Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Рух һәм ҡеүәт биргән Ишбирҙе
Рух һәм ҡеүәт биргән Ишбирҙе Ошо көндәрҙә 80 йәшен билдәләгән ғалим-төркиәтсе, филология фәндәре докторы, профессор Эрнст Ишбирҙин – данлы Баймаҡ яғынан. Ишбирҙе ауылында ишле ғаиләлә бишенсе бала булып донъяға килә ул. Күңелендә бәләкәй Ватаны хаҡында ифрат йылы хистәр һаҡлай.

Буласаҡ ғалим тыуған ауы­лындағы ете йыллыҡ мәктәптә уҡығандан һуң, 1949 – 1952 йыл­дарҙа Баймаҡ балалар йортонда тәрбиәләнә, ҡаланың 1-се урта мәктәбен уңышлы тамамлай. Ғи­лем­гә ынтылған һәләтле егет бе­лем алыуын Темәс педагогия училищеһында дауам итә.
Диплом алғас, йәш педагог дәртләнеп эшкә тотона. Дүрт йыл­дан белемен артабан камиллаштырыу теләге Э. Ишбир­ҙин­де БДУ-­ның тарих-филология факультетына алып килә.
Уны тамамлағас, йәш белгесте Баймаҡ мәктәп-интернатына урыҫ теле һәм әҙә­биәте уҡы­тыусыһы итеп эшкә ебәрә­ләр. Был һынауҙы ла лайыҡлы үтә Эрнст Фәй­зрах­ман улы. Тик кү­ңеле һаман да юғарыға әйҙә­үен дауам итә. Һөҙөмтәлә Иш­бир­ҙин СССР Фән­дәр ака­д­емияһы Өфө ғилми үҙә­ге­нең Тарих, тел һәм әҙәбиәт инс­­титуты аспи­рантураһына уҡыр­ға инә. Уны уңышлы тамамлап, профессор Н.Х. Мәҡсүтова етәк­селе­гендә “Башҡорт телен­дә йәнлек һәм ҡош атамалары” темаһына диссертация яҡлай. Ошо урында шуны ла әйтеп үтергә кәрәк: халыҡ Эрнст Фәйзрахман улын уның “Башҡортостан ҡош­тары” тигән китабы аша яҡшы белә. Шуға ла күптәр Э. Иш­бирҙинде биолог тип уйлай. Тө­шөргән һү­рәт­тәрен күреп, һәләтле рәссам, ул төҙөгән йортҡа һоҡ­ланып, танылған балта оҫтаһы тип әйткәндәр ҙә бар. Был – күп яҡлы талант эйәһенә бирелгән баһа. “Шөғөлдәре араһында ға­лим­лыҡ ҡеүәһе, башҡорт хал­ҡы­ның тел-лөғәтенә, мәҙә­ниә­тенә һәм тарихына ҡарата мөнәсә­бәт, уларҙы төплө өйрәнергә ынтылыш өҫтөнлөк ала. Һө­ҙөмтәлә бөгөн беҙ Эрнст Фәй­зрахман улы йөҙөндә Баш­ҡорт­­останда ғына түгел, бәлки тотош Рәсәйҙә, шулай уҡ сит илдәр кимәлендә төркиәт ғилеме өлкәһендә танылған башҡорт телсеһен күрәбеҙ”, – тип яҙған филология фәндәре докторы, профессор Кәрим Ишбаев һабаҡ­ташы тураһында.
Олуғ ғалим, данлыҡлы педагог булыу өсөн туҡтауһыҙ эшләр­гә, эҙләнергә, һайлаған һө­нә­ре­ңә тоғро булырға, уның хаҡына хатта ниҙелер ҡорбан итер­гә кәрәклеген был өлкәлә хеҙмәт иткәндәр бик яҡшы аңлайҙыр. Эрнст Ишбирҙин Стәрлетамаҡ дәүләт педагогия институтында (хәҙер – БДУ-ның Стәрлетамаҡ филиалы) уҡытҡан дәүерендә лә, хаҡлы ялға сыҡ­ҡансы Рәсәй Фәндәр академия­һы Өфө ғилми үҙәгенең Тарих, тел һәм әҙәбиәт институтында өлкән ғилми хеҙмәткәр, диалектология һәм тел тарихы бүлеге мөдире вазифаларын башҡар­ған­да ла хеҙ­мәтенә ҙур яуапл­ылыҡ менән ҡарай, ҡатмарлы, тәрән ғилми-тик­шеренеү эштәре алып бара. 1989 йылда “Баш­ҡорт теле лексика­һының тарихи үҫеше” тигән темаға докторлыҡ диссертацияһы яҡлай. Эрнст Фәйзрахман улы – 150-нән ашыу ғилми хеҙмәт авторы.
