Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Аҡкүҙҙе ҡурҡытмайым тиһәң…
Аҡкүҙҙе ҡурҡытмайым тиһәң… Бөтә балыҡсыларҙың да тотҡан табышын айырып бөтмәүе ихтимал. Мәҫәлән, ҡыҙылғанат менән ажауҙы бутайҙар, ҡорман менән күстерәне айырмағандар ҙа бар. Бөгөн беҙ ҡорман балығына оҡшаған тағы ла бер төр балыҡ – аҡкүҙ (сопа) менән танышасаҡбыҙ. Күҙҙәре ғәҙәти балыҡтарҙыҡынан күпкә ҙур, йәйғор төҫө биреп тора. Оҙонлоғо 35-40 см, ауырлығы 1 кг тирәһе. Тәңкәләре ҡорман балығыныҡынан ҙур. Ҡойроғо оҙон, ҡарағусҡыл төҫтә. Күберәк ағын һәм тәрән йылғаларҙа йәшәй. Көтөүгә берләшеүсән, көҙ етеү менән һыу ятҡылыҡтарының тәрән урынын эҙләй башлайҙар.

Ыуылдырыҡты 4-5 йәшкә ет­кәс сәсә­ләр, һыу­ҙың йылы­лығы 12-14 гра­дусҡа еткәс, ҡа­быу­ҙан туҡ­тайҙар. Ағын һыуҙа, ташҡын бөтөп бар­ғанда, ыуыл­дырыҡтарын ҡом ара­һында сәсәләр, 15-20 йыл йәшәйҙәр. Аҡкүҙҙе йәйен дә, ҡышын да тоторға мөмкин. Ул төбө ылымыҡлы урындарҙы әллә ни яратмай. Уның өсөн кәмендә 3 метр тәрәнлек кәрәк. Һай урындарҙа бер-ике йәшлек аҡкүҙҙәр осрай. Ҡыш иһә тәрән соҡорҙарҙа ята.
Һыла балығын тотам тиһәң, аҡкүҙ өйөрөнөң ситенә ҡармаҡ һалырға кәрәк. Аҡкүҙ балығы ҡорманға йәки күстерәгә ҡарағанда йышыраҡ эләгә. Нисек тоторға һуң? Ҡалҡыуыслы ҡармаҡ һалыу, минеңсә, файҙа килтермәйәсәк, сөнки ул ярҙан ярайһы уҡ алыҫта йөҙә. Күбеһенсә фидерға, ерәгә яҡшы эләгә. Мәҫәлән, Дим йылғаһында нисек тоторға була? Бер ярҙан икенсеһенә еп тартып, уға 8-10-лы ҡармаҡ бәйләйбеҙ. Епте төрлө аҙыҡтар менән емләйбеҙ. Ырғаҡтарға бүрттерелгән борсаҡ, кукуруз, селәүсен ҡуябыҙ. Был ысул тартып ҡуйыу (перетяг) тип йөрөтөлә. Әгәр ҙә һәр бер ырғаҡ янына айырым ҡашы (кашель) бәйләһәгеҙ, тағы ла яҡшыраҡ буласаҡ. Фидерға тотоу өсөн 40-80 грамлы емһалғыстар ҡулланыу отошло. Ярҙан тотабыҙ тиһәгеҙ, ҡармаҡ сыбығығыҙ кәмендә 3 метр оҙон­лоғонда булырға тейеш. Ҡармағығыҙҙың осо ярайһы уҡ ҡаты булһын, сөнки был балыҡты күбеһенсә ағында тоторға тура килә.
Кәтүктең энерцияһыҙы яҡшы һөҙөмтә күрһәтә, сөнки эләккән балыҡты тиҙерәк сығарырға мөмкинлек бирә. Кәтүккә епте 100 метрҙан да кәм урамаҫҡа кәрәк. Емһалғыстан һуң 40-60 см оҙон­ло­ғонда нәҙе­герәк ҡармаҡ ебе ҡу­йырға кә­рәк. Төп ептең үрелгәне яҡшы­раҡ. Халыҡ-ара классификация буйынса 7-10-лы ыр­ғаҡ­тар, Рәсәй бил­дә­лә­үе буйынса 5-6-лары яҡшы тип иҫәп­ләнә. Яҙ, көҙ айҙарында – селәү­сен, аҡ ҡорт, мәңне, эна­ғараҡ ҡарышлауығына, йәй көндәре бүрттерелгән бойҙай, ҡамыр, икмәк ҡатыһына яҡшы эләгә.
Тағы бер нәмәне иҫтә тоторға кәрәк: аҡкүҙ ырғаҡтағы емде тартып алып ҡасып китеүсән. Шуға күрә ырғаҡта емегеҙ ныҡ торорға тейеш. Сиртә башлаһа, кинәт тартмағыҙ, сөнки ауыҙы йырылыуы бар. Икенсенән, ҡалған балыҡ­тарҙы ҡурҡытыуығыҙ ихтимал.
Нимәгә эләгә һуң? Ҡорман балығын нисек емләйһегеҙ, аҡкүҙ ҙә шуны ярата. Бүрт­терелгән ем, ваҡланған ит киҫәктәре, икмәк туралған селәүсен ҡулланыла. Кибеттәрҙән дә алырға мөмкин. Эҫе көндәрҙә, бигерәк тә ҡараңғы төшкәс, аҡкүҙҙәр өҫкә һикереүсән (сөнки кислород етешмәй) йә һыу төбөндәге сығып ятҡан шишмәгә йыйыла.


