Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Башҡорт яугирҙәре – Петроградта
1919 йылдың 6 октябрендә В.И. Ленин: “Петроград ҡурҡыныс аҫтында!” – тип оран һала. Ныҡлы ҡоралланған 25 меңлек армияһы менән Юденич Петроградҡа һөжүм башлай. Дошманды керетмәҫ өсөн, ҡала блокадаға алына. Ленин “Башревком”ға ярҙам һорап мөрәжәғәт итә. Һәм Көньяҡ фронттан элекке империя баш ҡалаһына Башҡорт кавалерия дивизияһы һәм Саранскиҙан башҡорт йәйәүле полк­тары оҙатыла – бөтәһе 11 мең кеше. Башҡорттарҙың төп өлөшөнә Петроградты төньяҡтан фин ғәскәренең һөжүменән һаҡлау ҡаралһа, 3-сө кавалерия һәм 3-сө йәйәүле полктар Юденичҡа ҡаршы һөжүм башлай.



1919 йылдарҙа ошонда барған һуғыштарҙа туранан-тура ҡатнашҡан яҙыусы Константин Федин: “Совет Республикаһының баш ҡалаһына иң ауыр саҡта башҡорт ғәскәре частары ҙур ҡыйыулыҡ, хәрби оҫта­лыҡ һәм түҙемлек күрһәтеп, ҡат­мар­лы хәлде яйға һалып ҡына ҡал­маны, кире­һенсә, еңеүгә әй­лән­дерҙе”, – тип яҙып ҡал­дыра. – Н-ский кавалерийский полк Ямбург ҡалаһы эргәһендәге алышта дошманды бер туҡтауһыҙ эҙәрлекләп, трофейҙарын, әсирҙәрен алып, башҡа хәрби частарға сыҙамлыҡ һәм батырлыҡ өлгөһө күрһәт­те”. Юденич, 14 мең ғәскәрен үлек һәм яралы хәлдә ҡалдырып, ҡалған 11 меңе менән Эстонияға ҡаса.
Советтар Союзы Геройы, армия генералы Александр Васильевич Горбатов (ул осорҙа полковник) “Йылдар һәм һуғыштар” китабында былай тип яҙа: “Башҡорт кавалерия бригадаһы командиры Муса Мортазинды Башҡортостанға саҡыртып алғас, граждандар һуғышы йылдарында башҡорт кавалерия бри­гадаһына етәкселек итеү бәхете тейҙе. Мин башҡорт телен бел­мәнем, әммә сая башҡорттар хәрби ҡарарымды ҡандарын, йән­дәрен аямай үтәргә әҙер торҙо. Айырым баш­ҡорт кавалерия командиры хеҙмәтен үтәү дәүеренә йомғаҡ яһап, шуны билдәләгем килә: бригада интервенттарға һәм аҡ поляктарға, Колчак ғәскәренә һәм Польша помещиктарына, петлюра­сыларға һәм башҡа бандаларға ҡаршы уңышлы көрәш алып барҙы. Күп башҡорттар революция өсөн ғәзиз ғүмерҙәрен ҡорбан итте. Улар араһында һәр төрлө бойороҡто үтәргә әҙер булған ҡыйыу, Совет власына тоғро ҡы­ҙылармеецтар һәм командирҙар күп ине, улар революцияны яҡлап ғүмерҙәрен аямай көрәште”.
Башҡорт яугирҙәренең хәрби хеҙ­мәтен юғары баһалап, бер урамға “Өфө” исеме бирелә.
2019 йылға ла күп ҡалманы – был дәһшәтле ваҡиғаға 100 йыл тула. Санкт-Петербург ҡала думаһы Юденич армияһын тар-мар итеүҙә күр­һәткән батырлыҡтары өсөн башҡорт яугирҙәренә һәйкәл йәки мемориаль комплекс эшләтһен ине, тигән тәҡдим индерәм. Мәҙәниәт йылы айҡанлы беҙҙең республиканың мәҙәниәт министры Санкт-Петербург ҡала Советына ошо турала мөрәжәғәт итһә, бик шәп булыр ине.
Башҡорт яугирҙәренең түккән ҡандары, ҡорбан ҡылған ғүмерҙәре хаҡына исемдәре алтын хәрефтәр менән яҙылып, иҫтәлекле һәйкәл­дә йәки обелискта сағылыу табырға тейеш. Улар бит 200 йылдан ашыу элек Петр I нигеҙ һалған Бөйөк Рәсәй иленең баш ҡалаһы Петроградты һаҡлаған!

