Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Рух һәм ҡеүәт биргән Ишбирҙе
Рух һәм ҡеүәт биргән Ишбирҙе Ошо көндәрҙә 80 йәшен билдәләгән ғалим-төркиәтсе, филология фәндәре докторы, профессор Эрнст Ишбирҙин – данлы Баймаҡ яғынан. Ишбирҙе ауылында ишле ғаиләлә бишенсе бала булып донъяға килә ул. Күңелендә бәләкәй Ватаны хаҡында ифрат йылы хистәр һаҡлай.

Буласаҡ ғалим тыуған ауы­лындағы ете йыллыҡ мәктәптә уҡығандан һуң, 1949 – 1952 йыл­дарҙа Баймаҡ балалар йортонда тәрбиәләнә, ҡаланың 1-се урта мәктәбен уңышлы тамамлай. Ғи­лем­гә ынтылған һәләтле егет бе­лем алыуын Темәс педагогия училищеһында дауам итә.
Диплом алғас, йәш педагог дәртләнеп эшкә тотона. Дүрт йыл­дан белемен артабан камиллаштырыу теләге Э. Ишбир­ҙин­де БДУ-­ның тарих-филология факультетына алып килә.
Уны тамамлағас, йәш белгесте Баймаҡ мәктәп-интернатына урыҫ теле һәм әҙә­биәте уҡы­тыусыһы итеп эшкә ебәрә­ләр. Был һынауҙы ла лайыҡлы үтә Эрнст Фәй­зрах­ман улы. Тик кү­ңеле һаман да юғарыға әйҙә­үен дауам итә. Һөҙөмтәлә Иш­бир­ҙин СССР Фән­дәр ака­д­емияһы Өфө ғилми үҙә­ге­нең Тарих, тел һәм әҙәбиәт инс­­титуты аспи­рантураһына уҡыр­ға инә. Уны уңышлы тамамлап, профессор Н.Х. Мәҡсүтова етәк­селе­гендә “Башҡорт телен­дә йәнлек һәм ҡош атамалары” темаһына диссертация яҡлай. Ошо урында шуны ла әйтеп үтергә кәрәк: халыҡ Эрнст Фәйзрахман улын уның “Башҡортостан ҡош­тары” тигән китабы аша яҡшы белә. Шуға ла күптәр Э. Иш­бирҙинде биолог тип уйлай. Тө­шөргән һү­рәт­тәрен күреп, һәләтле рәссам, ул төҙөгән йортҡа һоҡ­ланып, танылған балта оҫтаһы тип әйткәндәр ҙә бар. Был – күп яҡлы талант эйәһенә бирелгән баһа. “Шөғөлдәре араһында ға­лим­лыҡ ҡеүәһе, башҡорт хал­ҡы­ның тел-лөғәтенә, мәҙә­ниә­тенә һәм тарихына ҡарата мөнәсә­бәт, уларҙы төплө өйрәнергә ынтылыш өҫтөнлөк ала. Һө­ҙөмтәлә бөгөн беҙ Эрнст Фәй­зрахман улы йөҙөндә Баш­ҡорт­­останда ғына түгел, бәлки тотош Рәсәйҙә, шулай уҡ сит илдәр кимәлендә төркиәт ғилеме өлкәһендә танылған башҡорт телсеһен күрәбеҙ”, – тип яҙған филология фәндәре докторы, профессор Кәрим Ишбаев һабаҡ­ташы тураһында.
Олуғ ғалим, данлыҡлы педагог булыу өсөн туҡтауһыҙ эшләр­гә, эҙләнергә, һайлаған һө­нә­ре­ңә тоғро булырға, уның хаҡына хатта ниҙелер ҡорбан итер­гә кәрәклеген был өлкәлә хеҙмәт иткәндәр бик яҡшы аңлайҙыр. Эрнст Ишбирҙин Стәрлетамаҡ дәүләт педагогия институтында (хәҙер – БДУ-ның Стәрлетамаҡ филиалы) уҡытҡан дәүерендә лә, хаҡлы ялға сыҡ­ҡансы Рәсәй Фәндәр академия­һы Өфө ғилми үҙәгенең Тарих, тел һәм әҙәбиәт институтында өлкән ғилми хеҙмәткәр, диалектология һәм тел тарихы бүлеге мөдире вазифаларын башҡар­ған­да ла хеҙ­мәтенә ҙур яуапл­ылыҡ менән ҡарай, ҡатмарлы, тәрән ғилми-тик­шеренеү эштәре алып бара. 1989 йылда “Баш­ҡорт теле лексика­һының тарихи үҫеше” тигән темаға докторлыҡ диссертацияһы яҡлай. Эрнст Фәйзрахман улы – 150-нән ашыу ғилми хеҙмәт авторы.
