Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Кем ул Ғүмәр Ҡыуатов?
Тарих биттәренә күҙ һалыу һәммәбеҙгә лә фәһемле.

Тармаҡ тарихына күҙ һалһаҡ, Октябрь революцияһына тиклем һаулыҡ һаҡлау хеҙмәтенең бөтөнләй булмағанын асыҡ күрәһең. Земство медицинаһы ойошторолғанға тиклем Өфө губернаһында халыҡҡа медицина ярҙамы, бөтә Рәсәйҙәге кеүек үк, иҫ киткес түбән кимәлдә булған. Крепостнойлыҡ “ҡамыты”нан ҡотолғандан һуң ғына медицина өлкәһендә йәнлелек башлана.

Барлығы ете дауахана һәм өс ҡабул итеү пункты бөтә губернаны тейешле ярҙам менән тәьмин итергә бурыслы булған. Хатта хәҙер күҙ алдына килтереүе лә ауыр: бер табипҡа Өфө өйәҙендә — 21,8 мең, Бөрө өйәҙендә — 99 мең, Бәләбәй өйәҙендә 85 мең кеше тура килгән. ХIХ быуаттың 80-се йылдарында земство медицинаһын нығытыу башлана, Өфө табиптар ойошмаһы барлыҡҡа килә, съездар үткәрелә.
Кем ул Ғүмәр Ҡыуатов?

Ниһайәт, 1912 йылда Өфө фельдшер-акушерлыҡ мәктәбенең беренсе сығарылышы тәүге “ҡарлуғас”тарын иреккә осора. Дауаханалар һаны — 51-гә, табип амбулаториялары — 69-ға, фельдшерлыҡ пункттары 52-гә етә. Тағы ла шуныһы: дауалау учреждениелары, нигеҙҙә, халыҡтың ни бары биш проценты ғына йәшәгән ҡала биләмәләрендә урынлаша. Тармаҡты финанслау йылына һәр йән башына 60 тиндән иҫәпләнә. Дәүләт кимәлендә сәләмәтлекте һаҡлау булдырылмағанлығын ошо һандарҙан да күрергә мөмкин: 1913 йылда ҡорһаҡ тифы менән сирләү 10 мең кешегә — 25, дифтерия менән — 13,9, ҡыҙылса менән — 12, сәсәк менән ауырыу 9,6 тәшкил иткән. Трахома, малярия, туберкулез сирҙәре киң таралған. Халыҡтың үлем кимәле — 30,9, балалар үлеме 1000 яңы тыуған сабыйға 293 осраҡ тура килгән. Ә уртаса ғүмер оҙайлығы 32 йәштән дә артмаған.

Беренсе донъя һуғышы башланыу менән былай ҙа төрлө сирҙәрҙән йонсоған халыҡтың көнитмеше, сәләмәтлеге ҡырҡа насарлана, кешеләрҙе тиф, холера, сәсәк, малярия ҡыра. Хәрби осорҙа эшләү өсөн Өфө губернаһының медик-санитар системаһы бөтөнләй әҙерлекһеҙ була.

Граждандар һуғышы былай ҙа бөлгөнлөккә, ярлылыҡҡа төшкән халыҡты тамам йонсота. Өфө губернаһын 1919 йылдың мартында колчаксыларҙан азат иткәс, уның биләмәһендә үҙәге Стәрлетамаҡ булған Бәләкәй Башҡорт­остан төҙөлгәндән һуң, Хәрби-революцион комитет ултырышында һаулыҡ һаҡлау өлкәһенә етәкселек итеү өсөн хәҙерге Ейәнсура райо­нынан Ғүмәр Ғәлим улы Ҡыуатовты саҡырырға хәл итәләр.
Кем һуң ул әле исемен Республика клиник дауаханаһы йөрөткән шәхес?

Ғ. Ҡыуатов 1917 йылда Ҡазан универси­тетының медицина факультетын тамамлай, 1919 йылдың июнендә республика эске эштәр комиссариатының һаулыҡ һаҡлау бүлеге мө­дире итеп тәғәйенләнә. Ул – республика һау­лыҡ һаҡлау тармағының беренсе халыҡ комиссары.
Йәш республиканың йәш халыҡ комиссары алдында ғәйәт ҙур бурыстар тора. Был осорҙа совет республикаһы биләмәһендә ике госпиталь, 11 дауахана, 22 йоғошло барак, өс амбулатория, 21 фельдшер пункты, теш кабинеты, дарыухана эшләй.

