Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Меңйәшәр ҡарағас һәм йомро таштар
Меңйәшәр ҡарағас һәм йомро таштарБашҡортостанда иғлан ителгән Экология һәм махсус һаҡланған тәбиғәт биләмәләре йылына ярашлы, ауыл китапханаларының абруйын күтәреү маҡсатында, Хәйбулла районында “Эко – мин! Эко – һин! Эко – донъя!” әҙәби-экологик конкурсы иғлан ителде.
Һәр кемдең күңеленә иң яҡыны, иң ҡәҙерлеһе уның тыуып-үҫкән ере була. Кеше Тыуған иленә булған һөйөүен үҙенсә күрһәтә. Берәүҙәр быны үҙенең эше менән иҫбатлай. Икенселәр илен данлап йырҙар сығара. Байрам сараһын “Мөғжизәле тыу­ған яғым” тип атап, хөрмәтле ҡунаҡта­рыбыҙҙы тыуған ауылыбыҙҙағы мөғжизәле урындар менән таныштырып үттек.
Юлбарыҫ ауылынан биш саҡрым алыҫ­лыҡтағы меңйәшәр ҡарағас – ауылыбыҙ­ҙың йөҙөк ҡашы. Ә кемдең эше был ҡарағас? Был һорауға яуап булып бер нисә фаразлау бар. Беренсенән, ағасты немец әсирҙәре ултыртҡан, тип әйтәләр. Баҡтиһәң, беҙҙең республикала ҡарағастар бик күп ултыртылған. Мәҫәлән, Хәйбулла, Йылыйыр һәм Баймаҡ райондарында бер үк йылғы шундай ағастар үҫә. Бәлки, шул ҡарағастарҙан немец әсирҙәре үҙҙәренсә карта яһағандыр!
Ә быныһы икенсе фаразлау: 1769 йылда Екатерина II указы менән немец ғалимы Петр Симон Паллас экспедицияһы Башҡортостанға ебәрелә. Уның төп маҡсаты – еребеҙҙе тасуирлау, файҙалы ҡаҙыл­маларын, тәбиғәтен өйрәнеү. Экспедиция ваҡытында ер аҫтындағы файҙалы ҡаҙылмалар ятҡылыҡтарын ҡоролоҡҡа бирешмәгән, күп йыл йәшәгән бер ағас менән билдәләгәндәр. Ағасты тәрбиәләп үҫтереү өсөн Паллас кеше яллаған.
Өсөнсө фаразлау ҙа бар – элек юлсыларға ылыҫлы ағастар маяҡ булып торған. Шуларға ҡарап юл тотҡандар, ләкин был фаразлауҙар сиселеп бөтөлмәгән мәсьәлә булып ҡала.
Меңйәшәр ҡарағас һәм йомро таштарНисек кенә булмаһын, меңйәшәр ҡарағасҡа кеше күп килә, уның янында туҡталып, теләк теләйҙәр. Ауырыуҙарға – дауаһын, аҙашҡандарға юл күрһәткән маяҡ, шанлы һәм данлы тарихыбыҙҙың тере хәтере, рухи көс биргән илаһи бер мөғжизәгә тиң меңйәшәр ҡарағас янында барыһы ла нисектер таҙарынып, яман уйҙарҙан арынып, үҙҙәренә көс һәм рух алғандай тойола...
Беҙҙең уйыбыҙса, уникаль тип иҫәпләнгән тағы ла бер тәбиғәт объекты бар Юлбарыҫ ауылында. Ни өсөн уникаль? Сөнки бындай йомро таштарҙың ҡайҙан килеп сығышын әлегә бер кем дә аңлата алмай. Берәүҙәр динозаврҙың йомортҡаһы тиһә, икенселәр боронғо диңгеҙ үҫемлектәренең емеше тип уйлай, билдәһеҙ осоусы объекттар (НЛО) ҡалдығы тип фаразлаусылар ҙа бар. Бындай йомро таштар тағы ла Ҡытайҙа, Израилдә, Үҙәк Америкала, АҠШ-та, Яңы Зеландия, Румыния, Ҡаҙағстан, Бразилия илдәрендә табылған. Шуныһы ҡыҙыҡ: таштар ҙурлығы менән бер иш түгел, диаметры буйынса 10-дан 50 санти­метрға тиклем етә. Аҡ һәм ҡара төҫтәге таштарҙың ҡайһылары шыма ғына, ҡытыршы булғандары ла осрай. Бына шундай тәбиғәт мөғжизәһе менән таныштырҙыҡ ҡунаҡтарыбыҙҙы.
Байрам сараһында Башҡортостандың халыҡ шағиры Абдулхаҡ Игебаевтың ижадынан шиғырҙар ҡулланылды, сөнки ул үҙен “Мин тәбиғәт балаһы…” тип танытты. Экология тураһында һөйләгәндә ижады тотошлайы менән тәбиғәт, уны һаҡлау проблемаларын күтәргән күренекле әҙиптәребеҙҙең береһе тураһында әйтеп китмәү мөмкин түгел.
Йәшел урмандар шауы, шишмәләрҙең сылтырап ағышы, йылға-күлдәренең сихри сафлығы күңелдәргә йән тыныслығы бирә. Улар беҙҙе туйындыра, йәшәү өсөн дәрт-дарман, көс-ҡеүәт өҫтәй, сафландыра, илһамландыра. Ер-Әсәбеҙгә аҙ ғына һаҡһыҙ ҡағылһаң, емерелергә, ыуалырға тора. Шуға ла ул ярҙамға мохтаж. Абдулхаҡ Игебаевтың “Ергә мәңгелеккә килмәгәнбеҙ” тигән шиғыры барыбыҙ өсөн дә оран булып яңғыраһын ине…