2001 – 2014 йылдарҙа Эрнст Ишбирҙин БДУ-ның башҡорт һәм дөйөм тел ғилеме, Көнсы­ғыш телдәре кафедраларында эшлә­не, курс һәм диплом эштә­ре етәксеһе булды. Әле ғалимдың ҡул аҫтында кандидатлыҡ дис­сер­тацияһын яҡлаясаҡ өс аспирант бар.
Төп хеҙмәтенән тыш, ғалим республикала тел мәсьәләләре буйынса ойош­торолған абруйлы комиссиялар составында эшләй, телевидение, радио аша сығыш яһай, дәреслектәр, энциклопедиялар тө­ҙөүҙә ҡатнаша, бик күп уҡый. Ғаилә йөгөн лайыҡлы тартырға ла өлгөрә Эрнст Фәй­зрахман улы. Ҡатыны менән бер ҡыҙ үҫтерҙеләр, хәҙер инде ике ейәнен ихлас тәрбиә­лә­шә­ләр.
Ғөмүмән, туғандары менән хаҡлы рәүештә ғорурлана Эрнст ағай. Бер туған ағаһы Рим оҙаҡ йылдар тарих фәненән уҡытҡан, уның улы Айрат Ишбирҙин – билдәле биология фәндәре докторы, БДУ профессоры. Ҡасан­дыр нахаҡҡа ғәйеп­ләнеп, “халыҡ дошманы” тигән мөһөр баҫылған Баймаҡ районы башҡарма комитеты рәйесе Фәйзрахман Йәғә­фәр-Садиҡ улының балалары, тормоштоң ауыр һынауҙарын ла­йыҡлы үтеп, халыҡҡа ең һыҙғанып хеҙмәт итте, абруй ҡа­ҙанды, әле лә дәртләнеп эшләй, уларҙың башлаған эштәрен ейән-ейән­сәрҙәре дауам итә. Ғорурлан­маҫлыҡмы ни?!
Эрнст Фәйзрахман улы менән университетта 15 йылға яҡын бер коллективта эшләү дәүе­рендә бер нәмәгә иғтибар итә килдем: ситтән ҡарағанда үтә тыныс күренһә лә, тел тарихы, мәҙәниәт тураһында һүҙ сыҡһа, хеҙмәттәшем дәрт­ләнеп, илһам­ланып китә, йөҙө яҡтыра, кү­ҙен­дә осҡондар тоҡана, һәм ул ҙур ғорурлыҡ тойғоһо аша, күптәргә бығаса билдәле бул­маған дә­лил­дәр менән нигеҙләп, һүҙҙәр донъяһының яңы биттәрен аса. Ә инде ихлас, ғәҙел булыуын һәр аҙымында тойорға мөмкин. Башҡорт тел ғилеме үҫешенә тос өлөш индергән күренекле ғалим-төркиәтсене һәр тарафта ла ихтирам итәләр, ололайҙар, унан кәңәш һорайҙар, фекере менән иҫәпләшәләр. Тынғыһыҙ ватан­дашы­быҙ әле лә илһам­ланып ижад итә – башҡорт әҙәби теленең нигеҙҙәрен сағылды­р­ған “Баш­ҡортса-русса һүҙлек” төҙөй.
Башҡортостандың ат­ҡа­ҙан­ған фән эшмәкәре, Халыҡ-ара төрки академияһы ака­де­мигы, күре­некле тел ға­лимы, филология фәндәре докторы, профессор Эрнст Фәй­зрах­ман улына артабан да ялҡынлы хеҙмәт, һаулыҡ, уңыш насип булһын тип теләйбеҙ.

