Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
ҠондоҙБүре, айыу, төлкө, ҡуян, терпе һымаҡ уҡ, был йәнлек тә күңелебеҙгә бала саҡтан йәнһүрәттәр, төҫлө-төҫлө һүрәтле китаптар аша үтеп ингән. Тырыш, аҡыллы, ҡабаланмаҫ ҡондоҙ йә йылғаларҙы арҡыры быуа, йә файҙалы кәңәше менән башҡа йәнлектәргә ярҙамға килә.
Ҡондоҙ (бобр) — кимереүселәр араһында иң ҙуры. Оло йәнлектәрҙең оҙонлоғо 1 метрға етә, ә ауырлыҡтары 15–20 килограмғаса барып баҫа. Бөтә төрө лә ҡондоҙҙар ғаиләһенә (Gastoridac) ҡарай. Тиреһе ҡуйы йөн менән ҡапланған. Әйтергә кәрәк, ул ике ҡатлы: йылҡылдап торған өҫкөһө һәм ҡуйы, һыу үткәрмәҫ аҫҡыһы.
Ғаилә ҡороу яғына килгәндә, моногамлы һанала, йәғни бер генә иш менән ҡауыша. Балалары йәйен донъяға килә. Инә йәнлек бер юлы 1–5 бала табырға һәләтле.
Ҡондоҙҙар, башлыса, төнөн “донъя көтә” башлай. Бар мәшәҡәттәре — ағас кимереү, оя ҡороу, бәләкәстәрҙе үҙҙәре белгән һөнәрҙәргә өйрәтеү. Туҡланыу яғына килгәндә, үлән, ағас ботаҡтарының ҡайырыһын, тамырҙарын тәғәм итәләр. Төнөн уларҙың тормошо әүҙемләшә, ҡышҡылыҡҡа аҙыҡ әҙерләгән саҡта (көҙөн) көндөҙ ҙә мәшәҡәткә сумалар.
Ҡондоҙҙар төркөм-төркөм булып йәшәй. Яңғыҙ ғүмер иткәндәре бик һирәк. Тынысыраҡ урында торлаҡ “төҙөйҙәр”. Шуға ла төйәк иткән ерҙәре тыныслыҡҡа һәм дә йылға ярының уңайлылығына ныҡ бәйле. Аҙыҡ запасын һыуҙа туплайҙар.
Башҡортостанда борон ҡондоҙ күп булған, ләкин уның матур тиреһе кешенең нәфсеһен генә уятҡан. Әҙәм балаһы йәнлекте күпләп ҡыра башлаған. Шуға ла улар беҙҙә бөтөү сигенә еткән. Тик үткән быуаттың 60–70-се йылдарында ғына уны тәбиғи шарттарҙа үрсетеү тураһында ҡайғырта башлағандар, һунар итеү ҡәтғи тыйылған. Архангел, Ғафури, Балаҡатай, Өфө райондары биләмәләренә үрсетер өсөн ситтән йәнлектәр алып ҡайтып ебәргәндәр. Әйтергә кәрәк, улар ерһенеп китә. Ебәрелгән райондарҙа һандары кәрәкле кимәлгә етә, башҡа биләмәләргә тарала башлай. Бөгөн ҡондоҙҙар Башҡортостандың 21 районында осрай. Ул ғына ла түгел, һандары яҡынса 2 меңдән ашып, 1982 йылда тәүге тапҡыр 150 баш ҡондоҙға лицензия бирелә.
Бына шулай, әҙәм балаһы, теләһә, юғалып барған йәнлектәрҙең һанын да үрсетә ала икән. Үкенескә ҡаршы, быны һуңыраҡ аңлаған саҡтарыбыҙ ҙа бар шул.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Башҡортостанда М-7 һәм Р-240 автомобиль трассалары кеҫә телефоны бәйләнеше менән тәьмин ителә

Башҡортостанда М-7 һәм Р-240 автомобиль трассалары кеҫә телефоны бәйләнеше менән тәьмин ителә 11.02.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостанда М-7 һәм Р-240 автомобиль трассалары кеҫә телефоны бәйләнеше менән тәьмин ителә...