1918 йылда кешелек тарихында тәүге тапҡыр нигеҙенә дәүләт хәстәрлеге, түләүһеҙ һәм медицина ярҙамынан һәр кемдең файҙаланыу мөмкинлеге принциптары һалынған өр-яңы сис­тема барлыҡҡа килә. Матди, кадрҙар һәм финанс ресурстарына ҡытлыҡ шарттарында республика һәм ил хөкүмәттәренең даими яр­ҙамында бик ҡыҫҡа тарихи осорҙа еме­реклектәрҙе тергеҙеп, өр-яңы дауалау учреждениелары төҙөй, эште ойоштора һәм талап итә белгән етәкселәрҙең һәр береһен үҙ заманының геройы тип атарға хаҡыбыҙ барҙыр.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Дөрөҫ йәшәгеҙ

Дөрөҫ йәшәгеҙ 29.03.2019 // Сәләмәт булайыҡ

Заман ҙур тиҙлек менән алға елгәндә, йылдарға йылдар өҫтәлгән һайын тормоштоң мәғәнәһе, дөрөҫ...

Тотош уҡырға 1 499

Ғалимдар һөйөндөрмәне

Ғалимдар һөйөндөрмәне 29.03.2019 // Сәләмәт булайыҡ

Сит ил ғалимдары, атап әйткәндә, АҠШ, Испания һәм Норвегия тикшеренеүселәре рәсәйҙәрҙе тиҙ...

Тотош уҡырға 1 170

Прививкаһыҙ мәктәпкә лә, баҡсаға ла индермәйәсәктәр

Прививкаһыҙ мәктәпкә лә, баҡсаға ла индермәйәсәктәр 29.03.2019 // Сәләмәт булайыҡ

Күптән түгел Италияла яңы закон ғәмәлгә инде. Ата-әсәләр балаларын киң таралған йоғошло сирҙәрҙән...

Тотош уҡырға 1 251

“Сихут” сире һайлап тормай...

“Сихут” сире һайлап тормай... 29.03.2019 // Сәләмәт булайыҡ

Бер нәмәнән дә ҡурҡмаған таяҡса хаҡында....

Тотош уҡырға 1 253

“Ир менән ҡатын проблемаһы”н  еңеп сығырға мөмкин
"Сибай ҙа, уның халҡы ла оҡшаны"

"Сибай ҙа, уның халҡы ла оҡшаны" 22.03.2019 // Сәләмәт булайыҡ

Тап шундай йылы һүҙҙәр, яҡты уйҙар менән ҡайтырға сыҡты Өфө табиптары. Бөгөн Сибайҙа сирлеләрҙе...

Тотош уҡырға 1 046

Заман менән бергә атлайҙар

Заман менән бергә атлайҙар 22.03.2019 // Сәләмәт булайыҡ

“Йөрәк һүҙе”, “Йөрәктән сыҡҡан йөрәккә етә”, “Бала – йөрәк ите”, “Миһырбанлыҡ – йөрәктән”... Кеше...

Тотош уҡырға 1 203

Яман шешкә ҡаршы "ҡоралланып"

Яман шешкә ҡаршы "ҡоралланып" 21.03.2019 // Сәләмәт булайыҡ

Бөгөнгө “Сәләмәтлек сәғәте”ндә онкологик сирлеләрҙе дарыу препараттары менән тәьмин итеү мәсьәләһе...

Тотош уҡырға 1 049

Сирҙәрҙе башланғыс стадияһында уҡ асыҡлаясаҡ

Сирҙәрҙе башланғыс стадияһында уҡ асыҡлаясаҡ 16.03.2019 // Сәләмәт булайыҡ

Учалы үҙәк дауаханаһында өлкәндәр өсөн УЗИ кабинетын йыһазландырыу эштәре бара....

Тотош уҡырға 1 039

Ҡәлғәгеҙ хәүефһеҙме?

Ҡәлғәгеҙ хәүефһеҙме? 15.03.2019 // Сәләмәт булайыҡ

Таҙалыҡ – сәләмәтлек нигеҙе, тигән ҡанатлы һүҙҙәр хәҙерге заманда ла көнүҙәклеген юғалтмай....

Тотош уҡырға 1 374

Үҙеңдән дә оло табип юҡ

Үҙеңдән дә оло табип юҡ 15.03.2019 // Сәләмәт булайыҡ

Һаулыҡтың һаҡлауға мохтаж икәнлеген хәтерҙә тотайыҡ....

Тотош уҡырға 1 414

Уйҙырмаларҙан ҡотолайыҡ

Уйҙырмаларҙан ҡотолайыҡ 15.03.2019 // Сәләмәт булайыҡ

Һаулыҡ һаҡлау өлкәһендә лә төрлө уйҙырмалар етерлек. Шуларҙың бер нисәһенә күҙ һалайыҡ....

Тотош уҡырға 1 158