Фирүзә ИСҠУЖИНА,
филология фәндәре кандидаты,
БДУ доценты.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар

Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар 01.04.2019 // Йәмғиәт

Һуңғы ваҡытта ирекмәндәр хәрәкәте беҙҙең тормошобоҙҙа һиҙелерлек урын биләй....

Тотош уҡырға 4 097

Һыу инергә ваҡыт етте...

Һыу инергә ваҡыт етте... 01.04.2019 // Йәмғиәт

6 апрелдә Өфө ҡалаһындағы Үҙәк баҙар янындағы Һалдат күленә килһәгеҙ, үкенмәҫһегеҙ. Унда тәүлек...

Тотош уҡырға 3 451

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә 31.03.2019 // Йәмғиәт

– Мөхәббәт ҡайҙа юғала? – тип һораған атаһынан бәләкәй Бәхет. – Үлә. Кешеләр булғанды ҡәҙерләмәй,...

Тотош уҡырға 3 987

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..."

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Асыу, ярһыу кешенең бөтөн тәнен, күңелен ялмап алыусан. Шуға әҙәм балаһының бындай осраҡта...

Тотош уҡырға 3 895

Бер быуаттан йәнә тупланы Темәс

Бер быуаттан йәнә тупланы Темәс 31.03.2019 // Йәмғиәт

Тап бынан йөҙ элек булған кеүек үк, ҡунаҡтарҙы Темәс ерендә һыбайлылар флагтар тотоп ҡаршы алды....

Тотош уҡырға 2 651

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп 31.03.2019 // Йәмғиәт

Ирекмәндәр Сибайҙа өс айҙан ашыу инде “Йәшәү ризығы” тип аталған мәрхәмәтлек акцияһы үткәрә: ауыр...

Тотош уҡырға 3 243

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..."

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Имам-хатип мәсеткә вәғәз һөйләргә килһә, унда бер генә кеше – йәш көтөүсе – ултыра, ти....

Тотош уҡырға 3 462

135 мең граждан саҡырыла

135 мең граждан саҡырыла 31.03.2019 // Йәмғиәт

Рәсәй Президенты хәрби хеҙмәткә яҙғы саҡырылыш тураһында указға ҡул ҡуйҙы. Ул кисә, 30 мартта,...

Тотош уҡырға 2 965

Татарстан башҡорттары ҡоролтайға әҙерме?

Татарстан башҡорттары ҡоролтайға әҙерме? 30.03.2019 // Йәмғиәт

Бөгөн Ҡазанда Татарстан башҡорттары ҡоролтайы ултырышы булды....

Тотош уҡырға 2 437

Бабичтың кендек ҡаны тамған ер ул Ҡыйғаҙытамаҡ!

Бабичтың кендек ҡаны тамған ер ул Ҡыйғаҙытамаҡ! 30.03.2019 // Йәмғиәт

Башҡортостан автономияһының йылъяҙмасыһы, дәүләт эшмәкәре, шағир, музыкант, ойоштороусы Шәйехзада...

Тотош уҡырға 2 516

Төйәләҫтәр алыҫҡа йөрөмәҫ

Төйәләҫтәр алыҫҡа йөрөмәҫ 30.03.2019 // Йәмғиәт

Сибай ҡалаһының Төйәләҫ ҡасабаһында йыл аҙағында заман талаптарына яуап биргән фельдшер-акушерлыҡ...

Тотош уҡырға 2 339

Шәжәрәле ерҙә тәртип түрҙә

Шәжәрәле ерҙә тәртип түрҙә 30.03.2019 // Йәмғиәт

2018 йылдың 1 сентябрендә “Башҡортостан тарихы шәхестәр күҙлеге аша: генеалогик аспект” тигән...

Тотош уҡырға 2 523