Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Инйәр йәме ҡайҙа юғалды?
Беҙҙең ғаилә Ҡырмыҫҡалы районының Иҫке Бәпес ауылынан. Ауылдан йыраҡ түгел урман булһа ла, йылға-күл юҡ тиерлек. Булғандары ла һайығып, кибеп бөткән. Атайым балыҡ ҡармаҡларға, һунарға йөрөргә ярата ине. Йәнлек аулау, балыҡ тотоу – башҡорттоң ҡанында, шул шөғөлгә әүәҫлеге 1959 йылда Архангел районының Абҙан ауылына күсеп килеүебеҙгә сәбәпсе булды ла инде.


Бала саҡта ни өсөн күсеп китеү мине бик уйландырманы, әлбиттә, ә бына тәбиғәттең хозурлығы, Инйәр йылғаһының матурлығы, шаулап-гөрләп аҡҡан һыуының таҙалығы, сафлығы хайран ҡалдырҙы. Барлыҡ яҡты хәтирәләрем йылға, урман менән бәйле тиһәм дә, һис яңылыш булмаҫ. Йәйге йәмле көндәрҙә һыу инеү, ҡомда ҡыҙыныу, кәмәнән һыу төбөндә йөҙгән балыҡтарҙы күҙәтеү, ҡояшта уттай ҡыҙған таштарҙан аяҡтарҙы бешерә-бешерә йүгереү, кем­уҙар­­ҙан ярышып бейек һыуға сөңкөү ти­һеңме!.. Яҙ башы менән ҡуҙғалаҡ, ҡаҡы, ҡуян тубығы, кәзә һаҡалы ашарға ауылды уратып алған ур­манға йөрөйһөң. Еләк-емеш бешкән мәлдә һәр ағас, һәр ҡыуаҡ һиңә һый әҙерләп тора. Ҡайын, ер еләк­тәре, муйыл, ҡара, ҡыҙыл бөрлөгән, балан — йәнең нимә теләй, барыһы ла бар.
Ә сәскәләрҙең ниндәйе генә юҡ! Аҡланға барып сыҡһаң, хуш еҫтән, илаһи матурлыҡ­тан баш әйләнә, күңелгә яҡты хистәр тула. Ә таң алдынан йылға өҫтөнән күтәрелгән томан һине сихри әкиәт донъяһына алып киткәндәй була. Был ваҡытта ул ғашиҡт­ар­ҙың иң яратҡан урынына әйләнә. Күпме йөрәктәр ҡушылған, күпме һөйөү һүҙҙәре әйтелгән Инйәр буйҙарында!
Атайым үҙ шөғөлөнә башкөллө сумды. Йәй йылға буйынан ҡайтып инмәй, ҡыш булһа — урмандан. Ҙур-ҙур балыҡтар тота ине! Ғаи­ләбеҙ генә түгел, бөтә күрше-тирә балыҡҡа туйҙы. Һуңыраҡ ҡыш көнө лә балыҡ тоторға әүәҫләнеп алды. Йәнлек аулауҙа уға тиң һунарсы булмағандыр, моғайын. Әсә­йемдең ҡуян итенән бешергән бәлештәре­нең тәме әле булһа онотолмай.
Хәҙер атайым да, әсәйем дә юҡ. Улар икеһе лә оло йәшкә етеп, балаларының, ауылдаштарының ҡәҙер-хөрмәтендә йәшәп баҡыйлыҡҡа күсте. Шулай булһа ла тыуған нигеҙҙе һыуытмайбыҙ. Ләкин ауылға ҡайт­ҡан һайын күңелгә ауыр, борсоулы уйҙар тула. Тәбиғәттең элекке матурлығы, хозур­лығы, байлығы көндән-көн кәмей, юғала бара. Ҡасандыр ярҙарына һыймай ташып, шаулап аҡҡан Инйәр йылғаһы һайыға. Элек йөҙөп тә сыға алмаған урындары тауыҡ кисерлек. Йылға төбөн ләм баҫа. Балыҡ юҡ тиерлек. Ауыл тирәһендәге урман-ҡыуаҡты, һаҙлыҡ­тарҙы киптерәбеҙ тип, ҡыйратып бөтөрҙөләр. Йылға буйында хәҙер йүнләп үлән дә үҫмәй, сөнки унда ҡаланан килгән ял итеүселәр тулған, хатта ултырырға ла урын юҡ.
Белорет районының Асы ауылынан йы­раҡ түгел бәләкәй генә шарлама бар. Уның тирәһендә, әйтерһең дә, ҡырмыҫҡа иләүе. Тиҫтәләрсә машина, төрлө төҫтәге сатыр­ҙар...
Хәҙерге заман кешеләре, үҙемдең балаларым, ейәндәрем миңә ысын күңелдән йәл, сөнки улар элекке матурлыҡты күрмәй һәм күрмәйәсәк тә. Тәбиғәттең әлеге булмышынан ҡәнәғәттәр. Ә киләсәк быуынға уныһы ла ҡалмаясаҡ. Бына шуныһы бигерәк аяныслы.
Тәбиғәттең фәҡирләнеүендә ял иткән кешеләрҙе генә ғәйепләү дөрөҫ түгел. Әммә сәбәп ниндәй генә булмаһын, ул кеше тарафынан килеп сыға. Һаҡлау эше дәүләт кимәлендә башҡарылырға тейеш, ләкин һәр кеше тәбиғәт алдында үҙ бурысын онот­маһын ине.

