Вконтакте facebook Вконтакте Вконтакте
Гәзитте ойоштороусылар:
Башҡортостан Республикаһы
Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай,
Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте
» » Баҡса тәрбиә ярата
Йәшелсәне эшкәртеү һәм һаҡлау фарыз

Һауаның йылылығы, дымлылығы, газлылығы, һаҡлау өсөн кәрәкле сорттарҙы һайлап ала белеү — йәшелсәне оҙаҡ һаҡлауҙың төп шарты.

1. Һуң өлгөрөшлө кәбеҫтә, кишер, аш сөгөлдөрө, торма, сельдерей, петрушка 0-1 градус йылылыҡта, 90-95 процент һауа дымлылығында 180—300 көнгә тиклем һаҡлана.
2. Уртаса өлгөрөшлө кәбеҫтә 0,5-0,8 градус йылылыҡта, 85-90 процент дымлылыҡта 60—120 көн һаҡлана.
3. Башлы һуған, һарымһаҡ 60-70 процент дымлылыҡта, 0-3 градус йылылыҡта 180—300 көн һаҡлана.
4. Ҡабаҡ — 2-3 градус йылылыҡта, 65-70 процент дымлылыҡта 250—270 көн һаҡлана.
5. Помидор 8-10 градус йылылыҡта, 85-95 процент һауа дымлылығында ун көн һаҡлана.
6. Салат, укроп 0 градус, 90-95 процент дымлылыҡта 10—15 көн һаҡлана.
Өй шарттарында йәшелсәне баҙҙа һәм мөгәрәптәрҙә уңышлы һаҡлап була. Бындай шарттарҙа оҙаҡ һаҡлауға өлгөрөп еткән, зарарланмаған йәшелсә һалына. Йәшелсәне йыйып алыр алдынан һаҡлағыстар хлорлы эзбиз менән йыуҙырыла. 400 грамм хлорлы эзбизды 10 литр һыуға һалып, бер-ике сәғәт төнәткәндән һуң, йәшелсәне һаҡлауға һалырҙан 40 көн алда һаҡлағыстар ошо иретмә менән эшкәртелә. Унан елләтелә.




Тамыраҙыҡтарҙы һаҡлай беләһеңме?

Кишер, шалҡан, торма, пастернак, сөгөлдөр, петрушка кеүек тамыраҙыҡтар тиҙ һулыусан. Әгәр был культуралар 7 процент дымлылығын юғалта икән, һаҡлауға яраҡһыҙлана, шуға күрә тамыраҙыҡтарҙың кибеүенә юл ҡуйырға ярамай. Һаҡлағыста һауа температураһы һәм дымлылыҡ режимын булдырыу мотлаҡ.

Тамыраҙыҡтарҙы ҙур булмаған өйөмдәрҙә йәки йәшниктәрҙә һаҡлайҙар. Кишер менән петрушка һауа дымлылығына айырыуса талапсан, шуға күрә уларҙы һаҡлауға дымлы ҡом менән аралаштырып һалалар. Тәүҙә ике-өс сантиметр ҡалынлыҡта ҡом йәйелә, унан бер рәт кишер йәки петрушка һалына. Унан йәнә ҡом йәйелә.
Кишерҙең шантана-2461, московская-515, несравненная, аш сөгөлдөрөнөң бордо-237, пушкинская плоская К-18, торманың зимняя круглая черная, зимняя круглая белая сорттары яҡшы һаҡлана.
Ҡыяр һаҡлау. Ҡыяр һигеҙ-ун градус йылылыҡта 90-95 процент дымлылыҡта ун көн һаҡлана. Полиэтилен тоҡтарҙа һаҡлау отошло.
Ҡабаҡты һаҡлау. Ҡабаҡты алты-ун градус йылылыҡта, 70-75 процент дымлылыҡта йыл әйләнәһенә һаҡларға мөмкин.





Һуған һәм һарымһаҡты
үреп ҡуйһаң...


