Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Бар ҡитғаны шаулатҡан Йәрмәкәй һылыуы
Бар ҡитғаны шаулатҡан Йәрмәкәй һылыуы Нурзиә Баһманова — Рәсәйҙең 100 саҡрымға йүгереүҙә донъя чемпионы исемен яулаған беренсе спортсыһы

Журналист "ҡамытын кейгәс", миңәҡулдары һөйәлләнеп, биттәре эҫе ҡояшта янып-бешеп бөткән ябай игенселәрҙән алып обком секретарҙарына, премьер-министрҙарға, данлыҡлы космонавтарға тиклем күптәр тураһында яҙырға тура килде.
Йылдар үтеү менән бәрәкәтле, данлыҡлы Йәрмәкәй ере мине бихисап шәхес менән осраштырҙы. Ә инде төрлө сәбәп арҡаһында күреп һөйләшеү мөмкинлеге булмағанда, теге йәки был шәхестең туғандары, дуҫтары менән аралашаһың, төрлө документаль сығанаҡтарға мөрәжәғәт итәһең. Йәрмәкәй районында донъяға тәүге ауазын һалып, аҙаҡ бөтә республиканы данға күмгән, спорт күгендә мәңге һүнмәҫ, яҡтынан-яҡты йондоҙобоҙ Нурзиә Баһманова хаҡында ла оло ғорурлыҡ тойғолары менән яҙам.


Ҡыйыуҙар Мәскәүгә юллана


Фотоһүрәттән йылмайып, көләс йөҙөнән шатлыҡ нурҙары һирпелеп, күҙҙәре осҡонланып, күптәрҙе үҙенә йәлеп итеп торған данлыҡлы яҡташыбыҙға нисек һоҡланмайһың да, нисек ғорурланмайһың?! Их, үҙен күрергә ине, тип ҡуйыусылар ҙа табылыр, әлбиттә. Донъя күләмендәҙур еңеүҙәр яулап, шатлыҡлы ла, бәхетле лә миҙгелдәрҙе күп кисерҙе беҙҙең Нурзиәбеҙ. Әлбиттә, уның баш әйләндергес уңыштары тураһында заманында Рәсәй, сит ил гәзиттәре күп яҙҙы, телевидение һәм радио аша тапшырыуҙар ойошторолдо.
Нурзиә бәләкәйҙән үк тәбиғәткәғашиҡ була. Шуғалыр ҙа һүрәт төшөрөү, шиғырҙар ижад итеү менән дә мауыға. Уларҙың күбеһе Рәтамаҡ мәктәбенең стена гәзиттәрендә баҫылып сыға. Ә шулай ҙа ул физкультура һәм спортты яҡын итә. Был хаҡта бөгөн яңғыҙы ғына Рәтамаҡ ауылында ғүмер иткән әсәһе — 80 йәшенә аяҡ баҫҡан Наилә Миңләхмәт ҡыҙы һөйләне. Заманында ул данлыҡлы сөгөлдөр үҫтереүсе, звено башлығы булған, Мәскәүгә Бөтә Союз халыҡ хужалығы ҡаҙаныштары күргәҙмәһенә лә барған. Ә тормош иптәше Яхъя иһә ябай мал ҡараусы булып эшләгән. Өс бала тәрбиәләп үҫтергәндәр. Ҡыҙҙары Әнисә менән Рәмзилә шәфҡәт туташы һөнәрен һайлаған. Уларҙың береһе — Татарстанда, икенсеһе күршеләге Ҡулбай ауылында йәшәй.
— Нурзиә бәләкәйҙән үк теремек, осорҙай булып йөрөнө, — тип һөйләй Наилә инәй. — Мәктәптән ҡайтыу менән йүгереп урман яғына китә ине. Көн һайын Бәҙи шишмәһенә барҙы, тауға йүгереп кенә менә торған булды. Биш-алты саҡрым йүгереү уның көндәлек графигына ингәйне.
Һуңыраҡ заманында мәктәптә немец теленән уҡытҡан Гүзәл Сөләймәнова ла һүҙгәҡушылды: "Нурзиә бик тырыш, сәмсел уҡыусы булды. Бәләкәйҙән үк үҙ алдына маҡсаттар ҡуйып йәшәне".
Урта мәктәпте "бишле" билдәләренә генә тамамлай Нурзиә. Ни өсөндөр уға алтын йә иһә көмөш миҙал тапшырылмай. Ни хәл итәһең? Бәлки, ябай колхозсы балаһы булғанға һанға һуҡмағандарҙыр...
Нурзиә Баһманова районда үткәрелгән еңел атлетика, саңғы ярыштарында һәр саҡ призлы урындар яулаған. Спорт буйынса район ярыштарында мәктәп данын яҡлаған бит әле. Ә шулай ҙа үҙ алдына матур маҡсат ҡуйған Нурзиә ниндәйҙер ғәҙелһеҙлек, һынау алдында һынып ҡалмай. Ул Өфөгә институтҡа юллана. Унда ла бәхет йылмаймай, конкурстан үтә алмай. Бисара ауыл балаһы... Ниҙәр генә күрмәй уның башы!..
Эйе, изге маҡсат ҡуйған, ныҡышмал кеше барыбер теләгенәөлгәшә. Нурзиә туп-тура Мәскәүгә юллана. Төпкөл генә ауылдан килгән, тәүҡарашҡа баҫалҡы, оялсан ғына ҡыҙ Ленин орденлы Үҙәк физик культура институтының ишеген ҡағырға ҡыйыулыҡ таба, уҡырға инә. Бына һиңә, мә! Быға Рәтамаҡ ауылы ғына түгел, бөтә Йәрмәкәй районы халҡы шаҡҡата. Тәүге уңышы менән Нурзиә күптәрҙең танауына сиртте, әммә башы әйләнмәне.

