Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Айҙа аҙан ишеткән
Айҙа аҙан ишеткән Йыһан киңлегенә туранан-тура бәйле тармаҡта инженер вазифаһын башҡарған мәлдәрем уҙған быуаттың 60-сы йылдары башында ҡалһа ла, бөгөнгөләй күҙ алдымда.

Сикһеҙ дәрт, яҡты хыялдар менән арыу-талыуҙы бел­мәйенсә эшләгән осор. “Прогресс” заводының барлыҡ коллективында көс-ҡеүәт ташып тора ине. Космосты билдәле дәрәжәлә үҙләштереү маҡсатында төҙөлгән техниканың һәм унда ҡулланылған иң алдынғы технологияларҙың барлыҡ этаптарын бергәләп үтеп, хыялыбыҙ емеше “Энергия-Буран” ракета комплексын Ҡаҙағстан далаһында урынлашҡан Байконурҙа төҙөп бөтөргә насип булды.
1988 йылдың 15 ноябре иртәһендә йыһан карабы, күккә күтәрелеп, 206 минут дауамында Ер шарын ике тапҡыр урап сыҡты. Автоматик режимда эшләгәнлектән, ул космодромға билдәләнгән ваҡытта төшөп ултырҙы. Ике тиҫтә йылға яҡын космик ракета комплексын төҙөүҙә ҡатнашҡан барлыҡ кешенең ҙур еңеүе ине был. Юғары ҡаҙаныш сәнәғәт белгестәрен, ғалимдарҙы, инженер-конструкторҙарҙы, хәрбиҙәрҙе, завод коллективын ҡанатландырып ебәрһә лә, шатлығыбыҙ оҙаҡҡа һуҙылманы кеүек...
“Прогресс” заводының генераль директоры Александр Кирилиндың һүҙҙәренә ҡарағанда, “Энергия-Буран” космос ракетаһы комплексы төҙөлөшөндә 1 миллион 200 меңләп кеше эшләй, 12 миллиард һум самаһы аҡса тотонола. Аҙаҡ илебеҙ иҡтисадындағы ауырлыҡтарға бәйле был техниканың кәрәкһеҙлеге тураһында һүҙҙәр ишетелә башлай, һәм уны үҙләштереү программаһын финанслау ҡыҫҡартыла. Һөҙөмтәлә был өлкәлә эш әкренләп туҡтатыла. “Ләкин “Буран” үлмәне, – тип яҙа генераль директор “Байконур” гәзитендәге бер мәҡәләһендә. – Ул йыһан карабына бәйле программаның иң яуаплы өлөшөн тормошҡа ашырыуҙа ҡатнашҡан кешеләрҙең хәтерендә мәңгегә ҡаласаҡ”.
Мин дә, А.Н. Кирилиндың тәрбиәләнеүсеһе, остазым кеүек юғары рухта йәшәүемде дауам иттем. Шулай еңелерәк тә, күңеллерәк тә ине. Ләкин ҡулыма осраҡлы рәүештә килеп эләккән “Илаһи мөғжизәләр” китабы фекеремде кинәт үҙгәртте. Уның “Айҙағы ауаз” тигән бүлегендә Америкала “Ай” программаһының кинәт туҡтатылыуы, бының сәбәбе тураһында яҙылғайны. Космос карабы төҙөү, эшмәкәрлеге ошо тармаҡҡа бәйле кешеләрҙең ғәмәлдәре һис тә ғәҙәти күренеш түгел икән. Был өлкәлә техниканың камиллығы, ғалимдарҙың ныҡлы белеме генә барлыҡ мәсьәләне хәл итә алмай. Ошо йәһәттән Америка астронавтарының Айҙағы беренсе аҙымы тураһында яҙманан өҙөк килтереп үтәм.
“...1969 йылдың 20 июлендә ”Аполлон-11” күккә күтәрелгәндән һуң 102 сәғәт 47 минут үткәс, Нейл Армстронг, Эдвинг Олдринг һәм Мишель Коллинстан торған экипаж Айға йомшаҡ ҡына килеп төшә.
