҙыра. Ауырыуҙың хатта һушын юғалтыуы ла ихтимал. Бындай осраҡта өйгә врач саҡыртыу мотлаҡ.
Баш ауыртыуҙан йөҙәгән кешеләрҙең күбеһенең ҡан баҫымы түбән. Ҡан әйләнеше яй барғанлыҡтан, кислород менән тәьмин итеү насарлана, шуға баш сатнай ҙа инде. Уның ҡарауы, ошо төркөмгә ҡараған кешеләрҙә инфаркт күҙәтелмәй тиерлек.
Ҡан тамырҙарының торошона бәйле сирҙәрҙе (баштың ярты яғының һыҙлауы менән оҙатылған нервы ауырыуы — мигрень, гипертония, гипотония) ҡайһы бер билдәләре буйынса айырырға була. Мәҫәлән, мигрень ваҡытында ауырыу киҫкен төҫ ала. Ҡан баҫымының түбәнлеге йәки юғарылығына бәйле сәңгетеп һыҙлаған баш ауыртыуҙары оҙайлы һәм даими. Баш һөйәгендәге ҡара ҡан тамырындағы торғонлоҡтоң гипертоник ауыртыуҙарға килтереүе ихтимал.
Психик травмаға бәйле баш ауыртыуы стрестарҙан, физик, аҡыл һәм нервы көсөргәнешлегенән, талсыҡҡандан йәки депрессия һөҙөмтәһендә барлыҡҡа килә. Ҡан тамырҙары ҡыҫылыуы һөҙөмтәһендә баш һыҙлай, әммә ул сағыштырмаса тиҙерәк үтә. Ныҡ арыу, нервы системаһы ҡуҙғыу сәбәпле, уның хатта һау-сәләмәт кешеләрҙә лә күҙәтелеүе ихтимал. Маңлай тирәһендәге ауыртыуҙар тамырҙар тибеше йәки һыҙлау менән бара.
Организмдың ағыуланыуына бәйле баш һыҙлау төрҙәре лә ифрат күп. Мәҫәлән, бауыр, бөйөр һәм ашҡаҙан-эсәк юлы сирҙәренең хроник төҫ алыуы, йәғни организмда шлактарҙы сығарыу өсөн яуаплы ағзаларҙың үҙ функцияһын тейешенсә үтәмәүе баш ауыртыуына алып килә. Дарыу һәм алкоголле эсемлектәр менән ағыуланғанда ла шул уҡ хәл күҙәтелә. Үҙен шаҡтай һау тойған кешенең сәләмәтлегенә лә кире йоғонто яһаусы сәбәптәр байтаҡ: күҙҙәрҙең көсөргәнештән талсығыуы, саманан тыш көслө тауыш, һөрөм, буяу еҫе, көн һуғыу, эскелек һәм тәмәке көйрәтеү... Ғөмүмән, баш ауыртыуына килтергән сәбәптәргә һис иҫебеҙ китмәй, уларҙы ғәҙәти хәл тип иҫәпләргә күнеккәнбеҙ. Бәлки, ошо ябай ғына кәңәштәр йоҡоғоҙҙоң тәрән, ялығыҙҙың һәйбәт үтеүенә булышлыҡ итер.
Саф һауала йөрөү, туғыҙ сәғәт йоҡлау һәм яҡшы елләтелгән бүлмәлә дәрес әҙерләү балаларҙың сәләмәтлегенә лә, кәйефенә лә ыңғай тәьҫир итер. Телевизор һәм монитор алдында оҙаҡ ваҡыт текәлеп ултырыу ҙа һаулыҡ файҙаһына түгел. Көслө һыҙланыуҙарҙы “батыр”ҙарса сыҙамлылыҡ, түҙемлек менән үткәрергә тырышыу ҙа урынһыҙ.
Л. ЕГОРОВА,
табибә.


Мең дә бер кәңәш
- Ҡан әйләнешенең насарланыуы, токсик матдәләрҙең күбәйеүе сәбәпле баш һыҙлаған осраҡта көнөнә берәр стакан балан һуты эсеү файҙалы.
- Нервы ҡуҙғыуына бәйле баш ауыртҡанда бер ҡалаҡ бал һалынған балан һутын ашар алдынан көнөнә өс тапҡыр эсегеҙ. Дауалау курсы — кәм тигәндә 2-3 аҙна.
- Ашағандан һуң көнөнә ике-өс тапҡыр яртышар стакан кәбеҫтә һуты эсеү ҙә ауыртыуҙы баҫа.
- Сей картуф һутын көнөнә өс тапҡыр, ашар алдынан 30 минут элгәре (бер ҡалаҡтан стакандың сирек өлөшөнә тиклем) эсеү ҙә сирҙән арынырға ярҙам итер.
- Бер ҡалаҡ төйөлгән кесерткән онтағын бер стакан ҡайнар һыуҙа төнәтегеҙ. Термоста ике сәғәт тотоп һөҙгәндән һуң берәр ҡалаҡлап көнөнә өс тапҡыр эсегеҙ. Йүкә сәскәһе төнәтмәһе лә был осраҡта бик файҙалы.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Тәрбиәселәр Башҡортостан Башлығының 575 мең һумлыҡ грантын оторға мөмкин