Нурзиә бит ул!


Йылдам студент бөтәһенә ләөлгәшә: уҡыу йортоноң данын яҡлап төрлө ярыштарҙа әүҙем ҡатнаша. 1981—1986 йылдарҙа Мәскәү вуздары араһында философия буйынса үткәрелгән фәнни конференцияларҙа еңеүсе була. Ленин стипендияһын алып уҡыған Нурзиә Баһманова данлыҡлы институттың тренерҙар факультетын ҡыҙыл дипломға тамамлай. Аспирантурала белем алырға, ғилми хеҙмәттәр баҫтырырға ла форсат таба. 1989 йылда Мәскәүҙә еңел атлетика буйынса халыҡ-ара марафонда ҡатнашып, ул беренсе урынды яулай һәм марафон буйынса илдең йыйылма командаһына индерелә, унда 1998 йылға тиклем була.
Нурзиә Баһманованың яратҡан дистанцияһы — марафондан тыш 100 километрлыҡ ара. Был алыҫлыҡҡа донъя күләмендә Рәсәй ҡатын-ҡыҙҙары араһында беренсе булып йүгереүсе лә ул. 1990 йылда Италияла үткәрелгән донъя чемпионатында көмөш миҙал яулай.
Нурзиәнең тормошонда иң бәхетле, уңыштарға бай осор — 1992 йыл. Мадридта 100 саҡрымға йүгереүҙәҡатнашып, Испания чемпионаты еңеүсеһе була, шул уҡ алыҫлыҡҡа үткәрелгән бәйгелә донъя чемпионы исемен дә ала. Шулай ул Олимпия алды турнирында, Бельгия чемпионатында ла еңә. Донъя беренселегендәҡатнашҡан африкандар ҙа, бик етеҙҡытайҙар ҙа, япондар ҙа данлыҡлы яҡташыбыҙ алдында көсһөҙ булып сыға. Һөҙөмтәлә Нурзиә Яхъя ҡыҙы планетаның иң сыҙамлы ҡатын-ҡыҙы тип таныла.
Төпкөлдән сыҡҡан ябай ауыл ҡыҙы 1992 йылда "Халыҡ-ара класлы спорт мастеры" тип таныла — был да оло мәртәбә бит әле.
Бәхет бер йылмайһа, йылмая бит ул. 1993 йылда ул Прага марафонында ҙур еңеү яулай. Был минуттарҙа Нурзиәнән дә бәхетле кеше булмағандыр, моғайын. Кемдәр генәҡотламаны уны, ҡайһы төбәктән генә телеграммалар килмәне! Эшкә саҡырыуҙар ҙа булманы түгел, булды. Тик ул илебеҙ баш ҡалаһын ташламаны. Әһуңыраҡ, дөрөҫөрәге, 1995 йылда Подольск ҡалаһында үткәрелгән ярышта 100 саҡрым араны беренсе булып үтәһәм Европа рекордын ҡуя. Шулай, еңеү артынан еңеү яулай беҙҙең ныҡышмалы, сәмсел яҡташыбыҙ.
Рәсәйҙең атҡаҙанған спорт мастеры, көслө рухлы шәхес Нурзиә Яхъя ҡыҙы Баһманованың донъяһы түңәрәк. Ире, тренер Вячеслав Шведов менән ике бала үҫтерҙеләр. Улдары Павел аспирантурала белем ала, ҡыҙҙары Ярослава — профессиональ тенниссы, 2008 йылдан бирле Ҡаҙағстан өсөн сығыш яһай. Төрлө яҡтан уңған, ярҙамсыл, ябай спортсының йөҙөндәһәр саҡ нурҙар балҡый. Ҡаҙаныштарына һөйөнмәҫлекме, ғорурланмаҫлыҡмы ни?! Уныңғаилә коллекцияһында 40-тан ашыу кубок һаҡлана. Миҙалдарының дөйөм ауырлығы ғына ла 6 килограмдан артып китә.
Эйе, тоҙло тир түгеп яуланған ҡәҙерле миҙалдар ауыр булалыр шул.
Әнүәр СӨЛӘЙМӘНОВ,
журналист, Фәтих Кәрим, Динис Бүләков
исемендәге премиялар лауреаты,
Татарстандың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Силәбе өлкәһендә көслө боҙ-борсаҡ яуған

