Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Иван Васильевич аңдарҙы үҙгәртә
Иван Васильевич аңдарҙы үҙгәртә Үткән аҙнала Орел ҡалаһында Рәсәй тарихында тәрән эҙ ҡалдырған батша Иван IV хөрмәтенә һәйкәл ҡуйылды. Был хәлде берәүҙәр хуплап ҡабул итһә, икенселәр яһил булараҡ даны сыҡҡан хакимдың исемен мәңгеләштереү ниәтенә теше-тырнағы менән ҡаршы ине.
Ватаныбыҙ йылъяҙмаһы аша күптәргә “Грозный” тигән ҡушаматы менән билдәле Иван IV тураһында фекерҙәр һәр саҡ ҡапма-ҡаршылыҡлы, бәхәсле. Уның Рәсәй дәүләтселегенең нигеҙ ташын һалған батша икәнлегендә шикләнеүселәр юҡ тиерлек, әммә тиранлығы өсөн өнәп етмәүселәр байтаҡ. Биш быуат элек йәшәгән һәм илгә идара иткән шәхестең холҡо ысынында ниндәй булғанын бөгөн берәү ҙә дөрөҫ кенә әйтеп бирә алмай, шунлыҡтан халыҡтың төрлө легендаларға, фараздарға ышаныуы көслө. Күптәр “Иван Васильевич һөнәрен алмаштыра” тигән комедия буйынса ғына сырамыталыр әле Грозныйҙың образын.
Ҡайһы ҡараш өҫтөнлөк алмаһын, Иван IV батшаны фәҡәт яуыздар рәтенә ҡуйырға тырышыу ғәҙел түгел. Дәүләт башлығының ҡанһыҙлығын бер нисек тә аҡлап булмайҙыр, шулай ҙа ул осорҙағы мөһим ыңғай үҙгәрештәрҙе иғтибарҙан ситтә ҡалдырырға ярамай.
Беренсенән, Иван IV дүрт ярым быуат элек Рәсәйгә Башҡортостанды ҡушып, үҙ илендә федерализм ҡоролошон башлаған, ысынлап бөйөк держава төҙөүгә өлгәшкән. Ата-бабабыҙҙың Аҡ батша биргән хоҡуҡ грамоталарынан файҙаланып быуаттар дауамында ошо уртаҡ дәүләттә иркен көн иткәне, ерен, телен, динен, мәҙәниәтен һаҡлай алғаны хаҡ.
Икенсенән, Иван Грозный етәкселек иткән дәүерҙә Рәсәйҙә власть үҙәкләштерелгән, яңы хакимиәт органдары барлыҡҡа килгән, урындағы үҙидараға нигеҙ һалынған, Урыҫ православие сиркәүен нығытыу маҡсатында үҙгәртеп ҡороуҙар булған, һөнәри ғәскәр (уҡсылар) тупланған. Тап ошо мәлдә урыҫтарҙың тәүге баҫма китабы “Апостол” сыҡҡан.
Әйткәндәй, Грозный тормошҡа ашырған реформалар ваҡыт һынауын уңышлы үтә алған. Мәҫәлән, Сыуалыш осоронан сығыу Иван IV заманында төҙөлгән Земство соборын йыйыу менән бәйле. Был батшаның тырышлығы арҡаһында үҙләштерелә башлаған Себерҙең әле һаман илебеҙҙең иҡтисади терәге булып тороуын да онотмайыҡ.
– Орел ҡалаһында Иван Грозныйға һәйкәл ҡуйыу – батша һәм яугир булған олуғ шәхескә хөрмәт билдәһе, тарихыбыҙҙың барлыҡ дәүерҙәре араһындағы күсәгилешлелекте таныу ул. Рәсәйгә Иван IV хакимлыҡ иткән саҡтағы фажиғәле һәм данлы ваҡиғаларҙан тыш уртаҡ тарихыбыҙҙы күҙ алдына баҫтырып булмай. Улар беҙгә һабаҡ бирә, яңылыш аҙымдарҙан аралай, – ти Рәсәй хәрби-тарихи йәмғиәтенең башҡарма директоры Владислав Кононов. – Грозныйҙың Рәсәй дәүләтенең көньяҡ сиктәрен һаҡлауҙы ойоштороуҙағы әһәмиәте баһалап бөткөһөҙ. Нәҡ ошо батша заманында Орел ҡәлғәһе барлыҡҡа килгән һәм башҡа нығытмалар менән бергә Ҡырым илбаҫарҙарының урыҫ ерҙәренә үтеп инеүен сикләгән.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Әрмәнстанда яҡташыбыҙҙы ағыулы йылан саҡҡан

