Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Яуыз бөжәккә – яу менән
“Был яуызды еңеп буламы, юҡмы?” – Яҙ һайын, саҡ баш ҡалҡытҡан йәш бәрәңге үҫентеләрендә ытырғандырғыс колорадо ҡуңыҙҙарының ҡыбырлашыуын күреп, шулай тип уйларға мәжбүр булаһың. Ә бит былтыр йәй уларҙы нәҫел-нәсәбенә хәтлем ҡоротҡан һымаҡ инек... Ғалимдар уларға ҡаршы яңы препараттар уйлап табып тора, әммә ҡуңыҙҙың быға иҫе лә китмәй, үрсей генә. Яңыраҡ Өфө биологтары был йүнәлештә бик көслө дарыу – Bacillus subtilis (Сенна таяҡсаһы) бәшмәгенән яһалған препарат – уйлап тапты.

Рәсәй Фәндәр академияһы Өфө ғилми үҙәгенең Биохимия һәм генетика институты тәҡдим иткән был препарат үҫемлектәрҙең туҡымаһына үтеп инә һәм артабан шунда йәшәй. Ғалимдар тәжрибә үткәргәндә Сенна таяҡса­һының колорадо ҡуңыҙҙарына тәьҫи­рен дә өйрәнде. Улар лаборатория шарттарында ҡуңыҙҙың ҡарышлауыҡ­тарына ошо бәшмәктән алынған мик­роорганизмдарҙы “ашатты”. Һөҙөмтәлә 21 көн үтеүгә оло ҡуңыҙҙар бирешә башлай, уларҙың йәшәү һәләте ҡырҡа кәмей, ә ҡарышлауыҡтар бер тәүлек үткәс тә сиргә һабыша һәм ҡайтанан терелә алмай.
“Bacillus subtilis” вирусы үҫемлек­тәргә зыян килтермәй, кешегә лә һис зарары юҡ. Был препаратты, ғалимдар раҫлауынса, колорадо ҡуңыҙына ғына түгел, башҡа күп төрлө баҡса ҡорот­ҡостарына ҡаршы көрәштә лә файҙа­ланып була.
– Колорадо яуызы менән күп йыл­лыҡ көрәштә еңеп сығырға ярҙам итәсәк сара табылды, тимәк? – был һорауҙы ошо институт хеҙмәткәре, биология фәндәре докторы Галина Беньковскаяға бирҙем.
– Юҡ шул, – тип көрһөндө Галина Васильевна. – Һәр яңы препаратҡа был ҡуңыҙ тиҙ яраҡлаша һәм артабан уны ҡулланыу көтөлгән һөҙөмтәне бирмәй. Кибеттәрҙә ялтырауыҡлы ҡаптарҙа һатылған төрлө исемле препараттар ҙа асылда бер үк тәьҫир көсөнә эйә, бер-береһенән айырылмай. Беҙҙең күп йыллыҡ тәжрибә күрһәте­үенсә, колорадо ҡуңыҙына ҡаршы дарыуҙы төрләндереп торорға, әленән-әле яңыларын эшләргә кәрәк.
– Ә донъяның алдынғы илдәрендә, мәҫәлән, Европала уға ҡаршы нисек көрәшәләр һуң?
– Уларҙа ла – шул уҡ проблема. Фәҡәт Англияны ғына айырым телгә алырға мөмкин – был дәүләт ерендә ҡуңыҙ тарала алмай. Берҙән, Англия менән Европа ҡитғаһы араһындағы Ла-Манш боғаҙы кәртә булып торһа, икенсенән, карантин яҡшы ойошто­ролған.
– Тимәк, 70-се йылдар уртаһында Украинанан, Балтик буйынан беҙҙең яҡтарға һалам менән килтерелгән был бөжәкте карантин булдырыу юлы менән туҡтатырға мөмкин инеме?
– Бындай ысул ғына ярҙам итә алмай барыбер. Уҙған дәүер эсендә ҡуңыҙ Башҡортостанға былай ҙа килеп еткән булыр ине, ул көнсы­ғышҡа табан күсә башлағайны. Һалам ташыу был эште бер аҙға тиҙләтте генә. Шуны ла әйтергә тейешмен: йәшелсә түтәлдә­рен бер туҡтауһыҙ ағыулау беҙҙең организмға ла кире тәьҫир итмәй ҡалмай. Иң хәүефһеҙ ысул – колорадо ҡуңыҙын һәм уның ҡарышлауыҡтарын ҡул менән йыйыу. Көн һайын. Былай итеп ҡоротҡос бөжәкте бөтөрөп булмай, әлбиттә, ләкин бәрәңгенең төп өлөшөн зыянһыҙ һаҡлап ҡалырға мөмкин.





Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Башҡортостан Башлығы Беларусь менән мәктәп туризмы программаһын булдырыу хаҡында һөйләне

Башҡортостан Башлығы Беларусь менән мәктәп туризмы программаһын булдырыу хаҡында һөйләне 14.08.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостан Беларусь Республикаһы менән берлектә уҡыусылар өсөн алмашыу буйынса ял ойошторҙо....

Тотош уҡырға 13

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы томан һәм йәшен хаҡында иҫкәртте

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы томан һәм йәшен хаҡында иҫкәртте 14.08.2025 // Йәмғиәт

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы томан һәм йәшен хаҡында иҫкәртте...

Тотош уҡырға 9

Ғафуриҙа Еҙем йылғаһы аша йәйәүлеләр күпере төҙөкләндерелә
Башҡортостанда ҡорот байрамы ойошторола

Башҡортостанда ҡорот байрамы ойошторола 14.08.2025 // Йәмғиәт

16 августа Хәйбулла районының Аҡъяр ауылында «Хәйбулла ҡорото» төбәк-ара этно-фестивале уҙғарыла....

Тотош уҡырға 11

Республикала табиптарға остазлыҡ өсөн өҫтәмә аҡса түләнә
Силәбе өлкәһендә көслө боҙ-борсаҡ яуған

Силәбе өлкәһендә көслө боҙ-борсаҡ яуған 13.08.2025 // Йәмғиәт

Силәбе өлкәһендә көслө боҙ-борсаҡ яуған...

Тотош уҡырға 18

Башҡортостанда 31 меңдән ашыу кешегә «декрет пособиеһы» түләнә

Башҡортостанда 31 меңдән ашыу кешегә «декрет пособиеһы» түләнә 13.08.2025 // Йәмғиәт

Рәсәй Социаль фондының республика бүлексәһе эшләп йөрөгән әсәйҙәргә, ҡайһы бер осраҡтарҙа атайҙарға...

Тотош уҡырға 18

Өфө мэры йәш яҡташыбыҙға яһалма интеллект буйынса олимпиадала еңгән өсөн рәхмәт белдерҙе

Өфө мэры йәш яҡташыбыҙға яһалма интеллект буйынса олимпиадала еңгән өсөн рәхмәт белдерҙе 13.08.2025 // Йәмғиәт

Өфөнөң 58-се лицейын тамамлаған Тимур Ғарифуллин 2-8 августа Ҡытайҙа үткән яһалма интеллект буйынса...

Тотош уҡырға 14

Өөф мэры йәш яҡташыбыҙға яһалма интеллект буйынса олимпиадала еңгән өсөн рәхмәт белдерҙе

Өөф мэры йәш яҡташыбыҙға яһалма интеллект буйынса олимпиадала еңгән өсөн рәхмәт белдерҙе 13.08.2025 // Йәмғиәт

Өфөнөң 58-се лицейын тамамлаған Тимур Ғарифуллин 2-8 августа Ҡытайҙа үткән яһалма интеллект буйынса...

Тотош уҡырға 16

Республикала тағы бер ир-егет чача эсеп ағыуланған
ХМАО йәштәре Башҡортостанда милли кейемдә туй үткәргән

ХМАО йәштәре Башҡортостанда милли кейемдә туй үткәргән 13.08.2025 // Йәмғиәт

ХМАО йәштәре Башҡортостанда милли кейемдә туй үткәргән...

Тотош уҡырға 16

Шәйехзада Бабич исемендәге премияға ғаризалар ҡабул итеү ваҡыты оҙайтылды