Һуған менән һарымһаҡты оҙаҡ һаҡлау өсөн вегетатив осорҙоң тамамланыуын, өлгөрөп етеүен күҙ уңынан ысҡындырырға ярамай. Һуғанды өлгөргәс тә йолҡоп алып йәйеп ҡуймаһаң, түтәлендә икенсе тамыр ебәрә башлай. Бындай башлы һуған тиҙ серей, һаҡларға ярамай.

Ҡыяҡтар йығыла башлағас, һуған ерҙән еңел йолҡоноп алынһа, шунда уҡ йолҡоп, өлгөрөп етеү өсөн ҡыяҡтары менән түтәл өҫтөнә йәйеп ҡуйырға кәрәк. Ҡыяҡтары ҡороғансы ямғыр теймәҫлек ерҙә киптерелә. Һаҡларға һалыр алдынан 30 градус йылылыҡта аҙна-ун көн киптерелә. Һуғанда муйынсаҡ сереге ауырыуы бар икән, 10-12 сәғәт 45-47 градус йылылыҡта тоталар.
Орлоҡлоҡ ваҡ һуғанды кәштәләрҙә 15-20 сантиметр ҡалынлыҡта йәйеп 18-20 градус йылылыҡта, ә орлоҡҡа тигән башлы һуғанды 40-45 сантиметр ҡалынлыҡта йәйеп, бер-биш градус йылылыҡта һаҡлайҙар. Ашай торған һуғанды һабағы менән үреп, баулап элеп ҡуйһаң, оҙаҡ һаҡлана.
Һауа йылылығын һәм дымлылыҡты теүәл бул­дыр­ғанда баҙ, мөгәрәптә лә һаҡлап була. Һарымһаҡ бер-ике градус йылылыҡта, 70-75 процент дымлылыҡта һәйбәт һаҡлана.




Йәшелсәне белеп эшкәрт

Зыянлы бактериялар, микробтар, бәшмәктәр йәшелсәне серетеп юҡҡа сығара. Ул ғына ла түгел, шарттар булғанда, аш-һыуҙы зарарлап, ағыуға әйләндереп, кеше ғүмерен өҙөргә һәләтле улар.

Миҫал өсөн иң ҡурҡыныс бактерия — ботулизмды алайыҡ. Ошо ҡурҡыныс бактерия продукцияның төҫөн дә, тәмен дә юғалтмай. Кеше организмына үлемесле тәьҫир итә торған ағыу эшләп сығарырға һәләтле. Ул 120 градус эҫелектә лә йәшәү һәләтлеген юғалтмай. Йәшәү һәләте көслө булыуға ҡарамаҫтан, әсеткеле шарттарға эләкһә, был ҡурҡыныс бактерия үлә. Шуға күрә ашамлыҡты консервалағанда уксус йәки лимон кислоталарын ҡулланыу тәҡдим ителә.
Эйе, әсеткеле шарттарҙа микробтар, бактериялар насар үрсей. Әсеткән продукцияға һалынған тоҙ зарарлы бактерияларҙың, микробтарҙың эшмәкәрлеген туҡтата, юҡҡа сығара. Ә инде бөтә компоненттарҙы һалып, ашамлыҡты ҡайнатып, һауа инмәҫлек итеп консервалап йәки тоҙлап ҡуйһаң, йәшелсә оҙаҡ һаҡлана.
Йәшелсәне тоҙлап һаҡлау — киң таралған ысул. Тоҙлап әсеткән осорҙа һөт кислотаһы хасил була. Ошо кислота бактерияларға үрсеүгә юл ҡуймай.

С. ХАЖИЕВТЫҢ “Баҡсасы
белешмәһе” китабынан.




Беҙҙе Яндекс Дзен лентаһында уҡығыҙ

В ОдноклассникахВконтакте

Комментарий өҫтәргә






Баҙар түгел,  баҡса бирә ашлама

Баҙар түгел, баҡса бирә ашлама 31.01.2024 // Баҡса

Баҡсалағы һәр түтәл-ҡыуаҡтан биҙрәләп уңыш алыу – һәммәбеҙҙең дә яҡты хыялы. “Компостер” тигән...