2001 – 2014 йылдарҙа Эрнст Ишбирҙин БДУ-ның башҡорт һәм дөйөм тел ғилеме, Көнсы­ғыш телдәре кафедраларында эшлә­не, курс һәм диплом эштә­ре етәксеһе булды. Әле ғалимдың ҡул аҫтында кандидатлыҡ дис­сер­тацияһын яҡлаясаҡ өс аспирант бар.
Төп хеҙмәтенән тыш, ғалим республикала тел мәсьәләләре буйынса ойош­торолған абруйлы комиссиялар составында эшләй, телевидение, радио аша сығыш яһай, дәреслектәр, энциклопедиялар тө­ҙөүҙә ҡатнаша, бик күп уҡый. Ғаилә йөгөн лайыҡлы тартырға ла өлгөрә Эрнст Фәй­зрахман улы. Ҡатыны менән бер ҡыҙ үҫтерҙеләр, хәҙер инде ике ейәнен ихлас тәрбиә­лә­шә­ләр.
Ғөмүмән, туғандары менән хаҡлы рәүештә ғорурлана Эрнст ағай. Бер туған ағаһы Рим оҙаҡ йылдар тарих фәненән уҡытҡан, уның улы Айрат Ишбирҙин – билдәле биология фәндәре докторы, БДУ профессоры. Ҡасан­дыр нахаҡҡа ғәйеп­ләнеп, “халыҡ дошманы” тигән мөһөр баҫылған Баймаҡ районы башҡарма комитеты рәйесе Фәйзрахман Йәғә­фәр-Садиҡ улының балалары, тормоштоң ауыр һынауҙарын ла­йыҡлы үтеп, халыҡҡа ең һыҙғанып хеҙмәт итте, абруй ҡа­ҙанды, әле лә дәртләнеп эшләй, уларҙың башлаған эштәрен ейән-ейән­сәрҙәре дауам итә. Ғорурлан­маҫлыҡмы ни?!
Эрнст Фәйзрахман улы менән университетта 15 йылға яҡын бер коллективта эшләү дәүе­рендә бер нәмәгә иғтибар итә килдем: ситтән ҡарағанда үтә тыныс күренһә лә, тел тарихы, мәҙәниәт тураһында һүҙ сыҡһа, хеҙмәттәшем дәрт­ләнеп, илһам­ланып китә, йөҙө яҡтыра, кү­ҙен­дә осҡондар тоҡана, һәм ул ҙур ғорурлыҡ тойғоһо аша, күптәргә бығаса билдәле бул­маған дә­лил­дәр менән нигеҙләп, һүҙҙәр донъяһының яңы биттәрен аса. Ә инде ихлас, ғәҙел булыуын һәр аҙымында тойорға мөмкин. Башҡорт тел ғилеме үҫешенә тос өлөш индергән күренекле ғалим-төркиәтсене һәр тарафта ла ихтирам итәләр, ололайҙар, унан кәңәш һорайҙар, фекере менән иҫәпләшәләр. Тынғыһыҙ ватан­дашы­быҙ әле лә илһам­ланып ижад итә – башҡорт әҙәби теленең нигеҙҙәрен сағылды­р­ған “Баш­ҡортса-русса һүҙлек” төҙөй.
Башҡортостандың ат­ҡа­ҙан­ған фән эшмәкәре, Халыҡ-ара төрки академияһы ака­де­мигы, күре­некле тел ға­лимы, филология фәндәре докторы, профессор Эрнст Фәй­зрах­ман улына артабан да ялҡынлы хеҙмәт, һаулыҡ, уңыш насип булһын тип теләйбеҙ.