Автор: Ә. Камалов


Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар

Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар 01.04.2019 // Йәмғиәт

Һуңғы ваҡытта ирекмәндәр хәрәкәте беҙҙең тормошобоҙҙа һиҙелерлек урын биләй....

Тотош уҡырға 4 697

Һыу инергә ваҡыт етте...

Һыу инергә ваҡыт етте... 01.04.2019 // Йәмғиәт

6 апрелдә Өфө ҡалаһындағы Үҙәк баҙар янындағы Һалдат күленә килһәгеҙ, үкенмәҫһегеҙ. Унда тәүлек...

Тотош уҡырға 3 826

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә 31.03.2019 // Йәмғиәт

– Мөхәббәт ҡайҙа юғала? – тип һораған атаһынан бәләкәй Бәхет. – Үлә. Кешеләр булғанды ҡәҙерләмәй,...

Тотош уҡырға 4 770

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..."

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Асыу, ярһыу кешенең бөтөн тәнен, күңелен ялмап алыусан. Шуға әҙәм балаһының бындай осраҡта...

Тотош уҡырға 4 480

Бер быуаттан йәнә тупланы Темәс

Бер быуаттан йәнә тупланы Темәс 31.03.2019 // Йәмғиәт

Тап бынан йөҙ элек булған кеүек үк, ҡунаҡтарҙы Темәс ерендә һыбайлылар флагтар тотоп ҡаршы алды....

Тотош уҡырға 3 103

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп 31.03.2019 // Йәмғиәт

Ирекмәндәр Сибайҙа өс айҙан ашыу инде “Йәшәү ризығы” тип аталған мәрхәмәтлек акцияһы үткәрә: ауыр...

Тотош уҡырға 3 799

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..."

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Имам-хатип мәсеткә вәғәз һөйләргә килһә, унда бер генә кеше – йәш көтөүсе – ултыра, ти....

Тотош уҡырға 4 046

135 мең граждан саҡырыла

135 мең граждан саҡырыла 31.03.2019 // Йәмғиәт

Рәсәй Президенты хәрби хеҙмәткә яҙғы саҡырылыш тураһында указға ҡул ҡуйҙы. Ул кисә, 30 мартта,...

Тотош уҡырға 3 178

Татарстан башҡорттары ҡоролтайға әҙерме?

Татарстан башҡорттары ҡоролтайға әҙерме? 30.03.2019 // Йәмғиәт

Бөгөн Ҡазанда Татарстан башҡорттары ҡоролтайы ултырышы булды....

Тотош уҡырға 2 778

Бабичтың кендек ҡаны тамған ер ул Ҡыйғаҙытамаҡ!

Бабичтың кендек ҡаны тамған ер ул Ҡыйғаҙытамаҡ! 30.03.2019 // Йәмғиәт

Башҡортостан автономияһының йылъяҙмасыһы, дәүләт эшмәкәре, шағир, музыкант, ойоштороусы Шәйехзада...

Тотош уҡырға 2 826

Төйәләҫтәр алыҫҡа йөрөмәҫ

Төйәләҫтәр алыҫҡа йөрөмәҫ 30.03.2019 // Йәмғиәт

Сибай ҡалаһының Төйәләҫ ҡасабаһында йыл аҙағында заман талаптарына яуап биргән фельдшер-акушерлыҡ...

Тотош уҡырға 2 617

Шәжәрәле ерҙә тәртип түрҙә

Шәжәрәле ерҙә тәртип түрҙә 30.03.2019 // Йәмғиәт

2018 йылдың 1 сентябрендә “Башҡортостан тарихы шәхестәр күҙлеге аша: генеалогик аспект” тигән...

Тотош уҡырға 2 872