Был ваҡиғанан һуң 14 йыл үткәс, Нейл Армстронг беренсе мәртәбә Мысырға конференцияға килә. Сара тамамланыр мәлдә уның йөҙө ағара, һуштан яҙа башлай. Асыҡ тәҙрәнән килгән ауазды ишетә ул. “Был көй ҡайҙан килә?” – тип тынысһыҙланып ҡысҡырырға тотона. Мысыр халҡы, көлөп ебәреүҙән көскә тыйылып, ауаздың аҙан икәнлеген белдерә. “Уны Айға беренсе мәртәбә аяҡ баҫҡан саҡта ишеттем, – тип һөйләй башлай Армстронг. – Мине һиҫкәндергән ауаз был! Башта ҡолағым шаулай икән тип уйлағайным, аҙаҡ ҡабат ишеттем...”
Бөтөн халыҡ ғәжәпкә ҡала. Был мәлдә инде аҙандың һуңғы һүҙҙәре яңғырай. Бер аҙҙан ағарынған Армстронг йәнә телгә килә:
– Аллаһым... Һине ерҙә түгел, Айҙа таптым! Унда “бисмилла”һыҙ аяҡ баҫҡанмын икән... Был һүҙҙе әйтеп, ошо мәлдән мосолман булам!”
Ысынлап та, ул әлеге ваҡиғанан һуң рухи үҫешенә беренсе аҙымын яһай. Нейл Армстронг Айҙа йөрөгән ваҡытта ишетелгән ауаздың магнитофон таҫмаһына яҙылған өлөшө шулай яңғырай: “Әшһәдү әллә иләһә илләллаһ (Аллаһ Тәғәләнән башҡа иләһ юҡтыр)”. Мәғлүмәттең нигеҙе шул – “Аполлон-11” йыһан карабының сәйәхәте дауамында ике аралағы һөйләшеүҙе Сүриә халҡы вәкиле, НАСА хеҙмәткәре магнитофон таҫмаһына яҙҙырып бара.
Табылған мәғлүмәт сығанаҡтарына шөкөрана ҡылып, яҙмамды тамамларға йөрөгән көндәрҙең береһендә “Луна. Секретная зона” (авторы һәм режиссеры – Виталий Правдивцев) тигән кинофильмды ҡарарға насип булды. Унда асыҡтан-асыҡ яҡтыртылған темалар мине тетрәндереп ебәрҙе. Фильмда ракета конструкторы әйткән һүҙҙәрҙе миҫалға килтереп үтәм: “Айҙа Ерҙә булмаған сәйер көстәр бар, улар беҙ фараз иткәндән дә ҡеүәтлерәк. Ләкин был хаҡта тәфсирләп һөйләргә хаҡым юҡ”.
Эйе, генераль директор Александр Кирилиндың космос­ты үҙләштереүгә бихисап көс сарыф итеүенә ҡарамаҫтан, программаның кинәт туҡтатылыуы, Американың да, күп сығым түгеләсәген сәбәп итеп, йыһан караптарын осормай башлауы әҙәм балаһының аҡылына һыймаҫлыҡ сер һаҡлай түгелме? Был тармаҡта нисәмә йыл уңышлы эш­ләп килгән ике ҡеүәтле дәүләттең ошондай “йом­шаҡлығы”нан һуң “Луна. Секретная зона” фильмындағы ракета конструкторының һүҙҙәренә нисек ышанмаҫһың?! Тимәк, йырҙарҙа данланған, нурҙары йылғаларҙа ҡойонған планетаның серҙәре асылыр көн килеп етмәгәндер.
Минеңсә, Айҙың тупрағына аяҡ баҫып, биләмәһенә ингәндә ошондай доғаны уҡырға кәрәк булғандыр: “Аллаһүммә инни әс әлүкә хайраль-мәүләжи вә хайраль-миғраж. Бисмилләһи вә бисмилләһи харажнә вә ғәләллаһи раббинә тәүәккәлнә” (Аллаһым! Һинән инә һәм сыға торған ерҙәрҙең яҡшыһын теләйем. Аллаһтың исеме менән индек. Аллаһтың исеме менән сыҡтыҡ. Раббыбыҙ Аллаһҡа таяндыҡ).
Ә инде аҙан тауышын ишеткәс, мәсеткә барыу, иман йорто булмаған осраҡта, ҡибланың ҡайһы яҡта икәнен самалап, бишмәтеңде йә иһә ҡулъяулығыңды булһа ла Айҙың тупрағына йәйеп, намаҙға баҫыу зарур булғандыр. “Аполлон-11” экипажындағылар иһә бындай фарыз ғәмәлдәрҙең береһен дә үтәй алмаған. Әгәр улар мөьмин мосолман булып, аҙан тауышын ишетеү менән намаҙға баҫһа, сәждә ҡылһа, төндәребеҙҙе нурға күмеп йәшәткән Айҙа тағы ниҙәр күрер ине икән?






Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар

Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар 01.04.2019 // Йәмғиәт

Һуңғы ваҡытта ирекмәндәр хәрәкәте беҙҙең тормошобоҙҙа һиҙелерлек урын биләй....

Тотош уҡырға 4 698

Һыу инергә ваҡыт етте...

Һыу инергә ваҡыт етте... 01.04.2019 // Йәмғиәт

6 апрелдә Өфө ҡалаһындағы Үҙәк баҙар янындағы Һалдат күленә килһәгеҙ, үкенмәҫһегеҙ. Унда тәүлек...

Тотош уҡырға 3 826

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә 31.03.2019 // Йәмғиәт

– Мөхәббәт ҡайҙа юғала? – тип һораған атаһынан бәләкәй Бәхет. – Үлә. Кешеләр булғанды ҡәҙерләмәй,...

Тотош уҡырға 4 772

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..."

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Асыу, ярһыу кешенең бөтөн тәнен, күңелен ялмап алыусан. Шуға әҙәм балаһының бындай осраҡта...

Тотош уҡырға 4 480

Бер быуаттан йәнә тупланы Темәс

Бер быуаттан йәнә тупланы Темәс 31.03.2019 // Йәмғиәт

Тап бынан йөҙ элек булған кеүек үк, ҡунаҡтарҙы Темәс ерендә һыбайлылар флагтар тотоп ҡаршы алды....

Тотош уҡырға 3 103

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп 31.03.2019 // Йәмғиәт

Ирекмәндәр Сибайҙа өс айҙан ашыу инде “Йәшәү ризығы” тип аталған мәрхәмәтлек акцияһы үткәрә: ауыр...

Тотош уҡырға 3 799

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..."

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Имам-хатип мәсеткә вәғәз һөйләргә килһә, унда бер генә кеше – йәш көтөүсе – ултыра, ти....

Тотош уҡырға 4 046

135 мең граждан саҡырыла

135 мең граждан саҡырыла 31.03.2019 // Йәмғиәт

Рәсәй Президенты хәрби хеҙмәткә яҙғы саҡырылыш тураһында указға ҡул ҡуйҙы. Ул кисә, 30 мартта,...

Тотош уҡырға 3 178

Татарстан башҡорттары ҡоролтайға әҙерме?

Татарстан башҡорттары ҡоролтайға әҙерме? 30.03.2019 // Йәмғиәт

Бөгөн Ҡазанда Татарстан башҡорттары ҡоролтайы ултырышы булды....

Тотош уҡырға 2 778

Бабичтың кендек ҡаны тамған ер ул Ҡыйғаҙытамаҡ!

Бабичтың кендек ҡаны тамған ер ул Ҡыйғаҙытамаҡ! 30.03.2019 // Йәмғиәт

Башҡортостан автономияһының йылъяҙмасыһы, дәүләт эшмәкәре, шағир, музыкант, ойоштороусы Шәйехзада...

Тотош уҡырға 2 827

Төйәләҫтәр алыҫҡа йөрөмәҫ

Төйәләҫтәр алыҫҡа йөрөмәҫ 30.03.2019 // Йәмғиәт

Сибай ҡалаһының Төйәләҫ ҡасабаһында йыл аҙағында заман талаптарына яуап биргән фельдшер-акушерлыҡ...

Тотош уҡырға 2 617

Шәжәрәле ерҙә тәртип түрҙә

Шәжәрәле ерҙә тәртип түрҙә 30.03.2019 // Йәмғиәт

2018 йылдың 1 сентябрендә “Башҡортостан тарихы шәхестәр күҙлеге аша: генеалогик аспект” тигән...

Тотош уҡырға 2 873