Республикабыҙҙа сәләмәт тормош рәүеше өлгөһөнә эйәреү киң үҫеш ала. Төбәк, ил күләмендәге төрлө ярыштар, бәйгеләр йыш үтә. Билбау көрәше буйынса донъя чемпионатына әҙерлек нисек бара? Маҡсаты нимәнән ғибәрәт? Үҙебеҙҙе ҡыҙыҡһындырған һорауҙар менән Бөтә Рәсәй Билбау көрәше федерацияһының башҡарма директоры Гөлнур Ҡолһаринаға мөрәжәғәт иттек.

– Гөлнур Ғәлинур ҡыҙы, чемпионатты уҙғарыу урыны итеп ни өсөн тап Салауат ҡалаһы һайланды?
– Ярыштың был төрө халҡыбыҙ, республика өсөн ят түгел. Борон-борондан башҡорттар көрәшкә ҙур иғтибар биргән, ул төрлө байрамдарҙың, һабантуйҙарҙың биҙәге булған. Былтыр беҙҙең Федерация Өфө ҡалаһында билбау көрәше буйынса Донъя кубогына ярышты ҡабул иткәйне. Ул юғары кимәлдә уҙҙы, бөтәһе 22 илдән 250-нән ашыу көрәшсе ҡатнашты. Ә инде чемпионаттың Салауатта үткәрелеүе осраҡлы түгел: “Газпром нефтехим Салауат” асыҡ акционерҙар йәмғиәте сараны ойоштороу өсөн барлыҡ шарттар булдырҙы. Уларҙың бөтә уңайлыҡтары булған залы бар. Йәнә Салауат ҡалаһының бығаса донъя кимәлендәге ҙур ярыштарҙы ҡабул иткәне барыбыҙға ла мәғлүм. Ҡыҫҡаһы, уларҙың тәжрибәһе лә, сараны юғары кимәлдә уҙғарыу өсөн мөмкинлеге лә бар. Икенсенән, киләһе йыл бөйөк батырыбыҙ Салауат Юлаевтың тыуыуына 260 йыл тула. Был йүнәлештә лә ҡунаҡтарға батырыбыҙ исемендәге ҡала менән танышыу форсаты тыуасаҡ. Тағы республикаға килеүселәр башҡа төбәктәрҙе лә күрергә тейеш.
Чемпионаттың әһәмиәте лә ҙур. Уның һөҙөмтәләре буйынса күп спортсылар үҙҙәренә исемдәр аласаҡ. Әле уға әҙерлек ҡыҙыу бара: сит илдәрҙән ғаризалар ҡабул ителә, виза документтары әҙерләнә, шулай уҡ делегацияларҙы ҡабул итеү буйынса барлыҡ һорауҙар хәл ителә. Сараға 30-ға яҡын илдән 300-ләгән көрәшсенең килеүе көтөлә. Ир-егеттәр – ирекле һәм классик, ә ҡатын-ҡыҙҙар ирекле стилдә көс һынашасаҡ. Бөтәһе 19 ауырлыҡ үлсәме буйынса еңеүселәр билдәләнәсәк.
– Ярышта Башҡортостан егеттәре лә булалыр бит?
– Әлбиттә! Тәүҙә республикабыҙҙан айырым команда ҡуйыу-ҡуймау хаҡында уйлаштыҡ. Ниһайәт, спортсыларыбыҙҙы Рәсәй йыйылма командаһына индерергә тырыштыҡ. Наил Мөхәмәтйәнов, Рәдиф Аҡсурин, Рөстәм Арыҫланов, Альберт Рәхмәтуллин ирекле стилдә сығыш яһаясаҡ.
– Билбау көрәше ярыштарын күҙәтергә тура килгәне бар. Гүзәл заттарыбыҙ ҙа матур ғына сығыш яһай. Был юлы улар булырмы?
– Әле был юҫыҡта ла эш алып барыла. Бер ҡыҙ ҡатнашыуы ихтимал.
– Әйткәндәй, билбау көрәше буйынса Башҡортостан, башҡа төбәктәр менән сағыштырғанда, ниндәйерәк урын биләй?
– Аллаға шөкөр, һуңғы йылдарҙа йәштәр араһында өмөтлө спортсыларыбыҙ күренә башланы. Әлбиттә, данлыҡлы батырыбыҙ Харис Йосоповтың улдары – Бөтә Рәсәй Билбау көрәше федерацияһы президенты Морис, уның ҡустыһы Рәсәйҙең Дәүләт Думаһы депутаты Марсель Йосоповтар тарафынан башҡарылған эштәр быға һиҙелерлек булышлыҡ итте. Уларҙың ярҙамы менән тренерҙар уҡытылды, көрәш келәмдәре бүләк ителде. Былтыр Өфөлә Донъя кубогына ярыш үткәреүҙә ошо ике уҙаман ҙур тырышлыҡ һалды, сөнки бында дәүләт тарафынан сығымдар ҡаралмаған. Әлеге сара ШОС һәм БРИКС ултырыштарына арналған Башҡортостан Хөкүмәтенең әҙерлек планына индерелһә лә, чемпионатҡа бары тик бағыусыларҙың ғына аҡсалары тотонола.
Былтыр Донъя кубогына республиканың төрлө төбәктәренән көрәшселәрҙе тамашасы сифатында саҡырҙыҡ. Уларға донъя кимәлендәге сараны оҫталыҡ дәрестәре сифатында күрһәттек. Быйыл да был тәжрибәне ҡабатларға тип торабыҙ. Күрһендәр, белһендәр, һығымта яһаһындар. Һәр илдең алыш үҙенсәлеге бар. Шул уҡ милли көрәшкә килгәндә лә. Мәҫәлән, үзбәктәр билбау көрәшен милли көрәш тип атай, ҡалмыҡтарҙың үҙ төрө бар. Әлбиттә, маҡсатлы эш һөҙөмтәһен бирмәй ҡалмай. Урындарға сыҡҡан һайын быны күрәбеҙ. Киләсәктә был йүнәлештә дәүләт тарафынан да ярҙам булһа ине. Былтыр Стәрлетамаҡ физик культура институтында махсус республика семинар-кәңәшмәһе үтте. Унда оҫталыҡ дәрестәре, күрһәтмә сығыштар уҙғарылды. Район, ҡала күләмендә ярыштар булып тора.
– Алыштарға баһа бирәсәк судьялар ҙа ситтән саҡырыла шикелле?..
– Дөрөҫ. Көрәшселәрҙе баһалау өсөн халыҡ-ара кимәлдәге утыҙҙан ашыу судьяны көтәбеҙ. Араларында Израиль, Ҡаҙағстан, Үзбәкстан һәм башҡа сит ил вәкилдәре бар. Ярыштың мәртәбәһе өсөн дә, ғәҙеллек өсөн дә кәрәк был.
– Һуңғы йылдарҙа ирекмәндәр хәрәкәте барлыҡҡа килде. Күп кенә сараларҙы үткәреүҙә үҙ теләге менән эшләгән йәштәрҙең ярҙамы ифрат ҙур. Уларҙың булышлығы көтөләлер бит?
– Эйе, “Индиго” социаль-психологик үҙәк янында эшләп килгән ирекмәндәр төркөмө беҙгә Донъя кубогына ярышта булышлыҡ иткәйне. Улар — тәржемәсе лә, ойоштороусы ла. Был юлы ла ирекмәндәр уң ҡанатыбыҙ буласаҡ.