Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Ҡаҙ ҡанаты ҡаурый-ҡаурый
Ҡаҙ ҡанаты  ҡаурый-ҡаурый Көҙ – баҡсаларҙы ғына түгел, һарай тирәһен дә ҡышҡылыҡҡа әҙерләү осоро. Кемдер яңыһын төҙөп бөтөргә ашыҡһа, бәғзеләр булғанын нығыта, йылыта. Был мәлдә тағы бер яуаплы эш бар: ҡоштарҙан, мал-тыуарҙан нәҫелгә ниндәйен ҡалдырырға, ҡайһыһын һуғымға һимертергә ҡуйырға.


Беҙгә йыш ҡына ҡаҙҙар тура­һында яҙыуҙы һорап мөрәжәғәт итәләр. Бөгөн уларҙың тоҡомона туҡталырбыҙ. Нәҫелгә ҡалдырыр алдынан, бәлки, шәхси хужалыҡта аҫраласаҡ тоҡомға иғтибар итеү кәрәктер.
Ҡытай тоҡомло ҡаҙҙар бик боронғо тип иҫәпләнә. Уны ғалим­дар шеш маңлайлы ҡырағай ҡаҙ­ҙарҙан барлыҡҡа килгән тип һанай. Беҙҙең илдә киң таралған һәм күп урындағы тоҡомға нәҫел биргән улар. Ҡан­дары кубань, переяслав, холмогор, линда тоҡомлоларҙа бар.
Был ҡаҙҙар аҙмы-күпме аҡ таптар менән аралаштырылған ҡара-һоро төҫтә. Баштары ҙур һәм оҙонса, маңлай өлөшөндә “шеш” бар. Муйыны — “аҡҡоштоҡо”. Кәү­ҙә­һе йо­морт­ҡа формаһында, күк­рәге — йомро. Тере инә ҡош­тарҙың ауырлығы 4 – 4,5 килограмм тарта, ата ҡаҙҙыҡы 5,5 килограмға етә. Уртаса 45 – 70 йомортҡа һала, ләкин инәләрҙең 10 проценты ғына йомортҡа баҫа. Йоморт­ҡаның яҡынса 80 проценты бәпкә сыға­рыуға һәләтле.
Һуңыраҡ айырым тоҡом булып киткән кубанлылар ҡытай тоҡомло ҡаҙҙарға бик оҡша­ған, сөнки ҡытай менән линда тоҡомлоларҙы ҡат­наш­тырыу һөҙөмтәһендә барлыҡ­ҡа кил­гәндәр.
Ромен атамалыһы Украинаның Ромны ҡалаһы исеменән алынған. Был тоҡом урындағы ҡаҙҙар ни­геҙендә сығарылған. Уларҙың баштары уртаса ҙурлыҡта, муйыны ҡыҫҡа, ҡалын, күкрәктәре киң. Кәүҙәһе ҡыҫҡараҡ, әммә киң. Тере ауырлыҡтарына килгәндә, инә ҡаҙ 4,5 – 5,7 килограмм тартһа, ата ҡаҙ 6,5 килограмға етә. Йомортҡаны аҙыраҡ (20 – 30) һалһа ла, инә ҡаҙҙарҙың 70 проценты ояға ултыра һәм йомортҡаның яҡынса 75 процентынан бәпкә сыға.
Балсыҡ төҫлө владимир тоҡомлолар холмогор менән тулуза ҡаҙҙарын ҡатнаштырыу һөҙөмтә­һендә барлыҡҡа килгән. Был ҡоштар сифатлы ите менән дан алған. Ҡаҙҙар эре, оҙонса кәүҙәле, киң күкрәкле. Тағы бер үҙенсәлеге — йомортҡаны күп һалалар. Уртаса ауырлыҡтарына килгәндә, инә ҡаҙ 6 – 6,5 килограмм тартһа, ата ҡаҙ 7 – 7,5 килограмғаса етә. Ләкин баҫыу һәләте юғары түгел, йоморт­ҡаларҙың яҡынса 50 процентынан ғына бәпкә сыға. Был ҡаҙҙар хәҙер аҙ ҡалған һәм күберәк махсус фермаларҙа, фабрикаларҙа ғына аҫрала.
Рейн тоҡомлолары Германияла барлыҡҡа килгән. Аҡ төҫтәләр, баштары ҙур түгел, муйындары уртаса оҙонлоҡта, күкрәктәре киң. Инә ҡоштарҙың ауырлығы — 5,6 – 6, аталарыныҡы 6,5 килограмм тарта. Йылына 45 – 50 йомортҡа һалып, уларҙың 70 процентынан бәпкә сыға. Ләкин инә ҡаҙҙарҙың 10 проценты ғына баҫырға ултыра.
Был тоҡомло ҡоштарҙың ите бик сифатлы. Улар шулай уҡ бауыры өсөн аҫрала. Ныҡ һимерткәндә бауыры 400 грамға саҡлы етә.
Тулуза тоҡомло ҡаҙҙар Фран­цияның Тулуза ҡалаһы эргәһендә сығарыла. Бик хәрәкәтсән түгел, шуға һимеҙ булалар. Башҡа ҡаҙҙар һымаҡ көтөүлек тә, алыҫтағы йәшел үләндәр ҙә ымһындырмай уларҙы. Йылыны бик яраталар, һыуыҡты ауыр үткәрәләр. Был тоҡомло ҡоштар күпселек ит өсөн аҫрала. Инә ҡаҙҙарҙың ауырлығы — 6 – 8, аталарыныҡы 7 – 10 килограмға етә. Барлығы 30 – 40 йомортҡа һалыуға һәләтлеләр. Шуларҙың 60 процентынан бәпкә сыға тип иҫәпләнә. Ләкин инә ҡаҙҙар баҫырға ултырмай, йоморт­ҡалар инкубаторға ҡуйыла. Ике айлыҡ бәпкәнең ауырлығы 4 кило­грамға тиклем тартыуы мөмкин, ә һимертелгән ҡаҙҙың бауыры 500 грамға етә. Тулуза ҡаҙҙары нигеҙендә Францияла тағы ла ланд тоҡомо сығаралар. Беҙҙең илгә ул 1975 йылда индерелә. Шулай уҡ бауыры өсөн тотола, уның ауырлығы 720 грамғаса тарта.
Линда тоҡомо беҙҙең яҡтарҙа ла йыш осрай башланы. Хужа­лар­ҙы айырыуса уның ҙурлығы ымһын­дыра. Бик тиҙ үҫәләр, ике айлыҡ бәпкәләр 4 килограмм тарта. Был ҡоштарҙы икенсе төрлө горький ҡаҙҙары тип тә йөрөтәләр. Тәүҙә ҡытай менән урындағы тоҡомдо ҡушыу һөҙөмтәһендә алһалар, һу­ңы­нан, бауырын ҙурайтыу маҡса­тында, ланд ҡаҙҙары ҡанын ҡу­ша­лар. Ә итен тәмләтеү, ма­мығының сифатын арттырыу өсөн адлер, арзамас ҡаҙҙары ҡанын өҫтәйҙәр. Һөҙөмтәлә ит һәм мамыҡ ҡаҙы барлыҡҡа килә.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Башҡортостанда 27 градус эҫе булыуы көтөлә