Р. БАТТАЛОВА,
82-се һөнәрселек лицейының башҡорт теле уҡытыусыһы.







Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Әрмәнстанда яҡташыбыҙҙы ағыулы йылан саҡҡан

Әрмәнстанда яҡташыбыҙҙы ағыулы йылан саҡҡан 27.06.2025 // Йәмғиәт

Әрмәнстанда яҡташыбыҙ экскурсиянан һуң ауыр хәлдә реанимацияға оҙатылған. Турист әйтеүенсә, уны...

Тотош уҡырға 13

Бөгөндән Өфөлә түләүле парковкалар эшләй башланы

Бөгөндән Өфөлә түләүле парковкалар эшләй башланы 27.06.2025 // Йәмғиәт

Бөгөндән Өфөлә түләүле парковкалар эшләй башланы...

Тотош уҡырға 9

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы һыу баҫыу ихтималлығы хаҡында иҫкәртте

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы һыу баҫыу ихтималлығы хаҡында иҫкәртте 27.06.2025 // Йәмғиәт

Тау һәм бәләкәй йылғаларҙа һыу кимәленең күтәрелеүе көтөлә....

Тотош уҡырға 12

Өфөнөң Пугачев урамында хәрәкәт сикләнә

Өфөнөң Пугачев урамында хәрәкәт сикләнә 27.06.2025 // Йәмғиәт

Өфөнөң Пугачев урамында хәрәкәт сикләнә...

Тотош уҡырға 14

Марфа инәйгә – 100 йәш

Марфа инәйгә – 100 йәш 26.06.2025 // Йәмғиәт

Салауат ҡалаһынан Марфа Рябова 100 йәшен тултырҙы. Ҡала мэры Марат Заһиҙуллин социаль селтәрҙәге...

Тотош уҡырға 14

Башҡортостанда матур датала 245 никах теркәлгән

Башҡортостанда матур датала 245 никах теркәлгән 26.06.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостанда матур датала 245 никах теркәлгән...

Тотош уҡырға 25

Бөгөн республика урмандарында уртаса класлы янғын хәүефе фаразлана

Бөгөн республика урмандарында уртаса класлы янғын хәүефе фаразлана 26.06.2025 // Йәмғиәт

Бөгөн дәүләт урман фонды биләмәһендә икенсе-өсөнсө класлы янғын хәүефе фаразлана. 26 июнгә ут...

Тотош уҡырға 23

Республикала ямғырлы һауа торошо фаразлана
Республикала сығарылыш кисәләре көнө билдәле булды

Республикала сығарылыш кисәләре көнө билдәле булды 25.06.2025 // Йәмғиәт

Республикала сығарылыш кисәләре көнө билдәле булды...

Тотош уҡырға 22

Өфөлә Рәшит Шәкүр һәм табип Мәстүрә Саҡаева урамдары барлыҡҡа килде

Өфөлә Рәшит Шәкүр һәм табип Мәстүрә Саҡаева урамдары барлыҡҡа килде 25.06.2025 // Йәмғиәт

Өфөлә Рәшит Шәкүр һәм табип Мәстүрә Саҡаева урамдары барлыҡҡа килде...

Тотош уҡырға 22

Табип-фониатр Наил Ғабдуллин Өфөнөң почетлы граждандары исемлеген тулыландырҙы

Табип-фониатр Наил Ғабдуллин Өфөнөң почетлы граждандары исемлеген тулыландырҙы 25.06.2025 // Йәмғиәт

Табип-фониатр Наил Ғабдуллин Өфөнөң почетлы граждандары исемлеген тулыландырҙы...

Тотош уҡырға 27

Башҡортостанда Бүздәк − Саҡмағош-Дүртөйлө юлының 14 саҡрымы яңыртылды

Башҡортостанда Бүздәк − Саҡмағош-Дүртөйлө юлының 14 саҡрымы яңыртылды 25.06.2025 // Йәмғиәт

Быйыл 19 саҡрым оҙонлоҡтағы һигеҙ участканы ремонтлау планлаштырыла....

Тотош уҡырға 20