Тотош уҡырға 1 287

Ҡыяр-помидор тоҙлар мәл Һыуыҡ һыуҙа тоҙланған ҡыяр

Ҡыяр-помидор тоҙлар мәл Һыуыҡ һыуҙа тоҙланған ҡыяр 15.07.2023 // Баҡса

Өс литрлыҡ банка төбөнә бер укроп һабағы, ҡурай еләге, ҡарағат, сейә япрағы һалырға. Бер рәт ҡыяр...

Тотош уҡырға 3 160

Уңышты нисек һаҡларға?

Уңышты нисек һаҡларға? 15.07.2023 // Баҡса

Сөгөлдөр һәйбәт һаҡланһын өсөн һабағын ҡул менән бороп өҙмәгеҙ, ә төбөн 1-1,5 сантиметр оҙонлоғонда...

Тотош уҡырға 1 436

Алтын йомортҡа... һарайҙа

Алтын йомортҡа... һарайҙа 21.05.2023 // Баҡса

Тауыҡ йылы тамамланды, ләкин шәхси хужалыҡтарҙа ҡош-ҡорт тотоу төп тармаҡ булып ҡала. Ите,...

Тотош уҡырға 1 145

Кишер яратһаң

Кишер яратһаң 21.05.2023 // Баҡса

Кишерһеҙ бер табынды ла күҙ алдына килтереп булмай. Уны беҙ аш, былау бешергәндә, салаттар...

Тотош уҡырға 1 146

Сәскәләр тураһында

Сәскәләр тураһында 21.05.2023 // Баҡса

– Башҡа мәшәҡәттәр менән мартта сәскә сәсә алманым. Йәй көнө баҡсаға күсереп ултыртыу өсөн әле...

Тотош уҡырға 1 380

Ер еләге үҫтереү тәртибе

Ер еләге үҫтереү тәртибе 21.05.2023 // Баҡса

Беҙҙәге һауа шарттарында ер еләгенең вегетация осоро ҡар иреп бөткәс тә башлана. Май аҙаҡтарында...

Тотош уҡырға 1 141

Нимә беләбеҙ?

Нимә беләбеҙ? 21.05.2023 // Баҡса

Картуф мал, ҡош-ҡорт аҙығында ла, сәнәғәт өлкәһендә лә киң ҡулланыла. Медицина өлкәһе ғалимдары...

Тотош уҡырға 1 206

Редис, помидор, борос...

Редис, помидор, борос... 23.03.2022 // Баҡса

Иртә яҙҙан сәсеп үҫтерелгән йәшелсә үҫентеләрен башта быяла йәки полиэтилен япма аҫтына, шунан асыҡ...

Тотош уҡырға 1 892

Һыу һибеү һәм туҡландырыу

Һыу һибеү һәм туҡландырыу 23.03.2022 // Баҡса

Июлдә баҡсала төп эштәр­ҙең береһе ул. Һыуҙы иртән йә­ки кисен, ҡояш артыҡ ҡыҙ­ҙыр­ма­ғанда,...

Тотош уҡырға 2 007

Ҡоротҡостарҙы ҡоротҡос

Ҡоротҡостарҙы ҡоротҡос 23.03.2022 // Баҡса

Туҡланыу шарттарына ҡарап, ҡоротҡостар ике төргә бүленә: беренсеһе үҫемлектең һутын һурһа, икенсеһе...

Тотош уҡырға 1 306

Әтәсте нисек һайларға?

Әтәсте нисек һайларға? 23.03.2022 // Баҡса

Ихата йәме нимәлә? Нисек кенә сәйер булмаһын — әтәстә! Һәүетемсә генә барған ауыл тормошона...

Тотош уҡырға 1 534