Башҡортостанда 27 градус эҫе булыуы көтөлә 18.08.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостанда, ямғыр яуыуына ҡарамаҫтан, йылы һауа торошо фаразлана, тип хәбәр итә Башгидромет...

Тотош уҡырға 0

Башҡортостандың БПЛА өлкәһендәге технологиялары Сколковола иң яҡшылары тип танылды

Башҡортостандың БПЛА өлкәһендәге технологиялары Сколковола иң яҡшылары тип танылды 18.08.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостандың БПЛА өлкәһендәге технологиялары Сколковола иң яҡшылары тип танылды...

Тотош уҡырға 6

«Сәләмәтлек поездары» табиптары республиканың 8 районына юллана

«Сәләмәтлек поездары» табиптары республиканың 8 районына юллана 18.08.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостанда «Сәләмәт республика — сәләмәт төбәк» акцияһы дауам итә....

Тотош уҡырға 5

Башҡортостанда балаларҙың лагерҙа ағыуланыуына бәйле хәл контролдә тотола

Башҡортостанда балаларҙың лагерҙа ағыуланыуына бәйле хәл контролдә тотола 18.08.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостанда балаларҙың лагерҙа ағыуланыуына бәйле хәл контролдә тотола...

Тотош уҡырға 6

Республикала Бөйөк Ватан һуғышы ветераны 90 йәшлек юбилейын билдәләне

Республикала Бөйөк Ватан һуғышы ветераны 90 йәшлек юбилейын билдәләне 18.08.2025 // Йәмғиәт

Вәзит Рәжәпов – совет сауҙаһы отличнигы, Жуков миҙалы, Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены менән бүләкләнгән....

Тотош уҡырға 5

Башҡортостанда Онегия һәм Разан тыуған

Башҡортостанда Онегия һәм Разан тыуған 18.08.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостанда Онегия һәм Разан тыуған...

Тотош уҡырға 10

Өфөлә тыл эшсәне 95 йәшлек юбилейын билдәләне

Өфөлә тыл эшсәне 95 йәшлек юбилейын билдәләне 15.08.2025 // Йәмғиәт

Өфөнөң Ленин районынан тыл хеҙмәтсәне Зөбәйҙә Хәкимова 95 йәшен билдәләне. Район башлығы урынбаҫары...

Тотош уҡырға 29

Мысыр авиакомпанияһы Өфөнән Шарм-әл-Шәйехкә рейстар башҡара башлай

Мысыр авиакомпанияһы Өфөнән Шарм-әл-Шәйехкә рейстар башҡара башлай 15.08.2025 // Йәмғиәт

Мысыр авиакомпанияһы Өфөнән Шарм-әл-Шәйехкә рейстар башҡара башлай...

Тотош уҡырға 35

Өфөнән Шарм-әл-Шәйехкә яңы рейс асыла

Өфөнән Шарм-әл-Шәйехкә яңы рейс асыла 15.08.2025 // Йәмғиәт

Өфөнән Шарм-әл-Шәйехкә яңы рейс асыла...

Тотош уҡырға 32

1 сентябрҙән республика мәктәптәрендә һәм театрҙарында энергетиктар һатыу тыйыла

1 сентябрҙән республика мәктәптәрендә һәм театрҙарында энергетиктар һатыу тыйыла 15.08.2025 // Йәмғиәт

2025 йылдың 1 сентябренән «Башҡортостан Республикаһы территорияһында алкоголһеҙ тонусты күтәреүсе...

Тотош уҡырға 31

Башҡортостан Башлығы Беларусь менән мәктәп туризмы программаһын булдырыу хаҡында һөйләне

Башҡортостан Башлығы Беларусь менән мәктәп туризмы программаһын булдырыу хаҡында һөйләне 14.08.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостан Беларусь Республикаһы менән берлектә уҡыусылар өсөн алмашыу буйынса ял ойошторҙо....

Тотош уҡырға 40

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы томан һәм йәшен хаҡында иҫкәртте

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы томан һәм йәшен хаҡында иҫкәртте 14.08.2025 // Йәмғиәт

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы томан һәм йәшен хаҡында иҫкәртте...

Тотош уҡырға 33