Ергә мәңгелеккә килмәгәнбеҙ,
Күркен беләйек беҙ тормоштоң!
Һалҡын ҡырауҙарҙан һулытмайыҡ
Аҫыл сәскәләрен ырыҫтың!
Ергә мәңгелеккә килмәгәнбеҙ,
Ҡәҙерен беләйек беҙ ер-һыуҙың!
Ер-һыу ҡәҙерен белеп йәшәүҙәлер
Бар мәғәнәһе Кеше булыуҙың!







Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Башҡортостан күгендә БПЛА күргәндәр

Башҡортостан күгендә БПЛА күргәндәр 04.07.2025 // Йәмғиәт

Бөгөн Краснокама районы күгендә БПЛА осоп йөрөгән....

Тотош уҡырға 15

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы көслө ел һәм йәшен тураһында иҫкәртте

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы көслө ел һәм йәшен тураһында иҫкәртте 04.07.2025 // Йәмғиәт

Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы көслө ел һәм йәшен тураһында иҫкәртте...

Тотош уҡырға 14

Яҡташыбыҙ 72,2 миллион һум отҡан

Яҡташыбыҙ 72,2 миллион һум отҡан 04.07.2025 // Йәмғиәт

Уға лотереяла уңыш йылмайған....

Тотош уҡырға 16

Өфөлә Радий Хәбиров Антон Котяков менән эшлекле осрашыу үткәрҙе

Өфөлә Радий Хәбиров Антон Котяков менән эшлекле осрашыу үткәрҙе 04.07.2025 // Йәмғиәт

Өфөлә Радий Хәбиров Антон Котяков менән эшлекле осрашыу үткәрҙе...

Тотош уҡырға 17

Башҡортостанда мәғариф өлкәһендә түләүле хеҙмәттәр буйынса ҡыҙыу бәйләнеш асыла
Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы ҡойма ямғыр һәм йәшен хаҡында иҫкәртте
Башҡортостанда республика дауаханаларының баш табиптары менән телекүперҙәр асыла

Башҡортостанда республика дауаханаларының баш табиптары менән телекүперҙәр асыла 03.07.2025 // Йәмғиәт

Ике аҙна һайын медицина округтарының үҙәк дауаханалары һәм республика дауаханалары табиптары тура...

Тотош уҡырға 24

Өфөлә түләүле парковкалар буйынса кол-үҙәккә көнөнә 100-гә яҡын шылтыратыу ҡабул ителә
Республика райондарының береһендә медицина хеҙмәткәрҙәренә ярҙам саралары бойомға ашырыла

Республика райондарының береһендә медицина хеҙмәткәрҙәренә ярҙам саралары бойомға ашырыла 02.07.2025 // Йәмғиәт

Мәләүез районында йәш табиптарға торлаҡты ҡуртымға алыу хаҡы ай һайын 10 мең һум күләмендә...

Тотош уҡырға 24

Радий Хәбиров Башҡортостанда ҡалырға хәл иткән йәш ғалимдарға шәхсән ярҙам итергә вәғәҙәләне

Радий Хәбиров Башҡортостанда ҡалырға хәл иткән йәш ғалимдарға шәхсән ярҙам итергә вәғәҙәләне 02.07.2025 // Йәмғиәт

Башҡортостан бер ҡасан да ошондай күп талантлы, сағыу йәш ғалимдарҙы ҡабул иткәне юҡ ине,...

Тотош уҡырға 51

Республикала ғаилә ҙур суммала лотерея отҡан

Республикала ғаилә ҙур суммала лотерея отҡан 02.07.2025 // Йәмғиәт

Республикала ғаилә ҙур суммала лотерея отҡан...

Тотош уҡырға 27

Мәскәүҙә һабантуй ойошторола

Мәскәүҙә һабантуй ойошторола 02.07.2025 // Йәмғиәт

Мәскәүҙә һабантуй ойошторола...

Тотош уҡырға 28