Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Хеҙмәттең тарихи нигеҙе бар
Әхмәр Аҙнабаев — башҡорт ғалимы, тел белгесе, педагог-методист һәм дәүләт эшмәкәре, педагогия фәндәре докторы. Уға 80 йәш тулды, шул уңайҙан Мифтахетдин Аҡмулла исемендәге Башҡорт дәүләт педагогия университетының башҡорт филологияһы факультетында “Башҡорт телендәге диалектизмдарҙың тарихи нигеҙе” (авторҙаштары — Р.З. Шәкүров, Р.Т. Аҡбулатова) китабының исем туйы үтте.

Әхмәр Мөхәмәтдин улы башҡорт тел ғилемен бик ҙур мираҫ менән тулыландырҙы. Ул, ниндәй генә вазифаларға үрләмәһен, иң мөһиме — кеше булып ҡала белә, халҡына хеҙмәт итә. Ғалимдың В. Псән­чин менән берлектә “Башҡорт теленең тарихи мор­фологияһы”, “Историческая грамматика башкир­ского языка”, тағы ла “Башҡорт теленең тарихи грам­ма­тикаһы”, “Төрки телдәрҙең сағыштырма граммати­каһы”, “Башҡорт теле. Педагогия училищелары һәм колледждары өсөн дәреслек”, VII класс өсөн “Әсә теле” дәреслектәре һәм башҡа хеҙмәттәре уның ҙур фәнни эшмәкәрлеге хаҡында һөйләй.
Ә. Аҙнабаевтың хеҙмәт юлын байҡауға арналған кисәне факультет деканының фән эштәре буйынса урынбаҫары, филология фәндәре кандидаты, доцент Лидия Әбүбәкирова башлап ебәрҙе. Ул тел тари­хы хаҡында сығыш яһаны. Кисәне алып ба­рыу­сылар Дилә Ишкилдина менән Азамат Хәй­руллин авторҙарҙың тормошо һәм ғилми эшмә­кәрлектәре тураһында һөйләне. Сараны йәм­лән­дергән йәнә бер мәл – әҙәби композиция. Вуздың төрлө факультеттарынан йыйылған студенттар төрлө телдә ши­ғыр­ҙар уҡыны: Ислам Төхвәтуллин – башҡортса, Дидар Хансейт – ҡаҙаҡса, Анастасия Вәлиәхмәтова – мариса, Зөлфиә Шәйхетдинова – сыуашса, татарса, Айбулат Сәсәнбаев – төрөксә, Артыш Натсак – тыва телендә, иҫке төркисә – Азамат Нурғәлин, алтайса – Вячеслав Чернев, ҡырғыҙ телендә – Ильяс Сагынбеков.
Үҙ нәүбәтендә Әхмәр Аҙнабаев менән Рәшит Шәкүр бай тарихлы башҡорт теле, фән өлкәһендә асыштары тураһында фекерҙәре менән уртаҡ­лаш­ты, тел тарихы менән ҡыҙыҡһынырға һәм уны өйрәнергә саҡырҙы. Рәшит Закир улы: “Был китап – ҙур яңылыҡ! Башҡорт диалектологияһы өсөн һәйбәт күренеш. Топонимдар өсөн ҙур таяныс”, – тип билдәләне. Әхмәр Аҙнабаев: “Бөйөк телсе, ғалим, остазым Жәлил Кейекбаевтың фекеренә таянып, хәҙерге телеңде белеү өсөн уның тарихын да мотлаҡ өйрәнергә кәрәк, тип әйтер инем. Шуға ла фәнни эшемдең төп йүнәлеше башҡорт теленең тарихы үҫешен өйрәнеү булды һәм ғилми хеҙмәт­тәремде остазымдың бөйөк асыштарын аңлатыуға һәм таратыуға бағышланым”, – тине.
Әйткәндәй, башҡорт диалекттарын өйрәнеүҙә байтаҡ ҡына эш башҡарылған, тик тарихи нигеҙе йыш ҡына иғтибарҙан ситтә ҡала. Был ҡулланма авторҙары башҡорт тел ғилеме тарихында тәүге тапҡыр мәғәнәләре асыҡланмаған һәм башҡа диалекттарҙан ҡырҡа айырылып торған ҡайһы бер диалектизмдарҙың тарихи нигеҙен табырға тырыш­ҡан. Әсбап башҡорт теленең диалекттарын һәм тарихи грамматикаһын өйрәнеүҙә файҙалы булыр тип ышана авторҙар.





Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар

Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар 01.04.2019 // Йәмғиәт

Һуңғы ваҡытта ирекмәндәр хәрәкәте беҙҙең тормошобоҙҙа һиҙелерлек урын биләй....

Тотош уҡырға 4 698

Һыу инергә ваҡыт етте...

Һыу инергә ваҡыт етте... 01.04.2019 // Йәмғиәт

6 апрелдә Өфө ҡалаһындағы Үҙәк баҙар янындағы Һалдат күленә килһәгеҙ, үкенмәҫһегеҙ. Унда тәүлек...

Тотош уҡырға 3 826

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә 31.03.2019 // Йәмғиәт

– Мөхәббәт ҡайҙа юғала? – тип һораған атаһынан бәләкәй Бәхет. – Үлә. Кешеләр булғанды ҡәҙерләмәй,...

Тотош уҡырға 4 770

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..."

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Асыу, ярһыу кешенең бөтөн тәнен, күңелен ялмап алыусан. Шуға әҙәм балаһының бындай осраҡта...

Тотош уҡырға 4 480

Бер быуаттан йәнә тупланы Темәс

Бер быуаттан йәнә тупланы Темәс 31.03.2019 // Йәмғиәт

Тап бынан йөҙ элек булған кеүек үк, ҡунаҡтарҙы Темәс ерендә һыбайлылар флагтар тотоп ҡаршы алды....

Тотош уҡырға 3 103

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп 31.03.2019 // Йәмғиәт

Ирекмәндәр Сибайҙа өс айҙан ашыу инде “Йәшәү ризығы” тип аталған мәрхәмәтлек акцияһы үткәрә: ауыр...

Тотош уҡырға 3 799

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..."

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Имам-хатип мәсеткә вәғәз һөйләргә килһә, унда бер генә кеше – йәш көтөүсе – ултыра, ти....

Тотош уҡырға 4 046

135 мең граждан саҡырыла

135 мең граждан саҡырыла 31.03.2019 // Йәмғиәт

Рәсәй Президенты хәрби хеҙмәткә яҙғы саҡырылыш тураһында указға ҡул ҡуйҙы. Ул кисә, 30 мартта,...

Тотош уҡырға 3 178

Татарстан башҡорттары ҡоролтайға әҙерме?

Татарстан башҡорттары ҡоролтайға әҙерме? 30.03.2019 // Йәмғиәт

Бөгөн Ҡазанда Татарстан башҡорттары ҡоролтайы ултырышы булды....

Тотош уҡырға 2 778

Бабичтың кендек ҡаны тамған ер ул Ҡыйғаҙытамаҡ!

Бабичтың кендек ҡаны тамған ер ул Ҡыйғаҙытамаҡ! 30.03.2019 // Йәмғиәт

Башҡортостан автономияһының йылъяҙмасыһы, дәүләт эшмәкәре, шағир, музыкант, ойоштороусы Шәйехзада...

Тотош уҡырға 2 826

Төйәләҫтәр алыҫҡа йөрөмәҫ

Төйәләҫтәр алыҫҡа йөрөмәҫ 30.03.2019 // Йәмғиәт

Сибай ҡалаһының Төйәләҫ ҡасабаһында йыл аҙағында заман талаптарына яуап биргән фельдшер-акушерлыҡ...

Тотош уҡырға 2 617

Шәжәрәле ерҙә тәртип түрҙә

Шәжәрәле ерҙә тәртип түрҙә 30.03.2019 // Йәмғиәт

2018 йылдың 1 сентябрендә “Башҡортостан тарихы шәхестәр күҙлеге аша: генеалогик аспект” тигән...

Тотош уҡырға 2 873