Фирүзә ИСҠУЖИНА,
филология фәндәре кандидаты,
БДУ доценты.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Өфөлә Тәлғәт Тажетдиндың Баш мөфтөй итеп һайланыуына 45 йыл тулыуҙы билдәләйҙәр

Өфөлә Тәлғәт Тажетдиндың Баш мөфтөй итеп һайланыуына 45 йыл тулыуҙы билдәләйҙәр 18.11.2025 // Йәмғиәт

Өфөлә Тәлғәт Тажетдиндың Баш мөфтөй итеп һайланыуына 45 йыл тулыуҙы билдәләйҙәр...

Тотош уҡырға 3

Башҡортостанда ямғыр һәм епшек ҡар яуыуы фаразлана
Башҡортостан участковыйы Рәсәйҙең Эске эштәр министрлығы конкурсында өсөнсө урынды яуланы

Башҡортостан участковыйы Рәсәйҙең Эске эштәр министрлығы конкурсында өсөнсө урынды яуланы 17.11.2025 // Йәмғиәт

Рәсәй эске эштәр министры, полиция генералы Владимир Колокольцев илдең участковыйҙар коллективын...

Тотош уҡырға 17

Рәсәйҙә совет халҡы геноциды ҡорбандары иҫтәлеге мәңгеләштерелә

Рәсәйҙә совет халҡы геноциды ҡорбандары иҫтәлеге мәңгеләштерелә 17.11.2025 // Йәмғиәт

Рәсәйҙә совет халҡы геноциды ҡорбандары иҫтәлеге мәңгеләштерелә...

Тотош уҡырға 10

Башҡортостанда бер үк ваҡытта ике кадрҙар үҙәге асылды

Башҡортостанда бер үк ваҡытта ике кадрҙар үҙәге асылды 17.11.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостан Башлығы Радий Хәбиров һәм Рәсәйҙең хеҙмәт һәм социаль яҡлау министры урынбаҫары...

Тотош уҡырға 14

Өфөлә участка полицейскийҙары Башҡортостан Башлығына үҙҙәренең эше тураһында һөйләне

Өфөлә участка полицейскийҙары Башҡортостан Башлығына үҙҙәренең эше тураһында һөйләне 17.11.2025 // Йәмғиәт

Өфөлә участка полицейскийҙары Башҡортостан Башлығына үҙҙәренең эше тураһында һөйләне...

Тотош уҡырға 12

Рәсәйҙә сайттарҙың «аҡ» исемлеге яңыртылды

Рәсәйҙә сайттарҙың «аҡ» исемлеге яңыртылды 17.11.2025 // Йәмғиәт

Рәсәйҙә сайттарҙың «аҡ» исемлеге яңыртылды...

Тотош уҡырға 12

Башҡортостанда Малейка һәм Иоанн исемле сабыйҙар тыуған
Өфөнән Хәмиҙә Дәүләтова 95 йәшен билдәләй

Өфөнән Хәмиҙә Дәүләтова 95 йәшен билдәләй 14.11.2025 // Йәмғиәт

Өфөнөң Ленин районынан хеҙмәт ветераны Хәмиҙә Дәүләтова 95 йәшлек юбилейын билдәләне....

Тотош уҡырға 10

Киләһе ҡыш былтырғыһынан һалҡыныраҡ булыуы ихтимал

Киләһе ҡыш былтырғыһынан һалҡыныраҡ булыуы ихтимал 14.11.2025 // Йәмғиәт

Киләһе ҡыш былтырғыһынан һалҡыныраҡ булыуы ихтимал...

Тотош уҡырға 14

Башҡортостан икенсе тапҡыр «Онкопатруль» акцияһын уҙғарыу эстафетаһын ҡабул итте

Башҡортостан икенсе тапҡыр «Онкопатруль» акцияһын уҙғарыу эстафетаһын ҡабул итте 14.11.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостан икенсе тапҡыр «Онкопатруль» акцияһын уҙғарыу эстафетаһын ҡабул итте...

Тотош уҡырға 9

Шишмә районында тыл ветераны Мөфлихә Ҡадирова 90 йәшен билдәләне

Шишмә районында тыл ветераны Мөфлихә Ҡадирова 90 йәшен билдәләне 14.11.2025 // Йәмғиәт

Шишмә районында тыл ветераны Мөфлихә Ҡадирова 90 йәшен билдәләне...

Тотош уҡырға 10