Ҡәттәл АРҒЫНБАЕВ,
хеҙмәт ветераны.





Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар

Изгелек күрһәт тә бушлай киноға, бассейнға, музейға бар 01.04.2019 // Йәмғиәт

Һуңғы ваҡытта ирекмәндәр хәрәкәте беҙҙең тормошобоҙҙа һиҙелерлек урын биләй....

Тотош уҡырға 4 651

Һыу инергә ваҡыт етте...

Һыу инергә ваҡыт етте... 01.04.2019 // Йәмғиәт

6 апрелдә Өфө ҡалаһындағы Үҙәк баҙар янындағы Һалдат күленә килһәгеҙ, үкенмәҫһегеҙ. Унда тәүлек...

Тотош уҡырға 3 783

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә

Мөхәббәт менән бәхет гел бергә 31.03.2019 // Йәмғиәт

– Мөхәббәт ҡайҙа юғала? – тип һораған атаһынан бәләкәй Бәхет. – Үлә. Кешеләр булғанды ҡәҙерләмәй,...

Тотош уҡырға 4 730

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..."

"Ҡайһылай оятҡа ҡалдым..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Асыу, ярһыу кешенең бөтөн тәнен, күңелен ялмап алыусан. Шуға әҙәм балаһының бындай осраҡта...

Тотош уҡырға 4 430

Бер быуаттан йәнә тупланы Темәс

Бер быуаттан йәнә тупланы Темәс 31.03.2019 // Йәмғиәт

Тап бынан йөҙ элек булған кеүек үк, ҡунаҡтарҙы Темәс ерендә һыбайлылар флагтар тотоп ҡаршы алды....

Тотош уҡырға 3 048

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп

Ризыҡ менән бергә өмөт-ышаныс өләшеп 31.03.2019 // Йәмғиәт

Ирекмәндәр Сибайҙа өс айҙан ашыу инде “Йәшәү ризығы” тип аталған мәрхәмәтлек акцияһы үткәрә: ауыр...

Тотош уҡырға 3 755

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..."

"Аҙыҡтың өлөшөн генә һалыр инем..." 31.03.2019 // Йәмғиәт

Имам-хатип мәсеткә вәғәз һөйләргә килһә, унда бер генә кеше – йәш көтөүсе – ултыра, ти....

Тотош уҡырға 4 004

135 мең граждан саҡырыла

135 мең граждан саҡырыла 31.03.2019 // Йәмғиәт

Рәсәй Президенты хәрби хеҙмәткә яҙғы саҡырылыш тураһында указға ҡул ҡуйҙы. Ул кисә, 30 мартта,...

Тотош уҡырға 3 137

Татарстан башҡорттары ҡоролтайға әҙерме?

Татарстан башҡорттары ҡоролтайға әҙерме? 30.03.2019 // Йәмғиәт

Бөгөн Ҡазанда Татарстан башҡорттары ҡоролтайы ултырышы булды....

Тотош уҡырға 2 723

Бабичтың кендек ҡаны тамған ер ул Ҡыйғаҙытамаҡ!

Бабичтың кендек ҡаны тамған ер ул Ҡыйғаҙытамаҡ! 30.03.2019 // Йәмғиәт

Башҡортостан автономияһының йылъяҙмасыһы, дәүләт эшмәкәре, шағир, музыкант, ойоштороусы Шәйехзада...

Тотош уҡырға 2 759

Төйәләҫтәр алыҫҡа йөрөмәҫ

Төйәләҫтәр алыҫҡа йөрөмәҫ 30.03.2019 // Йәмғиәт

Сибай ҡалаһының Төйәләҫ ҡасабаһында йыл аҙағында заман талаптарына яуап биргән фельдшер-акушерлыҡ...

Тотош уҡырға 2 574

Шәжәрәле ерҙә тәртип түрҙә

Шәжәрәле ерҙә тәртип түрҙә 30.03.2019 // Йәмғиәт

2018 йылдың 1 сентябрендә “Башҡортостан тарихы шәхестәр күҙлеге аша: генеалогик аспект” тигән...

Тотош уҡырға 2 800