Тотош уҡырға 14

Мартта Өфөнән Минскиға икенсе тура авиарейс асыла

Мартта Өфөнән Минскиға икенсе тура авиарейс асыла 11.02.2025 // Йәмғиәт

Мартта Өфөнән Минскиға икенсе тура авиарейс асыла...

Тотош уҡырға 13

Республикала дүрт балалар баҡсаһы карантинға ябылды

Республикала дүрт балалар баҡсаһы карантинға ябылды 11.02.2025 // Йәмғиәт

Республикала дүрт балалар баҡсаһы карантинға ябылды...

Тотош уҡырға 15

Өфөлә беренсе курстар фестивале ойошторола

Өфөлә беренсе курстар фестивале ойошторола 11.02.2025 // Йәмғиәт

Өфөлә беренсе курстар фестивале ойошторола...

Тотош уҡырға 15

Яҡташыбыҙ матурлыҡ конкурсында 40-сы тажын яуланы

Яҡташыбыҙ матурлыҡ конкурсында 40-сы тажын яуланы 11.02.2025 // Йәмғиәт

Яҡташыбыҙ матурлыҡ конкурсында 40-сы тажын яуланы...

Тотош уҡырға 14

Башҡортостанда бәҫ һәм томан төшөүе көтөлә

Башҡортостанда бәҫ һәм томан төшөүе көтөлә 11.02.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостанда бәҫ һәм томан төшөүе көтөлә...

Тотош уҡырға 15

Мәскәүҙә Ленин мавзолейы ике айға тиерлек ябыла

Мәскәүҙә Ленин мавзолейы ике айға тиерлек ябыла 10.02.2025 // Йәмғиәт

Мәскәүҙә Ленин мавзолейы ике айға тиерлек ябыла...

Тотош уҡырға 27

Баш ҡалала етемдәрҙең 93% тәрбиәгә алған ғаиләләрҙә йәшәй

Баш ҡалала етемдәрҙең 93% тәрбиәгә алған ғаиләләрҙә йәшәй 10.02.2025 // Йәмғиәт

Баш ҡалала етемдәрҙең 93% тәрбиәгә алған ғаиләләрҙә йәшәй...

Тотош уҡырға 26

Башҡортостанда чиновниктың өләсәһе 102-се тыуған көнөн билдәләне

Башҡортостанда чиновниктың өләсәһе 102-се тыуған көнөн билдәләне 10.02.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостанда чиновниктың өләсәһе 102-се тыуған көнөн билдәләне...

Тотош уҡырға 24

Дәүләт Думаһында балаға пособиены нисек тәғәйенләүҙәрен иҫкә төшөрҙөләр

Дәүләт Думаһында балаға пособиены нисек тәғәйенләүҙәрен иҫкә төшөрҙөләр 07.02.2025 // Йәмғиәт

Дәүләт Думаһында балаға пособиены нисек тәғәйенләүҙәрен иҫкә төшөрҙөләр...

Тотош уҡырға 44

Марттың һуңғы көнөндә республика халҡын өҫтәмә ял көтә

Марттың һуңғы көнөндә республика халҡын өҫтәмә ял көтә 07.02.2025 // Йәмғиәт

Марттың һуңғы көнөндә республика халҡын өҫтәмә ял көтә...

Тотош уҡырға 38

Р-240 Өфө — Ырымбур трассаһы участкаһында хәрәкәт ваҡытлыса сикләнде

Р-240 Өфө — Ырымбур трассаһы участкаһында хәрәкәт ваҡытлыса сикләнде 07.02.2025 // Йәмғиәт

Р-240 Өфө — Ырымбур трассаһы участкаһында хәрәкәт ваҡытлыса сикләнде...

Тотош уҡырға 31