Тәрбиәселәр Башҡортостан Башлығының 575 мең һумлыҡ грантын оторға мөмкин 14.02.2025 // Йәмғиәт

Тәрбиәселәр Башҡортостан Башлығының 575 мең һумлыҡ грантын оторға мөмкин...

Тотош уҡырға 11

Республикала халыҡ яҙыусыһы Камил Йыһаншиндың 75 йәшен билдәләйҙәр

Республикала халыҡ яҙыусыһы Камил Йыһаншиндың 75 йәшен билдәләйҙәр 14.02.2025 // Йәмғиәт

Республикала халыҡ яҙыусыһы Камил Йыһаншиндың 75 йәшен билдәләйҙәр...

Тотош уҡырға 17

Башҡортостанда ике пенсия алыусыларға күпме өҫтәмә аҡса түләнергә тейешлеген аңлаттылар

Башҡортостанда ике пенсия алыусыларға күпме өҫтәмә аҡса түләнергә тейешлеген аңлаттылар 14.02.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостанда ике пенсия алыусыларға күпме өҫтәмә аҡса түләнергә тейешлеген аңлаттылар...

Тотош уҡырға 16

Башҡортостан яугире атай булған

Башҡортостан яугире атай булған 14.02.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостан яугире атай булған...

Тотош уҡырға 16

Апрелдә Еңеүҙең 80 йыллығы уңайынан Башҡортостан ветерандарына аҡса түләнә

Апрелдә Еңеүҙең 80 йыллығы уңайынан Башҡортостан ветерандарына аҡса түләнә 14.02.2025 // Йәмғиәт

Апрелдә Еңеүҙең 80 йыллығы уңайынан Башҡортостан ветерандарына аҡса түләнә...

Тотош уҡырға 17

Апрелдә республика ветерандарына Еңеүҙең 80 йыллығы уңайынан аҡса түләнә

Апрелдә республика ветерандарына Еңеүҙең 80 йыллығы уңайынан аҡса түләнә 14.02.2025 // Йәмғиәт

Апрелдә республика ветерандарына Еңеүҙең 80 йыллығы уңайынан аҡса түләнә...

Тотош уҡырға 12

2025 йыл Рәсәйҙә мәғариф системаһында Балалар ялы йылы билдәһе аҫтында уҙғарыла

2025 йыл Рәсәйҙә мәғариф системаһында Балалар ялы йылы билдәһе аҫтында уҙғарыла 14.02.2025 // Йәмғиәт

2025 йыл Рәсәйҙә мәғариф системаһында Балалар ялы йылы билдәһе аҫтында уҙғарыла...

Тотош уҡырға 16

Яҙыусы Яныбай Хамматовҡа арналған почта конверты сыҡты

Яҙыусы Яныбай Хамматовҡа арналған почта конверты сыҡты 13.02.2025 // Йәмғиәт

Яҙыусы Яныбай Хамматовҡа арналған почта конверты сыҡты...

Тотош уҡырға 24

Рәсәй гражданы антын 14 йәштән бирә башлайҙар

Рәсәй гражданы антын 14 йәштән бирә башлайҙар 13.02.2025 // Йәмғиәт

Рәсәй гражданы антын 14 йәштән бирә башлайҙар...

Тотош уҡырға 24

Башҡортостанда Стәрлетамаҡ күпере төҙөлөшө 2026 йылда тамамлана

Башҡортостанда Стәрлетамаҡ күпере төҙөлөшө 2026 йылда тамамлана 13.02.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостанда Стәрлетамаҡ күпере төҙөлөшө 2026 йылда тамамлана...

Тотош уҡырға 24

1 марттан ер участкаларын теркәү тәртибе үҙгәрә

1 марттан ер участкаларын теркәү тәртибе үҙгәрә 13.02.2025 // Йәмғиәт

1 марттан ер участкаларын теркәү тәртибе үҙгәрә...

Тотош уҡырға 22

Синоптиктар алдағы көндәргә һауа торошон хәбәр итте

Синоптиктар алдағы көндәргә һауа торошон хәбәр итте 13.02.2025 // Йәмғиәт

Синоптиктар алдағы көндәргә һауа торошон хәбәр итте...

Тотош уҡырға 26