Әрмәнстанда яҡташыбыҙҙы ағыулы йылан саҡҡан 27.06.2025 // Йәмғиәт

Әрмәнстанда яҡташыбыҙ экскурсиянан һуң ауыр хәлдә реанимацияға оҙатылған. Турист әйтеүенсә, уны...

Тотош уҡырға 14

Бөгөндән Өфөлә түләүле парковкалар эшләй башланы

Бөгөндән Өфөлә түләүле парковкалар эшләй башланы 27.06.2025 // Йәмғиәт

Бөгөндән Өфөлә түләүле парковкалар эшләй башланы...

Тотош уҡырға 10

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы һыу баҫыу ихтималлығы хаҡында иҫкәртте

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы һыу баҫыу ихтималлығы хаҡында иҫкәртте 27.06.2025 // Йәмғиәт

Тау һәм бәләкәй йылғаларҙа һыу кимәленең күтәрелеүе көтөлә....

Тотош уҡырға 13

Өфөнөң Пугачев урамында хәрәкәт сикләнә

Өфөнөң Пугачев урамында хәрәкәт сикләнә 27.06.2025 // Йәмғиәт

Өфөнөң Пугачев урамында хәрәкәт сикләнә...

Тотош уҡырға 15

Марфа инәйгә – 100 йәш

Марфа инәйгә – 100 йәш 26.06.2025 // Йәмғиәт

Салауат ҡалаһынан Марфа Рябова 100 йәшен тултырҙы. Ҡала мэры Марат Заһиҙуллин социаль селтәрҙәге...

Тотош уҡырға 14

Башҡортостанда матур датала 245 никах теркәлгән

Башҡортостанда матур датала 245 никах теркәлгән 26.06.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостанда матур датала 245 никах теркәлгән...

Тотош уҡырға 26

Бөгөн республика урмандарында уртаса класлы янғын хәүефе фаразлана

Бөгөн республика урмандарында уртаса класлы янғын хәүефе фаразлана 26.06.2025 // Йәмғиәт

Бөгөн дәүләт урман фонды биләмәһендә икенсе-өсөнсө класлы янғын хәүефе фаразлана. 26 июнгә ут...

Тотош уҡырға 23

Республикала ямғырлы һауа торошо фаразлана
Республикала сығарылыш кисәләре көнө билдәле булды

Республикала сығарылыш кисәләре көнө билдәле булды 25.06.2025 // Йәмғиәт

Республикала сығарылыш кисәләре көнө билдәле булды...

Тотош уҡырға 22

Өфөлә Рәшит Шәкүр һәм табип Мәстүрә Саҡаева урамдары барлыҡҡа килде

Өфөлә Рәшит Шәкүр һәм табип Мәстүрә Саҡаева урамдары барлыҡҡа килде 25.06.2025 // Йәмғиәт

Өфөлә Рәшит Шәкүр һәм табип Мәстүрә Саҡаева урамдары барлыҡҡа килде...

Тотош уҡырға 23

Табип-фониатр Наил Ғабдуллин Өфөнөң почетлы граждандары исемлеген тулыландырҙы

Табип-фониатр Наил Ғабдуллин Өфөнөң почетлы граждандары исемлеген тулыландырҙы 25.06.2025 // Йәмғиәт

Табип-фониатр Наил Ғабдуллин Өфөнөң почетлы граждандары исемлеген тулыландырҙы...

Тотош уҡырға 28

Башҡортостанда Бүздәк − Саҡмағош-Дүртөйлө юлының 14 саҡрымы яңыртылды

Башҡортостанда Бүздәк − Саҡмағош-Дүртөйлө юлының 14 саҡрымы яңыртылды 25.06.2025 // Йәмғиәт

Быйыл 19 саҡрым оҙонлоҡтағы һигеҙ участканы ремонтлау планлаштырыла....

Тотош уҡырға 21