Силәбе өлкәһендә көслө боҙ-борсаҡ яуған 13.08.2025 // Йәмғиәт

Силәбе өлкәһендә көслө боҙ-борсаҡ яуған...

Тотош уҡырға 11

Башҡортостанда 31 меңдән ашыу кешегә «декрет пособиеһы» түләнә

Башҡортостанда 31 меңдән ашыу кешегә «декрет пособиеһы» түләнә 13.08.2025 // Йәмғиәт

Рәсәй Социаль фондының республика бүлексәһе эшләп йөрөгән әсәйҙәргә, ҡайһы бер осраҡтарҙа атайҙарға...

Тотош уҡырға 10

Өфө мэры йәш яҡташыбыҙға яһалма интеллект буйынса олимпиадала еңгән өсөн рәхмәт белдерҙе

Өфө мэры йәш яҡташыбыҙға яһалма интеллект буйынса олимпиадала еңгән өсөн рәхмәт белдерҙе 13.08.2025 // Йәмғиәт

Өфөнөң 58-се лицейын тамамлаған Тимур Ғарифуллин 2-8 августа Ҡытайҙа үткән яһалма интеллект буйынса...

Тотош уҡырға 10

Өөф мэры йәш яҡташыбыҙға яһалма интеллект буйынса олимпиадала еңгән өсөн рәхмәт белдерҙе

Өөф мэры йәш яҡташыбыҙға яһалма интеллект буйынса олимпиадала еңгән өсөн рәхмәт белдерҙе 13.08.2025 // Йәмғиәт

Өфөнөң 58-се лицейын тамамлаған Тимур Ғарифуллин 2-8 августа Ҡытайҙа үткән яһалма интеллект буйынса...

Тотош уҡырға 8

Республикала тағы бер ир-егет чача эсеп ағыуланған
ХМАО йәштәре Башҡортостанда милли кейемдә туй үткәргән

ХМАО йәштәре Башҡортостанда милли кейемдә туй үткәргән 13.08.2025 // Йәмғиәт

ХМАО йәштәре Башҡортостанда милли кейемдә туй үткәргән...

Тотош уҡырға 10

Шәйехзада Бабич исемендәге премияға ғаризалар ҡабул итеү ваҡыты оҙайтылды
Благоварҙа 99 йәшлек Бөйөк Ватан һуғышы ветераны донъя ҡуйған

Благоварҙа 99 йәшлек Бөйөк Ватан һуғышы ветераны донъя ҡуйған 12.08.2025 // Йәмғиәт

Благоварҙа 99 йәшлек Бөйөк Ватан һуғышы ветераны донъя ҡуйған...

Тотош уҡырға 14

Башҡортостанда йәшәүселәр хәрби иҫәп тураһында белдереү ҡағыҙы ала башланы. Был нимәне аңлата?

Башҡортостанда йәшәүселәр хәрби иҫәп тураһында белдереү ҡағыҙы ала башланы. Был нимәне аңлата? 12.08.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостанда йәшәүселәр хәрби иҫәп тураһында белдереү ҡағыҙы ала башланы. Был нимәне аңлата?...

Тотош уҡырға 27

Стәрлебаштан тыл эшсәне 100 йәшлек юбилейын билдәләне

Стәрлебаштан тыл эшсәне 100 йәшлек юбилейын билдәләне 12.08.2025 // Йәмғиәт

Стәрлебаштан тыл эшсәне 100 йәшлек юбилейын билдәләне...

Тотош уҡырға 15

Республикала ямғырлы һауа торошо һаҡлана

Республикала ямғырлы һауа торошо һаҡлана 12.08.2025 // Йәмғиәт

Алдағы өс көндә Башҡортостанда ямғырлы һәм йылы һауа торошо һаҡлана, тип хәбәр итте республика...

Тотош уҡырға 16

Башҡортостанда ямғырлы һауа торошо һаҡлана

Башҡортостанда ямғырлы һауа торошо һаҡлана 12.08.2025 // Йәмғиәт

Алдағы өс көндә Башҡортостанда ямғырлы һәм йылы һауа торошо һаҡлана, тип хәбәр итте республика...

Тотош уҡырға 15